Çok Kriterli Karar Verme Modeli ve CBS Entegrasyonu ile Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesislerinin Yer Seçimi

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 3, 642 - 654, 31.12.2016

Mevlüt Uyan Şükran Yalpır

Öz

Tıbbi atık sterilizasyon tesislerinin yer seçimi, ekoloji üzerindeki büyük etkisi ve bölgesel çevre sağlığı nedeniyle kritik bir konudur. Bu alanlar için yer seçimi; toprak bilimi, mühendislik, hidrojeoloji, jeoteknik, deprem, topografya, arazi kullanımı, sosyoloji ve ekonomi gibi çeşitli sosyal ve çevresel alanlarda önemli uzmanlık gerektiren karmaşık bir süreçtir. Çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinin, kentsel ve bölgesel planlama, arazi uygunluk haritalaması ve yer seçimi gibi uygulamalarda son derece geniş bir kullanım yelpazesi vardır. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) gelişmesiyle birlikte, çeşitli ÇKKV metotları mekansal boyutlarda uygulanmıştır. Bu çalışmada, Konya Büyükşehir Belediyesi sınırlarında tıbbi atık sterilizasyon tesislerinin yer seçimi için ÇKKV metotları ile CBS’ nin birleştirilmesine odaklanmıştır. Uygunluk haritası eşit aralık sınıflandırma yöntemi ile "az uygun", "uygun" ve "çok uygun" olarak üç kategoriye ayrılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre tıbbi atık sterilizasyon tesisleri için çalışma alanının % 62.50’si düşük uygun, % 10.93’ü uygun ve % 26.57’si çok uygun alanlar olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çok kriterli karar verme, AHP, Tıbbi atık, Yer seçimi, CBS.

