Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze ve Tarihi Mekân Kullanımının 7. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Algılarına Etkisi: Bir Eylem Araştırması

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 135 - 168, 29.01.2018

Servet Üztemur Erkan Dinç İsmail Acun

https://doi.org/10.30831/akukeg.358211

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler öğretimi
bağlamında müzeler ve tarihi mekânlardan etkili yararlanmaya yönelik öğretim
etkinlikleri tasarlayarak bu etkinlikleri uygulamak ve bu etkinliklerin
öğrencilerin sosyal bilgiler algılarını nasıl ve ne yönde etkilediğini ortaya
koymaktır. Nitel araştırma yöntemi temelinde eylem araştırması modeline göre
desenlenen araştırma kapsamında Manisa ili Yunusemre ilçesindeki kamu
ortaokulundaki 36 kişilik (20 kız, 16 erkek) bir sınıfla Manisa’nın müzeleri ve
tarihi mekânları içerisinden seçilen dokuz ayrı mekâna (Manisa Müzesi, Muradiye
Camisi, Tıp Tarihi Müzesi, tarihi Kula evleri, Sard Antik Kenti, Sultaniye
Külliyesi, Keskinoğlu Klasik Araç Müzesi, Manisa Ulu Cami, Ravika Köyü Müzesi)
yönelik müze öncesi okulda, müzede ve müze sonrası okulda olmak üzere toplamda
34 ayrı etkinlik geliştirilerek uygulanmıştır. Uygulamaların, öğrencilerin
sosyal bilgiler algılarını nasıl ve ne yönde etkilediğini ortaya koymak
amacıyla veri üretme aracı olarak gözlem, görüşme ve doküman analizi
kullanılmıştır. Gözlem ve görüşmeler yoluyla elde edilen verilere içerik
analizi; öğrenci ürünlerinden elde
edilen verilere doküman analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin
sosyal bilgiler algılarının uygulamanın amacı doğrultusunda şekillendiği
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, müze eğitimi, tarihi mekanlarla eğitim, sosyal bilgiler algısı, eylem araştırması

The Impact of Utilizing Museums and Historic Places in Grade Seven Social Studies Teaching on Students' Perceptions of Social Studies: An Action Research

Öz

The aim of this study
is twofold. The first one is to practice the teaching activities designed to
make use of museums and historical places within the context of grade seven
social studies course. The second one is to reveal how and in which ways these
activities influence students’ perceptions of social studies. Designed as an
action research, the current study employs 36 grade seven students (20 girls
and 16 boys) attending to a public secondary school located in the district of
Yunusemre attached to Manisa province as its study group. In order to carry out
all phases of the proposed action research effectively, museums and historic
places located in the immediate environment of the school were chosen. Manisa
Museum, Muradiye Mosque, Museum of the History of Medicine, Historical Kula
Houses, the Ancient City of Sardis, Sultaniye Complex, Keskinoğlu’s Museum of
Classical Vehicles, Manisa Grand Mosque, and Ravika Village Museum were
included in the scope of the research. In total, 34 activities were prepared
and implemented. The data obtained through observation and interviews was
analyzed thematically, while the written records of students’ works was
subjected to content analysis. The results show that the implementation of
research activities in museums and historical places provoked and changed
students’ perceptions of history. Their perceptions of history after the study
include and favor local history and cultural elements. 

