GRAVE STONES A GROUP WITH HAND MOTIFS IN IĞDIR AROUND

Yıl 2008, Sayı: 1, 55 - 70, 01.06.2008

Muhammet Arslan

Öz

Historical grave stones, we have seen at almost every Turk groups, attract attention with their formal aspects besides their ornaments. Grave stones, which have been placed in Karakoyunlu District, 15 km. north-east of Iğdır, especially with their hand motives, have composed examples of a group has not seen in Anatolia, widespreadly. Hand Motives, which can be explained with the Prophet Mohammed, his love to Ehl-i Beyt, skills of dead person and struggle of Hz. Hüseyin were embroidered on three different main stones in Karakoyunlu District.

Anahtar Kelimeler

Iğdır, Karakoyunlu, History of Art Grave Stone, Hand Motif.

IĞDIR ÇEVRESİNDE BİR GRUP EL MOTİFLİ MEZAR TAŞI

Öz

Türk topluluklarının hemen hepsinde gördüğümüz tarihi mezar taşları, biçimsel özelliklerinin yanı sıra üzerinde taşıdıkları bezeme unsurlarıyla dikkat çekerler. Iğdır’ın 15 km. kuzeydoğusunda yer alan Karakoyunlu İlçesindeki tarihi mezar taşları da, özellikle üzerlerindeki el motifleri ile Anadolu’da çok fazla görülmeyen bir grubun örneklerini oluşturmaktadır. Hz. Muhammed ve onun Ehl-i Beytine olan sevgisinin bir ifadesi, Hz. Hüseyin’in taşıdığı İslam sancağının yere düşmediği ve mezarda yatan kişinin maharetli oluşu gibi sembolik ifadelerle açıklanabilen el motifleri, Karakoyunlu ilçesindeki üç ayrı mezarlık alanında baş şahidelere işlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Iğdır, Karakoyunlu, Sanat tarihi, Mezar taşı, El motifi.

Kaynakça

• AKTEMUR – ARSLAN, A. Murat – Muhammet, “Ağrı ve Iğdır Çevrelerindeki Koç-Koyun Heykeli Formlu Mezar Taşları”, II. Uluslar arası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu (08-10 Ekim 2008), Doğubeyazıt 2008.
• ALDOĞAN, Ayşen, “Anadolu Kültüründe-Sanatlarında Sembolik El Motifi”, II. Battal Gazi ve Araştırma”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, C. IV, Ankara 1982, s.55.
• ARSLAN, Aslı SAĞIROĞLU, Develi İlçesindeki Bezemeli Mezar Taşları, Kayseri-Develi 2007.
• ARSLAN, Aslı SAĞIROĞLU, Kayseri Zamantı Irmağı Çevresindeki Bezemeli Mezar Taşları, Kayseri 2005.
• BANDI, Hans Georg, Die Steinzeit, Kürstder Welt 1960.
• BİLGİLİ, Ayhan, Akşehir’deki Türk Mimari Eserleri, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınlanmamış Lisans Tezi, İstanbul 1985.
• ÇAY, Abdülhaluk, Anadolu’da Türk Damgası, Ankara, 1983.
• DANIK, Ertuğrul, Koç ve At Şeklinde Tunceli Mezar Taşları, Ankara 1990.
• DİYARBEKİRLİ, Nejat, Hun Sanatı, İstanbul 1972.
• GÖLPINARLI, Abdülbâki, Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözler, İstanbul 1977.
• GÖNÜL, Macide, “Türk Halılarında Sembolik Şekiller”, Türk Folklor Araştırmaları, S. 186, GÜNDOĞDU, Hamza, “Üzümlü İlçesi ve Çevresindeki Tarihi ve Kültürel Kalıntılar”, Erzincan- Üzümlü /Cimin, Erzincan 2004, s.111-132.
• GÜNGÖR, Harun, “Kayseri ve Çevresinde Bazı Mezar Taşları”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Ankara 1996, s. 32.
• KARAMAĞARALI, Beyhan, Ahlat Mezartaşları, Ankara 1992.
• MELLAART, James, “Çatal Höyük A Neolithic Town in Anatolia”, Thames and Hudson, London MELLAART, James, “Excavations at Çatal Höyük, 1962, Second Preliminary Report”, Anatolian
• MELLAART, James, Excavations at Hacılar, Edinburg 1970.
• ÖZKAN, Haldun, “Erzincan ve Çevresinde Orta Asya Türk Geleneğini Sürdüren Bezemeli Mezar Taşları”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. XV, Erzurum 2000, s.37-47.
• ÖZKAN, Haldun, “Erzincan-Çayırlı ve Çevresinde Heykel Biçimli Mezar Taşlarından Birkaç Örnek”, VI. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Sempozyumu Bildiriler, (Editörler : M. DENKTAŞ, Y. ÖZBEK, A. Sağıroğlu ARSLAN), Kayseri 2002, s.610-619.
• SİLİ, Timur, “Taşların Dili”, Bilig, S. II, Ankara 1996, s. 220-227.
• SÜMER, Faruk, Oğuzlar, Ankara 1972.
• ŞEHSUVAROĞLU, N. Bedi, Eczacılık Tarihi Dersleri, İstanbul 1970.
• TANYU, Hikmet, “Fatma Anamız (Fadime Anamız) ve El İle İlgili İnançlar Üzerine Kısa Bir UYANIK, Muvaffak, Petroglyphs of South-Eastern Anatolia, Graz 1974.