EVALUATION OF CURRICULA FOR SOCIAL STUDIES (SECONDARY SCHOOL) AND GEOGRAPHY (SECONDARY AND HİGHER EDUCATİON ) IN TERMS OF CONSERVATION OF NATURAL HERITAGE

Yıl 2013, Sayı: 14, 315 - 354, 31.10.2013

Ali Ekber Gülersoy

https://doi.org/10.14520/adyusbd.631

Cited By: 1

Öz

In our world that natural resources have been rapidly consumed, and their quality-quantity have been changed, very little part of natural areas (e.g. 7% of natural forests) has been able to remain in relatively wide, undisturbed units. On such an environment, it is required for sensitive terrestrial-marine natural heritage areas to be put under conservation urgently and, for conservation-usage balance to be pursued. Syllabuses which are in the status of constitution of training-education activities are required to have a deep content and attainments so that conservation consciousness of natural heritage can be able to be created. In this study, our social studies (secondary school) and geography (secondary and higher education) curricula were examined by descriptive method in terms of conservation of natural heritage. As a result of the research, it was found that social studies syllabuses had been inadequate, but as for geography syllabuses for secondary education had been seen relatively adequate. Units and attainments, which contain concepts of natural heritage and its conservation, should appear comprehensively in our country's social studies syllabuses, and they should be drawn from 12th grades to 10th or 1th grades as for in geography cirriculum for secondary education.

Anahtar Kelimeler

Natural heritage, conservation of natural heritage, social studies (secondary school) syllabuses, ge

DOĞAL MİRASIN KORUNMASI AÇISINDAN SOSYAL BİLGİLER (ORTAOKUL) VE COĞRAFYA (ORTA VE YÜKSEKÖĞRETİM) MÜFREDAT PROGRAMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Doğal kaynakların hızla tüketildiği, niteliği-niceliğinin değiştirildiği dünyamızda, doğal alanların çok azı (örneğin doğal ormanların % 7’si), nispeten geniş, bozulmamış birimler halinde kalabilmiştir. Böylesi bir ortamda hassas karasal-denizel doğal miras alanlarının ivedilikle koruma altına alınması, koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi gerekmektedir. Doğal mirasın korunması bilincinin oluşturulabilmesi için eğitim-öğretim faaliyetlerinin anayasası konumundaki öğretim programlarının derin bir içeriğe ve kazanımlara sahip olması gerekmektedir. Bu çalışmada, ülkemiz sosyal bilgiler (ortaokul) ve coğrafya (orta ve yükseköğretim) müfredat programları, doğal mirasın korunması açısından betimsel yöntemle irdelenmiştir. Araştırma sonucunda, doğal mirasın korunması bilincinin oluşturulması bakımından sosyal bilgiler öğretim programlarının yetersiz olduğu, ortaöğretim coğrafya öğretim programlarının ise nispeten yeterli göründüğü tespit edilmiştir. Doğal miras ve korunması kavramlarını içeren ünite ve kazanımlar, ülkemiz sosyal bilgiler öğretim programlarında kapsamlı bir şekilde yer almalı, ortaöğretim coğrafya müfredat programlarında ise 12. sınıftan 10. veya 11. sınıfa çekilmelidir. Ancak birkaç üniversitede okutulan doğal miras ve korunmasıyla ilgili dersler, bütün coğrafya öğretmenliği anabilim dalı ve coğrafya bölümü ders programlarında yer almalıdır. Her ilde, mümkünse her ilçede ortaokul, lise ve üniversite öğrencilerine yönelik, özellikle yaz mevsiminde, uzman kişilerin istihdam edildiği “doğa okulları”, “doğa toplulukları”, “doğa eğitimi ve bilim okulları” açılmalı, il merkezlerinde “tabiat tarihi müzesi”, “botanik bahçesi”, “doğal yaşam parkı” ve “orman müzesi” vb. gibi mekânlar oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Doğal miras, doğal mirasın korunması, sosyal bilgiler (ortaokul) öğretim programları, coğrafya (orta ve yükseköğretim) öğretim programları, koruma-kullanma dengesi.