Kaynakça

• Aliniai, A., Yarahmadi, A., Zarin, J. Z., Yarahmadi, H., Lak, S. B., 2015. Parking Lot Site Selection: An Opening Gate Towards Sustainable GIS-based Urban Traffic Management. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 43 (4), 801-813.
• Aslan, H. M., Yıldız, M. S., Uysal, H. T., 2015. Afet İstasyonlarının Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yönteminin Uygulanması: Düzce’de Bir Lokasyon Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 111-128
• Balca, Y., 2015. Düzenli Depolama Alanı Belirlemede Karar Destek Sistemi Kullanımı. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Beskese, A., Demir, H. H., Ozcan, H. K., Okten, H. E., 2015. Landfill site selection using fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS: a case study for Istanbul. Environmental Earth Sciences, 73 (7), 3513-3521.
• Borzoni, M., Rizzi, F., Frey, M., 2014. Geothermal power in Italy: A social multi-criteria evaluation. Renewable Energy, 69, 60-73. Boutkhoum, O., Hanine, M, Agouti, T., Tikniouine, A., 2015. An improved hybrid multi-criteria/multidimensional model for strategic industrial location selection: Casablanca industrial zones as a case study. Springerplus, 4, Article Number: 628, doi:10.1186/s40064-015-1404-x.
• Cebi, F., Otay, I., 2015. Multi-Criteria and Multi-Stage Facility Location Selection under Interval Type-2 Fuzzy Environment: A Case Study for a Cement Factory. International Journal of Computational Intelligence Systems, 8 (2), 330-344.
• Chen, K., Blong, R., Jacobson, C., 2001. MCE-RISK: integrating multicriteria evaluation and GIS for risk decision-making in natural hazards. Environmental Modelling & Software, 16(4), 387–397.
• Dapueto, G., Massa, F., Costa, S., Cimoli, L., Olivari, E., Chiantore, M., Federici, B., Povero, P., 2015. A spatial multi-criteria evaluation for site selection of offshore marine fish farm in the Ligurian Sea, Italy. Ocean & Coastal Management, 116, 64–77. Dehe, B., Bamford, D., 2015. Development, test and comparison of two Multiple Criteria Decision Analysis (MCDA) models: A case of healthcare infrastructure location. Expert Systems with Applications, 42(19), 6717–6727.
• Demirarslan, K. O., Korucu, M. K., Karademir, A., 2013. Katı atık depolama alanlarının nihai yer seçiminde coğrafi bilgi sistemleri ve kirlilik dağılım modellerinin birlikte kullanımı. V.HAVA KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ SEMPOZYUMU (HKK2013), 18-20 Eylül, Eskişehir.
• El Baba, M., Kayastha, P., De Smedt, F., 2015. Landfill site selection using multi-criteria evaluation in the GIS interface: a case study from the Gaza Strip, Palestine. Arabian Journal of Geosciences, 8(9), 7499-7513.
• Erden, T., Coşkun, M. Z., 2011. Acil durum servislerinin yer seçimi: Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve CBS entegrasyonu. İTÜDERGİSİ/d, 9(6), 37-50.
• Guo, S., Zhao, H., 2015. Optimal site selection of electric vehicle charging station by using fuzzy TOPSIS based on sustainability perspective. Applied Energy, 158, 390-402.
• Hu, H., Li, X., Nguyen, A.D., Kavan, P., 2015. A Critical Evaluation of Waste Incineration Plants in Wuhan (China) Based on Site Selection, Environmental Influence, Public Health and Public Participation. International Journal of Environmental Research and Public Health, 12 (7), 7593-7614.
• Khan, D., Samadder, S. R., 2015. A Simplified Multi-Criteria Evaluation Model for Landfill Site Ranking and Selection Based on AHP and GIS. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 23 (4), 267-278.
• Koc-San, D., San, B. T., Bakis, V., Helvaci, M., Eker, Z., 2013. Multi-Criteria Decision Analysis integrated with GIS and remote sensing for astronomical observatory site selection in Antalya province, Turkey. Advances in Space Research, 52 (1), 39-51.
• Kougemitrou, I., Godelitsas, A., Tsabaris, C., Stathopoulos, V., Papandreou, A., Gamaletsos, P., Economou, G., Papadopoulos, D., 2011. Characterisation and management of ash produced in the hospital waste incinerator of Athens, Greece. Journal of Hazardous Materials, 187(1-3), 421-432.
• Küçükönder, M., Karabulut, M., 2007. Çok Kriterli Analiz Yöntemi Kullanılarak Kahramanmaraş’ta Çöp Depolama Alanı Tespiti. Coğrafi Bilimler Dergisi, 5(2), 55-76.
• Latinopoulos, D., Kechagia, K., 2015. A GIS-based multi-criteria evaluation for wind farm site selection: A regional scale application in Greece. Renewable Energy, 78, 550-560.
• Qaddah, A. A., Abdelwahed, M. F., 2015. GIS-based site-suitability modeling for seismic stations: Case study of the northern Rahat volcanic field, Saudi Arabia. Computers & Geosciences, 83, 193-208.
• Saaty, T. L., 1980. The analytic hierarchy process. McGraw-Hill, New York. Saaty, T. L., 2000. Fundamentals of decision making and priority theory with the analytic hierarchy process, RWS Publications.
• Salomon, V. A., Montevechi, J. A. B., 2001. A compilation of comparisons on the analytic hierarchy process and others multiple criteria decision making methods: some cases developed in Brazil. 6th International Symposium on the Analytic Hierarchy Process 6th ISAHP, 2-4 Ağustos, Bern. Sumathi, V.R., Natesan, U., Sarkar, C., 2008. GIS-based approach for optimized siting of municipal solid waste landfill. Waste Management, 28, 2146–2160.
• Tahri, M., Hakdaoui, M., Maanan, M., 2015. The evaluation of solar farm locations applying Geographic Information System and Multi-Criteria Decision-Making methods: Case study in southern Morocco. Renewable & Sustainable Energy Reviews, 51, pp. 1354-1362.
• Uyan, M., 2011. Arazi Düzenlemesi Çalışmalarında Mekansal Karar Destek Sistemleri Kurulumu Ve Uygulaması. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. Uyan, M., 2013. GIS-based solar farms site selection using analytic hierarchy process (AHP) in Karapinar region, Konya/Turkey. Renewable & Sustainable Energy Reviews, 28, 11-17
• . Uyan, M., 2014. MSW landfill site selection by combining AHP with GIS for Konya, Turkey. Environmental Earth Sciences, 71(4), 1629-1639.
• Yal, G. P., Akgun, H., 2014. Landfill site selection utilizing TOPSIS methodology and clay liner geotechnical characterization: a case study for Ankara, Turkey. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 73 (2), 369-388 1.http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050722-16.htm, (25.03.2015)
• 2.http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (08.01.2016)