Anahtar Kelimeler

social studies, museum education, perception of social studies, action research

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2017). Araştırmaya Dayalı Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Adıgüzel, H. Ö. & Öztürk, F. (1999). Türk eğitim düşüncesinde okul müzesinden müze pedagojisine değişim. Eğitim ve Bilim, 24(114). 73-81.
• Akça-Berk, N. (2012). Ortaöğretim 11. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde tarihsel canlandırma uygulaması: Bir eylem araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aktekin, S. (2008). Müze uzmanlarının okulların eğitim amaçlı müze ziyaretlerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 103-111.
• Aktekin, S. (2009). Lise öğrencilerinin tarih derslerinde yerel tarih konularının öğretilmesiyle ilgili görüşleri. Milli Eğitim, 182, 331-351.
• Alazzi, K. & Chiodo, J. J. (2004). Students’ perceptions of social studies: A study of middle school and high school students in Jordan. Internatıonal Journal of Scholarly Academıc Intellectual Diversity, 6(1).
• Altricther, H., Posch, P., & Somekh, B. (2000). Teachers investigate their work: An introduction to methods of action research. Routledge: New York.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihi mekânlarla tarih öğretimi: Tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ata, B. (2009). Eğitimde Yeni Yaklaşımlar. https://sabunagaci.com/2011/10/07/egitimde-yeni-yaklasimlar/ sitesinden 12/08/2017 tarihinde alınmıştır.
• Arı, Ç. (2010). Müze bilinci öğrenme alanı etkinliklerinin gerçekleşebilirliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Avcı-Akçalı, A. (2013). Tarih öğretiminde merkeze bağımlılığın azaltılması yolunda bir çözüm önerisi: yerel tarih. Yayınlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Avcı-Akçalı, A. (2015). Kuram ve uygulamada sınıf dışı tarih öğretimi algısı: Öğretmen ve aday öğretmen görüşleri. Eğitim ve Bilim, 40(181).
• Avcı, C., & Öner, G. (2015). Tarihi mekânlar ile sosyal bilgiler öğretimi sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(USBES Özel Sayısı I), 108-133.
• Byford, J. M. (2002). A phenomenological study of middle school and high school students' perceptions of social studies. Unpublished Doctoral dissertation. The Unıversıty Of Oklahoma, Oklahoma. Available from ProOuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 3062575).
• Clarke, W. G., & Lee, J. K. (2004). The promise of digital history in the teaching of local history. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 78(2), 84-87.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge.
• Csikszentmihalyi, M., & Hermanson, K. (1995). Intrinsic motivation in museums: Why does one want to learn? In J. H. Falk & L. D. Dierking (Eds.), Public institutions for personal learning (pp. 67–77). Washington, DC: American Association of Museums.
• Çengelci, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı öğrenmeye ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1823-1841.
• Çerkez, S. (2011). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimine dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin akademik başarısına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Çetin, M. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitiminde müze ortamının kullanılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Çulha, B. (2006). Tarihsel mekânlarda keşfederek öğrenme yoluyla sosyal bilgiler öğretimine yönelik öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çulha-Özbaş, B. (2015a). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde tarihi alanlar. (edt. Şimşek, A. ve Kaymakçı, S.). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi. (s. 205-224). Ankara: Pegem Akademi.
• Çulha-Özbaş, B. (2015b). Tarih öğretiminde gerçek nesnelerin kullanımı. (edt. Demircioğlu, İ. H. ve Turan, İ.). Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, A. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programında müze eğitimiyle ilişkilendirilen kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik sosyal bilgiler öğretmenlerinin yaklaşımları (Tokat ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Demirboğa, E. (2010). Sanal müze ziyaretlerinin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal kazanımları üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• DeWitt, J., & Storksdieck, M. (2008). A short review of school field trips: Key findings from the past and implications for the future. Visitor Studies, 11(2), 181-197.
• Doğan, Y. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, Y. & Dinç, E. (2007). Birinci elden tarih kaynaklarının sosyal bilgiler ve tarih derslerinde internet üzerinden kullanımı: ABD ve İngiltere’den uygulama örnekleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 195-220.
• Dönmez, C. & Yeşilbursa, C. C. (2014). Ortaokul öğrencilerinin tarih algısı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3). 415-436.
• Epik, C. (2004). Müzelerin lise öğrencilerinin tarih dersi başarıları ve hatırda tutma becerileri üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Fernandez, C., Massey, G.C. & Dornbusch, S. M. (1975). High school students' perceptions of social studies. Stanford, CA: Stanford Center for Research and Development in Teaching. (ERIC Document Reproduction Service No. ED113241).
• Filiz, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gartenhaus, A. R. (2000). Yaratıcı düşünme ve müzeler. (Çeviri: Ruhiser Mergenci, Bekir Onur) Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Glesne, C. (2014). Nitel Araştırmaya Giriş. (Çev., Ersoy, A. ve Yalçınoğlu, P.). Dördüncü Basım. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gökkaya, A. K. & Yeşilbursa, C. C. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımının akademik başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 483-506.