Kaynakça

• Akipek, S. (2001). “Dünya kültürel ve doğal mirasının korunmasına dair sözleşmenin değerlendirilmesi”. AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 50( 4): 13-40.
• Akten S., Akten M. ve Gül A. (2008), “Korunan doğal alanlarda bazı ziyaretçi yönetim modellerinin karşılaştırılması”, IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, 23-27 Nisan 2008, Antalya.
• Aliağaoğlu, A. (2004). “Sosyo-kültürel miras turizmi ve Türkiye’den örnekler”. AÜ Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2): 50-64.
• Australian Government, Department of The Environment and Heritage (2005). Educating for a Sustainable Future: A National Environmental Education Statement for Australian Schools, Carlton South, Australia: Impact Printing (Vic) Pty Ltd.
• Balıkesir Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Ders Programları (2013). www.balikesir.edu.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır. Başgelen, N. (2003). Buldan. İstanbul: Mart Matbaası.
• Bayburtluoğlu, C. (1981). Arkeoloji. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Ankara: Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü Yay. No: 46.
• Berkes, F. ve Kışlalıoğlu, M. (1990). Ekoloji ve Çevre Bilimleri, İstanbul: Remzi Kitabevi. Citron, B. (2006). The Human Impact on Planet Earth, Foundation For the Future, “Humanity and the Biosphere: The Next Thousand Years”, Paris: UNESCO.
• Cittaslow üyeleri (2013). www.cittaslowturkiye.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Dedehayır, H. (2009). Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması 2008. İzmir: Beyazsayfa Matbaacılık.
• Demirkesen A.C., Özlüdemir M.T. ve Demir H.M. (2005). “Kapadokya örneğinde tarihi ve kültürel mirasın korunması ve bu işlemlerde harita mühendislerinin yetki ve sorumlulukları” TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 28 Mart-1 Nisan 2005, Ankara.
• Diler, A. (2007). Muğla Kültür Envanteri I (Bodrum Kentsel Sit, Halikarnassos). Muğla: Muğla Üniversitesi Karya Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Diler, A. (2008). Muğla Kültür Envanteri II (Bodrum Yarımadası Etnografik Eserleri). Muğla: Muğla Üniversitesi Karya Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları (2013). www.tubitak.gov.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Doğaner, S. (1985). “Turizmde doğanın önemi ve Türkiye’de doğayı koruma çalışmaları”. İÜ Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 2(2): 117-124.
• Doğaner, S. (2003). “Miras Turizminin Coğrafi Kaynakları ve Korunması”, E.Ü. Coğrafya Sempozyumları 2, Coğrafi Çevre ve Koruma Sempozyumu, 16-18 Nisan 2003, İzmir.
• DEÜ Bilgi Paketi Ders Kataloğu (2013). www.deu.edu.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Erentay, N. ve Erdoğan, M. (2009). 22 Adımda Doğa Eğitimi, Ankara: ODTÜ Yayıncılık. Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doğal Kaynak Yönetimi Ders Bilgileri (2013). http://sbe.fatih.edu.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Goudie, A. S. (2013). The Human Impact on the Natural Environment: Past, Present and Future, 7th edition, Oxford UK& Cambridge USA: Wiley-Blackwell.
• Gülersoy, A.E. ve Gümüş, N. (2012).””Sakin Şehir” Seferihisar’da Doğal ve Kültürel Mirasın Eko-Turizm Açısından Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü 1. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 28-30 Mayıs, Erzurum.
• Gümüş, N. ve Adanalı, R. (2011). “The attitude and behavior of students in high school towards historical and cultural heritage in Buca (İzmir)”. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 87-102.
• IUCN, International Union for Conservation of Nature (2013). www.iucn.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Karabük Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Ders Programları (2013). www.karabuk.edu.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Kurdoğlu, O. (2007). “Dünyada Doğayı Koruma Hareketinin Tarihsel Gelişimi ve Güncel Boyutu”, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8(1): 59-76.
• Madran, E. ve Özgönül, N. (2005). Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayını, Yalçın Matbaacılık.
• MEB-Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2013). Coğrafya Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (9sınıflar). http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretimprogramlari/icerik/72 adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• MEB-Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2013). Sosyal Bilgiler Dersi (4-5-6-7. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretimprogramlari/icerik/72 adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Natural Heritage New Mexico, The Museum of Southwestern Biology at the University of New Mexico (2013). www.nhnm.unm.edu adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Niğde Üniversitesi-Ders Tanıtım ve Uygulama Bilgileri (2013). www.nigde.edu.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Oban (Çakıcıoğlu), R. (2006). İzmir’in Eski Kentsel Dokusunun Korunması ve Turizm Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Oban (Çakıcıoğlu), R. (2008). “Korumada yasal gelişim ve doğal miras alanlarının miras turizmindeki yeri”, IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi. 23-27 Nisan 2008, Antalya.
• Önemli Doğa Alanları (2013). www.dogadernegi.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Soykan, F. (2004). “Seferihisar turizmi ve alternatif turizm olanakları”, Dünden Yarına Seferihisar Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004, Seferihisar.
• Tezcan, Ş. (2013). Yükseköğretim Coğrafya Eğitiminde Beceriler, 21. Yüzyılda Değişen Yaklaşımlar ve Yükseköğretimde Coğrafya Eğitimi (261-282). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• The Alabama Natural Heritage Program (2013). www.alnhp.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• The Colorado Natural Heritage Program (2013). www.cnhp.colostate.edu adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• The Oklahoma Natural Heritage Inventory (ONHI) (2013). www.oknaturalheritage.ou.edu adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• The University of Melbourne, The Handbook of Heritage and Cultural Environments. https://handbook.unimelb.edu.au/view/2013/ANTH90001. (13.06.2013).
• Top Ten Ingredients For Creating And Maintaining A Successful Interpretative Program In Ontario Parks, Kathy Mcpherson. (2013). www.casiopa.mediamouse.ca adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Tüba-Tüksek (2008). Kültürle Büyümek 2007, Ankara: Yeni Reform Matbaacılık.
• Türkiye Jeolojik Mirası Araştırma Projesi (2013). www.mta.gov.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye’nin Korunan Alanları (2013). www.milliparklar.gov.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO Dünya Miras Listesinde Türkiye (2013). www.kulturvarliklari.gov.tr adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Uslu A. ve Kiper T. (2006) “Turizmin kültürel miras üzerine etkileri: Beypazarı/ Ankara örneğinde yerel halkın farkındalığı”. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, (3): 3053
• World Heritage (2013). http://en.wikipedia.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• World Heritage Program (2013). www.unesco.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• World Heritage List Statistics (2013). http://whc.unesco.org/en/list/stat#d1 adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• World Statistics (2013). www.unesco.org adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Yardımcı, E., (2009), Yaz Bilim Kampında Yapılan Etkinlik Temelli Doğa Eğitiminin İlköğretim 4 ve 5. Sınıftaki Çocukların Doğa Algılarına Etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Yarmouk University (2013). www.yu.edu.jo adresinden 13 Haziran 2013 tarihinde alınmıştır.
• Yücel, B. ve Babuş, D. (2005). “Doğa Korumanın Tarihçesi ve Türkiye’deki Gelişmeler”, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Doğa Dergisi, 11: 151-175.