SOSYAL BİLGİLER DERSİ VE KÜLTÜR AKTARIMINDA EDİNDİĞİ ROL ÜZERİNE BİR İNCELEME1

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 22 - 40, 30.12.2018

Davut Gürel Turhan Çetin

Öz

Bu çalışmada, sosyal bilgiler dersi ve bu dersin kültür aktarımında üstlendiği rolün incelenmesi
amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle sosyal bilgiler dersinin tarihi gelişimi, nasıl bir doğaya sahip olduğu,
kültür kavramı ve bu kavramın sosyal bilgilerle olan ilişkisi irdelenmiş daha sonrada 2015 yılında güncellenen
2005 ve 2017 sosyal bilgiler programlarının felsefe, amaç ve kazanımları kültür odağında incelenerek sosyal
bilgiler kültür ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Nitel betimsel desende yürütülmüş olan bu çalışmada
doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre, sosyal bilgiler eğitimi doğası
gereği kültür ile yakından bir ilişkiye sahiptir ve sosyal bilgiler dersi kültür aktarımı açısından ilköğretim
düzeyinde verilen en önemli derslerden biridir. Bununla birlikte 2017 programında 2005 programına göre daha
fazla kültürel korumaya vurgu yapılmasına rağmen kazanımlar bakımından 2005 programından daha zayıf
kaldığı, her iki programda da öğrencilerin Türk kültürüne ait ögeleri korumasına ve bu ögeleri geliştirmeye
çalışmasına vurgu yapıldığı görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, kültür aktarımı, sosyal bilgilerin doğası

A STUDY ON THE SOCIAL STUDIES COURSE AND ITS ROLE IN CULTURAL TRANSFER

Öz

Aim of the study is to examine the social studies course and its role in transfer of culture. In this context, the historical development of the social studies course, the nature of the social studies, the concept of culture and the relationship between this concept and social studies are scrutinized; then, the philosophy, aims and learning outcomes of the social studies programs of 2005 which update in 2015 and 2017 were examined in the cultural context, and the relationship between the social studies course and culture was tried to be determined. In this study which was carried out with qualitative descriptive design, document review was used. The findings of the study show that the social studies course is closely related to culture and the social studies course is one of the most important courses given at primary level in terms of transfer of culture. In addition, although the 2017 program emphasized more cultural protection than the 2005 program, it was weaker than the 2005 program, on the other hand in both programs, it was emphasized that students develop and sustain the elements of Turkish culture.

