Emma Goldman’ın Anarşizminde “Kadının Özgürleşme Trajedisi”

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 49 - 78, 22.08.2016

Kemal Bakır

Öz

Özgürleşme, vazgeçilemez insan haklarından biri olan özgürlü- ğün ve ondan türeyen diğer hak ve özgürlüklerin kazanımını ifade eder. Bu bağlamda insan özgürleşmesinin uzun bir geçmişi vardır. Fakat toplumsal cinsiyete dayalı bir ayrımla kadın özgürleşmesinin tarihi, büyük ölçüde feminizmin yaklaşık iki yüz yıllık çileli tarihiyle sınırlıdır. Bu yönüyle de bir trajediyi andırır. Zira kadın özgürleşmesini en ciddi bi- çimde problematize eden ve onu en çok gündeme taşıyan sosyal teori olarak feminizm, bu kısa geçmişinde pek çok engelle mücadele etmek zorunda kalmıştır. Feminizmin, özgürlükçü ve anti-otoriteryan bir teori olan anarşizm ile münasebeti de işte bu noktada başlamıştır. Bu bağ- lamda anarşist teorisyen Emma Goldman, kadın özgürleşmesine yaptığı aşırı vurguyla feminizme anarşist bir boyut katmış ve onu anarkofeminizm biçiminde yorumlamıştır. Goldman’ın hedeflediği şey genelde insanlığın özelde ise kadınların özgürleşmesini sağlamaktır. Fakat kadın özgürleşmesi problemi, onun duygusal ve bir o kadar da coşkulu söylemlerinde “kadının özgürleşme trajedisi” olarak ifade bulmuştur. Bu çalışmada kadın özgürleşmesi problemi, tarihsel referansları ile birlikte, Goldman’ın anarşizmi ve bu konudaki trajik söylemleri bağlamın da ele alınarak incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Kadın özgürleşmesi, Kadın hakları, Anarşizm, Feminizm, Anarko-feminizm.

Kaynakça

• Arat, N. (1991), Feminizmin ABC’si, İstanbul: Simavi Yayınları.
• Avrich, P. (1966), “Anarchism and Anti-Intellectualism in Russia”, Journal of the History of Ideas, (27) 3: 381-390.
• Connel, R. W. (1998), Toplumsal Cinsiyet ve İktidar Toplum Kişi
• ve Cinsel Politika (Çeviri: Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı.
• Donovan, J. (2001), Feminist Teori (Çeviri: Aksu Bora, Meltem
• Ağduk Gevrek ve Fevziye Sayılan), İstanbul: İletişim.
• Frankel, O. (1996), “Whatever Happened to Red Emma? Emma
• Goldman, from Alien Rebel to American Icon”, The Journal of
• American History, (83) 3: 903-942.
• Goldman, E. (1911), Anarchism and Other Essays, New York &
• London: Mother Earth Publishing Association.
• Goldman, E. (1974), The Psychology of Political Violence, New
• York: Gordon Press.
• Goldman, E. (1996), Hayatımı Yaşarken: Birinci Cilt (Çeviri: Beril
• Eyüboğlu), İstanbul: Metis-Kaos Ortak Yayın.
• Goldman, E. (1997), Hayatımı Yaşarken: İkinci Cilt (Çeviri: Emine
• Özkaya), İstanbul: Kaos-Metis Ortak Yayın.
• Goldman, E. (2006), Dans Edemeyeceksem Bu Benim Devrimim
• Değildir (Çeviri: Necmi Bayram), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Goldman, E. (2007a), “Sendikalizm Üzerine”, (ed.) Robert Graham
• (2007), Anarşizm Özgürlükçü Düşüncelerin Belgesel Bir Tarihi
• Anarşiden Anarşizme: MS. 300-1939 (Çeviri: Nil Erdoğan ve
• Mustafa Erata), İstanbul: Versus Kitap içinde: 300-305.
• Goldman, E. (2007b), “Evrensel Kıyım Yolu”, (ed.) Robert Graham
• (2007), Anarşizm Özgürlükçü Düşüncelerin Belgesel Bir Tarihi
• Anarşiden Anarşizme: MS. 300-1939 (Çeviri: Nil Erdoğan ve
• Mustafa Erata), İstanbul: Versus Kitap içinde: 427-431.
• Goldman, E. (2008), Rus Devriminin Çöküş Nedenleri (Çeviri:
• Yakup Coşar), Ankara: Dipnot Yayınları.
• Gündoğan, A. O. (1997), Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi,
• İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Güriz, A. (1997), Feminizm Postmodernizm ve Hukuk, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Kamann, F. (1999), “Feminizmin Radikalleşmesi Olarak Anarkofeminizm”,
• (ed.) Hans-Jürgen Degen (1999), Anarşizmin Bugünü
• Tavırlar (Çeviri: Neşe Ozan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları içinde:
• -111.
• Laguerre, O. (2015), Feminizm Âlem-i Nisvân (Çeviri: Baha Tevfik,
• Sadeleştiren ve Yayına Hazırlayan: Kemal Bakır ve Ali Utku),Konya: Çizgi Kitabevi.
• MacKinnon, C. A. (2003), Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru
• (Çeviri: Türkân Yöney ve Sabri Yücesoy), İstanbul: Metis.
• Marshall, P. (2003), Anarşizmin Tarihi (Çeviri: Yavuz Alogan),
• Ankara: İmge Kitabevi.
• Mitchell, J. (1992), Kadın ve Eşitlik (Çeviri: Fatmagül Berktay), İstanbul:
• Pencere Yayınları.
• Shatz, M. S., (1993), “Review: Wexler, ‘Emma Goldman in Exile’”,
• The Jewish Quarterly Review (New Series), (83) 3-4: 458-460.
• Thornham, S. (2006), “Postmodernizm ve Feminizm”, (ed.) Stuart
• Sim (2006), Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü (Çeviri:
• Mukadder Erkan ve Ali Utku), Ankara: Ebabil Yayınları içinde:
• -43.
• Wexler, A. and E. Goldman (1981), “Emma Goldman on Mary
• Wollstonecraft”, Feminist Studies, (7) 1: 113-133.
• Wollstonecraft, M. (2007), Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi
• (Çeviri: Deniz Hakyemez), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
• Yayınları.
• Zittlow Rogness, Kate & Foust, Christina R. (2011), “Beyond Rights
• and Virtues as Foundation for Women’s Agency: Emma Goldman’s
• Rhetoric of Free Love”, Western Journal of Communication, (75) 2: 148–167.