• Güler, A. (2011). Planlı bir müze gezisinin ilköğretim öğrencilerinin tutumuna etkisi. İlköğretim Online, 10(1).
• Harrison, N. (2012). Putting history in its place: grounding the australian curriculum--history in local community. Paper presented at the Joint Australian Association for Research in Education and Asia-Pacific Educational Research Association Conference (AARE-APERA 2012) (Sydney, New South Wales, Australia, Dec 2-6).
• Hein, G. E. (1998). Learning in the Museum. London: Routledge.
• Hensen, K. T. (1996). Teachers as researcher. In. J. Skula (Ed.). Handbook of Research on Teacher Education. (Second edition, p: 53-66 ). New York: Macmillan.
• Hooper-Greenhill, E. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi. (Çev. Meltem Ö. Evren ve Emine G. Kapçı Yay. Haz. Bekir ONUR). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1991).
• Hooper-Greenhill, E. (2007). Museums and education: Purpose, pedagogy, performance. Routledge.
• Horton, J. O. (2000). On-site learning the power of historic places. (Ed. R. M. Greenberg). Creative Teaching with Historic Places. (pp. 4-5). National Park Service Cultural Resource Management 23(8).
• Husbands, C. (1992). Objects, evidence and learning: some thoughts on meaning and interpretation in museum education. Journal of Education in Museums, 13, 24-28.
• International Council of Museums. (ICOM). (2007). Museum Definition. Retrieved 02/04/2017 from http://icom.museum/the-vision/museum-definition/
• Işık, H. (2008). İlköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 290-310.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Dördüncü Baskı. Ankara: Pegem akademi.
• Kısa, Y. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşlerinin incelenmesi: Afyonkarahisar müzeleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Meredith, J. E., Fortner, R. W., & Mullins, G. W. (1997). Model of affective learning for nonformal science education facilities. Journal of Research in Science Teaching, 34, 805–818.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London: Sage.
• Mitchell, K., & Elwood, S. (2012). Engaging students through mapping local history. Journal of Geography, 111(4), 148-157.
• Nişancı, M., G. (2010). Tarihsel çevrenin tarih eğitimine etkisi: Adalar örneklemi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öner, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı tarih öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 4(1), 89–121.
• Özkal, N., Güngör, A. & Çetingöz, D. (2004). Sosyal bilgiler dersine ilişkin öğretmen görüşleri ve öğrencilerin bu derse yönelik tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(4), 600-615.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş. (D. Bayrak, H. B. Arslan, ve Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Rix, C., & McSorley, J. (1999). An investigation into the role that school-based interactive science centres may play in the education of primary-aged children. International Journal of Science Education, 21, 577–593.
• San, İ. (1990). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 23(2).
• Seidel, S., & Hudson, K. (1999). Müze eğitimi ve kültürel kimlik. (Çev: Bahri Ata (Yayına Hazırlayan: Bekir Onur). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Egitimi Anabilim Dalı Yayınları No:1
• Şar, E. & Sağkol, T. (2013). Eğitim fakültelerinde müze eğitimi dersi gerekliliği üzerine. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 83-90.
• Şimşek, A. & Kaymakçı, S. (2015). Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretiminin Amacı ve Kapsamı. (edt. Şimşek, A. ve Kaymakçı, S.). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi. (s. 1-13). Ankara: Pegem Akademi.
• Tezcan-Akmehmet, K. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde arkeoloji müzelerinin nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tezcan-Akmehmet, K. (2008). Müzelerin tarih öğretiminde nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması ve ilköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 180(4), 50-67.
• Tokcan, H. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi ve öğrenme teorileri. (edt. Şimşek, A. ve Kaymakçı, S.). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi. (s. 15-42). Ankara: Pegem Akademi.
• Tuffy, J. (2011). The learning trip: using the museum field trip experience as a teaching resource to enhance curriculum and student engagement. Online Submission. School of Education and Counseling Psychology Dominican University of California.
• Tunç-Şahin, C. (2011). Yerel tarih uygulamalarının başarıya ve öğrenci ürünlerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 16, 453-462.
• Wellington, J. (1990). Formal and informal learning in science: The role of the interactive science centres. Physics Education, 25, 247–252.
• Yeşilbursa, C. C. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımı. TÜBAR-XXIII http://dergipark.gov.tr/download/article-file/156925 22/03/2017 tarihinde erişildi.
• Yılmaz, K. & Şeker, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin müze gezilerine ve müzelerin sosyal bilgiler öğretiminde kullanılmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 21-39.
• Yorulmaz, E. (2016). Sosyal bilgiler dersi kapsamında okul dışı çevrelerin kullanımı: Çorum yatılı arkeoloji müzesinde bir gün. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Zayimoğlu-Öztürk, F. (2014). Sosyal bilgiler dersinde arkeolojik kazı çalışması ve müze gezisi. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 4(1), 12-26.