Anahtar Kelimeler

The Social studies, cultural transfer, nature of the social studies

Kaynakça

• Abdelazim Ahmed, T. S. (2017). Assessment of students’ awareness of the national heritage (Case study: The preparatory year students at the University of Hail, Saudi Arabia). Cogent Social Sciences, 3(1), 1–26.Aktan, S. & Saylan, N. (2013). Bir öğretim alanının doğuşu: ABD’de sosyal bilgilerin gelişimi (1893–1916). Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 55-78.Ambarlı, A. (2010). Türkiye’de Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programları (Değişiklikler, Düzenlemeler, Güncellemeler). Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, KonyaBarnes, S. L. (1995). A qualitative study of the faculty work culture in selected comprehensive high schools in the United States. (Doctoral dissertation). Retrieved from http://lib.dr.iastate.edu/rtdBarr, R., J.L. Barth & S.S. Shermis (2013). Sosyal bilgilerin doğası. (C. Dönmez, Çev, Ed.). Ankara: Pegem Akademi.Billington, R., Strawbridge, S., Greensides, L., & Fitzsimons, A. (2010). “Kültür”ü Tanımlamak. Sosyoloji (Başlangıç Okumaları) içinde. (Edt.: A. Giddens; Çeviren: G. Altaylar). İstanbul: Say Yayınları.Boxtel, C. V., Klein, S., Snoep, E. (2011). Heritage education challenges in dealing with the past. Amsterdam: Colophon.Burchum, J. L. R. (2002). Cultural competence: An evolutionary perspective. Nursing Forum,4(37), 5–15.Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1). 219–236.Davis, M. E. (2000). Archaeology education and the political landscape of American schools. Antiquity, 74(283), 194–198. Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: Öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilgiler Dergisi, 28(8), 1–19.Dunn, A.W. (1916). The social studies in secondary education. (M. R., Nelson, Ed.), The social studies in secondary education: A reprint of the seminal 1916 report with annotations and commentaries içinde (11-68). ERIC Number: ED374072.Eagleton, T. (2011). Kültür yorumları. (Ö. Çelik, Çev.). İstanbul: Ayrıntı YayınlarıErden, M. (tarihsiz). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Alkım Yayınları.Evans, R. W. (2004). The social studies wars: What should we teach the children?. New York: Teachers College Press.Gay, G. (2014). Kültürel değerlere duyarlı eğitim: Teori, araştırma ve uygulama. (H. Aydın, Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (Hazırlayan: Cemal Güzel). İstanbul: Kırmızı Yayınları.Gürel, D. & Çetin, T. (2017). An investigation of secondary school 7th grade students’ awareness for intangible cultural heritage. Journal of Education and Practice, 27(8), 75–84.Gürel, D. (2017). 2017 taslak sosyal bilgiler öğretim programına yönelik yapısal bir değerlendirme. I. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2017) Tam Metin Bildiri Kitabı, 236-246.Jones, S. R., Rowan-Kenyon, H. T., Ireland, S. M., Niehaus, E., & Skendall, K. C. (2012). The meaning students make as participants in short-term immersion programs. Journal of College Student Development, 53(2), 201–230.Karakuş, U. (2014). Türk atasözlerinde iklim algısı ve coğrafya. Milli Folklor, 102(26). 99-109.Kılıçoğlu, G. (2014). Sosyal bilgiler tanımı, dünyada ve ülkemizde gelişimi ve önemi. (Safran, M., Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (2-16). Ankara: PegemAkademi.Kocatürk, U. (2007). Atatürk’ün fikir ve düşünceleri. (Atatürk Araştırma Merkezi). Ankara: Erek Maatbacılık.Koroeber, A.L. & Kluckhohn, C. (1952). Culture: A critical review of concepts and definitions. Cambridge: The Museum.Massialas, B. G. (2009). The “New social studies”-Retrospect and prospect. The Social Studies, 100(6), 246-250.MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı kılavuz kitabı (4-5. sınıflar). Ankara. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx sayfasından erişilmiştir.Mfa, A. R., Reddy-Linga, S., Kucko, J., & Prestwood, L. (2013). The importance of teaching cultural awareness in design education: Evidence from interior design. Global Journal of Human Social Science Linguistics & Education, 12(13), 39-45.Morris, N. T. (1976). A method for developing multicultural education programs: an example using Cahuilla Indian oral narratives. Retrospective Theses and Dissertations. Paper 5692.NCSS (1994). Expectations of excellence: Curriculum standards for social studies. Washington: National Council for the Social Studies. https://eric.ed.gov/?id=ED378131 sayfasından erişilmiştir.NCSS, (2010). National Curriculum Standards for Social Studies: A Framework for Teaching, Learning, and Assessment. http://www.socialstudies.org/ sayfasından erişilmiştir.Nelson, J.L. 2001. “Defining social studies”. In Critical issues in social studies research for the 21st century, Edited by: Stanley, W. 15–38. Greenwich, CT: Information Age Publishing.Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk, (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (1–31). Ankara: Pegem Akademi.Öztürk, C., Coşkun Keskin, S. & Otluoğlu, R. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem Akademi.Pooten, P. M. (2012). K+12, a seemingly inferior & anti-people program. Northern Dispatch Nordisweekly. Http://www.nordis.net/?p=12952 sayfasından erişilmiştir.Sharma, S., El-Atwani, K., Rahatzad, J., Ware, J., Phillion, J., & Malewski, E. (2012). How disorienting experiences in informal learning contexts promote crosscultural awareness in preservice teachers: Findings from a study abroad program. Learning Landscapes, 5(2), 281–294. Smith, B. A., Palmer, J. J., & Correia, S. T. (1995). Social studies and the birth of NCSS. Social Education, 59(7), 393-398.) http://www.socialstudies.org/sites/default/files/ publications /se /5907/590702.html sayfasından erişildi.Sönmez, V. (2005). Hayat ve sosyal bilgiler öğretimi öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık. Sözer, E. (2008). Sosyal bilgiler dersinin tanımı, kapsamı ve ilköğretim programındaki yeri. Ş. Yaşar, (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (s. 41–55). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.Stanley, W. B. (2001). Social studies: Problems and possibilities. In Critical issues in social studies research for the 21st century (1-13). Greenwich: İnformation Age Publishing. Tarman, B. & Acun, İ. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi ve yeni bir sosyal bilgiler hareketi. Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 1-16.Tezcan, M. (2015). Gençlik, kültür ve toplum. Ankara: Anı Yayıncılık.Tomlinson-Clarke, S. M., & Clarke, D. (2010). Culturally focused community-centered service learning: An international cultural immersion experience. Journal of Multicultural Counseling and Development, 38(3), 166–175.Trilokekar, R. D., & Kukar, P. (2011). Disorienting experiences during study abroad: Reflections of pre-service teacher candidates. Teaching and Teacher Education, 27(1), 1141–1150.Turhan, M. (2010). Kültür Değişmeleri (Sosyal Psikolojik Açıdan Bir Tetkik). İstanbul: Çamlıca Yayınları.Tutkun, Ö. F. (2010). 21. yüzyılda eğitim programının felsefi boyutları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(30). 993-1016.Türker, M. Z. (1994). Gençlik ve millî kültür. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 289–291.Ulusoy, K. (2011). Türk toplum hayatında yaşatılan kahve ve kahvehane kültürü (bir sözlü kültür ve sosyal çevre eğitimi çalışması). Milli Folklor,89(23),159–169.Ünal, F. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan halk kültürü ögelerinin değerlendirilmesi. Journal of Social Sciences/Sosyal Bilimler Dergisi, 6(14), 611–644.Williams, R. (1993). Kültür. (S. Aydın, Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.Yeşil, R. & Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65–84.Zürcher, J. E. (2000). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. (Y. S. Gönen, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.