Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Uygulanan Dolaylı ve Doğrudan Vergi Politikaları Üzerinden Müşevvik Sorunun Ekonometrik Analizi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 3, 49 - 59, 30.09.2017

EMRAH Noyan NURİ Avşarlıgil

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.330428

Cited By: 4

Öz

1980
sonrası dönemde Dünya’da meydana gelen liberalleşme atılımları hız kazanmış
olup uluslararası alanda doğrudan vergiler ve dolaylı vergilere yönelik yeni
politikalar geliştirilmiştir. Doğrudan vergiler ve dolaylı vergiler dağılım
olarak birbirlerine yakınken 1980 sonrası dönemde birbirlerinden uzaklaşmaya
başlamıştır. Özellikle gelişmiş ülkelerde doğrudan vergiler artırılırken
gelişmekte olan ülkelerde dolaylı vergiler daha fazla ön planda tutulmuştur.
Etkileri bakımından birbirlerinden farklı olan doğrudan ve dolaylı vergiler 1980
sonrası dönemde bir politika tercihi olarak ülkelerarası etkileşime girmiş ve
küreselleşme hareketlerinin etkisiyle birbirleri ile uyumlu hale getirilmeye
çalışılmıştır. Etkileri bakımından dikkate alındığında iktisadi okullar
arasında tartışmaya konu edilmiş olmakla beraber dolaylı ve doğrudan vergilere
ilişkin ilk teori Klasik iktisadi ekol döneminde ortaya atılmıştır. Ekonomide
mevcut bulunan görünmez el kavramı piyasaların kendiliğinden dengeye gelmesini
açıklarken doğrudan vergilerin ekonomik büyüme veya milli gelir üzerinde
olumsuz yönde etki edeceği ifade edilmiştir. Bu durumun yanı sıra dolaylı
vergilerin ekonomik büyümeyi veya milli geliri olumlu yönde etkileyeceğini
savunan bu görüş müşevvik sorunu olarak adlandırılmıştır. Şayet müşevvik sorununun
varlığı ekonomide doğrudan vergilerden kaçınılması gerekliliğini ortaya koyacak
olup dolaylı vergilere yönelmesi gerekliliğini açıklamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Dolaylı vergiler, Doğrudan vergiler, Müşevvik sorunu

Econometric Analysis of the Incentives Problem in Terms of Indirect and Direct Tax Policies which Applied in the Post-1980s Period in Turkey

Öz

In the post-1980 period, liberalization breakthroughs in the world have gained momentum. New policies have been developed through direct taxes and indirect taxation in the international arena. While direct tax and indirect taxation were close to each other in distribution, they started to move away from each other in the period after 1980. While direct taxes are increasing, especially in developed countries, indirect taxes are more prevalent in developing countries. Direct and indirect taxes, which are different from each other in terms of their effects, have entered into inter-country interaction as a policy preference in the post-1980 period and it has been tried to be harmonized with each other under the influence of globalization movements. Considered in terms of its effects, it has been discussed among various economic schools. The first theory of indirect and direct taxation was introduced in the classical economic school. The concept of the invisible hand that exists in the economy explains the fact that the markets come into balance automatically. It has been stated that direct taxation will affect economic growth or national income in the negative direction. This view is also called the incentive problem, which argues that indirect taxation will affect economic growth or national income positively. If an economy has an incentive problem, it will result in avoiding direct taxes in the economy. Besides, it will lead to indirect taxation. 

Anahtar Kelimeler

Indirect Taxation, Direct Taxation, Problem of Incentives

Kaynakça

• BARDA S. (1958). “ Enflasyon ve Vergi Politikası”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, JF - Journal JO, ISSN - 1304-0251- M3, 2017/4 BİLGİÇ A. (2015). “Türkiye’de Uygulanan Vergilendirme Politikalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri: 1990-2013 Dönemi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. BORDOPOULOS A.M. (2015). “E Commerce And Effects of Technology on Taxation”, Springer International Publishing Switzerland, Governance and Technology Series 22, DOI 10.1007/978-3-319-15449-7/2. DİAMOND E. (2004). “Hegel’s Defence Of Constituonal Monarchy And Its Relevance Within The Post-National State”, Animus, 9. ESMAEL E. S. (2013). “The İmpact Of Direct-İndirect Taxation On Consumer”, IOSR Journal of Engineering, Cilt: 3, Sayı: 6. GÖZLER K. (2007). Devletin Genel Teorisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa. GRAMPP W. D. (1981). “The Classical Economics of The Pre-Classic Economists”, Eastern Economic Journal, Cilt: 7, Sayı: 2. KAYGISIZ A. D. (2015). “Net Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisi: Var Model-Granger Nedensellik Analizi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, s: 155-164. KÖKTÜRK A. (2013). “Modern Öncesi Devletin Yönetim Anlayışı”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 13. LAFFONT J. J. & MARTİMORT D. (2001). The Theory Of İncentives: The Principal-Agent Model, Princeton University Press. OECD. (1996). Negotiating Group on the Multilateral Agreement on Investment, defınıtıon Of Taxes,. SMITH A. (1976). An Inquiry Into The Nature and Causes of The Wealth of Nations, Oxford University Press, England.. TÜRK SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ (2012). “Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Türk Mali Sistemi İçerisindeki Yeri: Siyasal, Sosyal ve Ekonomik Sonuçları”, İstanbul. WYDZLAL NOUK ECONOMİCZNYCH (1998). Economics of Taxation, Polonya. YILMAZ G. S. (2012). “Türkiye’de Dolaylı Vergilerin Politik Ekonomisi: 1950-2011 Dönemi”, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.