Wakf Register of Sinan Pasha in Hacıhamza

Yıl 2014, Sayı: 2, 41 - 73, 01.06.2014

Ali Rıza Ayar Hüseyin Güneş Recep Orhan Özel

https://doi.org/10.18498/amauifd.05100

Öz

In our history,
foundations have made their mark on social, cultural, economic life. Today,
also it staffs as an important society organization. Wakf register is the
contract of the foundation. It has made a significant contribution to the
sustainability of the foundation. Foundations have gained a legal status by
foundation document.
Services of the foundations have caesed being a random sustaining service. It
has been bowdlerized from intervention of who found it. Wakf register has
afforded that the service was systematic, regular and continuous.

Which is the subject of
our study Sinan Paşa Foundation for hundreds of years has provided services to
the people in the settlement called Hacıhamza. Two copies of foundation which
has been founded in 917/1511 have been studied. Wakf register has important
information which shed light on social, cultural and economic life of those
days. It has been translated and analysed. Two copies have been compared. At
the end of our study translation of this document and text of two copies have
been given.

Also a document which
located in number 33, Amasya Şeriye Sicil Book has evaluated in our study. In
the document, important informations which are showing status of
income-expenditure and flows are available.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, foundation, Wakf Register, Sinan Pasha.

Hacıhamza Sinan Paşa Vakfiyesi (917/1511)

Öz

Tarihimizde
sosyal, kültürel, iktisadi, ekonomik hayata damgasını vurmuş olan vakıf
müessesesi günümüzde de hala önemli bir sivil toplum kuruluşu olarak görev icra
etmektedir. Vakıfların senedi/sözleşmesi diyebileceğimiz vakfiyeler de bu
müessesenin sürekliliğine önemli bir katkı yapmıştır. Vakfiyeler vasıtası ile
vakıf müesseseleri hukuki bir özellik kazanmış, vakıf hizmetleri; rastgele
sürdürülen bir hizmet olmaktan, vakfedenin dahi müdahalesinden arındırılmıştır.
Hizmetin, sistemli, kurallı ve sürekli olmasına imkan sağlamıştır.

Çalışmamızın
konusu olan Sinan Paşa Vakfı da yüzlerce yıl Hacıhamza denilen yerleşim yerinde
insanlara hizmet sunmuştur. 917/1511 tarihinde kurulan vakfın iki kopyası
üzerinde çalışılmıştır. Vakfiyede o günün sosyal, kültürel ve ekonomik hayatına
ışık tutacak önemli bilgiler mevcuttur. Vakfiyenin tahlili ve tercümesi
yapılmış, iki nüshanın karşılaştırması sağlanmıştır. Çalışmamızın sonunda
vakfiyenin tercümesi ve iki nüshanın metinleri verilmiştir.

Ayrıca
33 numaralı Amasya Şeriye Sicil Defteri’nde yer alan 1138/1726 tarihli bir
belge çalışmamızda değerlendirilmiştir. Belgede,  vakfiyedeki gelir-gider ve akarlarının
durumunu gösteren önemli bilgiler bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, vakıf, vakfiye, Hacıhamza vakfı

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, “İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi”, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul, 2013.
• Akgündüz, “İslâm Hukukunun Osmanlı Devleti'nde Tatbiki: Şer'iye Mahkemeleri ve Şer'iye Sicilleri”, Türkler, c. X, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, ss. 93-120.
• Akgündüz, “Osmanlı Hukukunda Vakıflar, Hükümleri ve Çeşitleri”, Türkler, c. X, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, ss. 825-850.
• Davutoğlu, Ahmet, Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, VIII, İstanbul, 1983.
• Ekmekçi, E., Geçmişten Günümüze Bütün Yönleriyle Hacıhamza Beldesi, Çorum, 2002.
• Evliya Çelebi, Seyahatname, (Hazırlayanlar: Z. Kurşun- S. A. Kahraman-Y. Dağlı), Yapı Kredi Kültür Sanat Yay., İstanbul, 1999.
• Halebî, İbrahim, Mülteka Tercemesi, Şerh Eden: Mehmet Mevkûfâtî, Sadeleştiren, Ahmet Davutoğlu, İstanbul, 1983.
• Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi, (Yay. Haz.: Mesut Aydın-Güler Aydın), Amasya Belediyesi Yay., Amasya, 2007.
• Hoca Saadettin, Tacü’t-Tevârih, (Hazırlayan: İsmet Parmaksızoğlu), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1992.
• Kallek, Cengiz, “Batman”, DİA, c. V, İstanbul, 1992, s. 199-200.
• Lezzetler.com, “Lift Muhallel Muhallâ”, (http://video.lezzetler.com/lift-muhallel-muhalla-, (03/09/2013).
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî, (Yayına Hazazırlayan:Nuri Akbayar, Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1996.
• Mustafa Vâzıh Efendi, Amasya Fetvaları ve İlk Amasya Şehir Tarihi, (Yay. Haz. Ali Rıza Ayar, Recep Orhan Özel), Amasya Belediyesi Yay., Mayıs 2011.
• Öztürk, Nazif, “Sosyal Siyaset Açısından Osmanlı Dönemi Vakıfları”, Osmanlı, c. V, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999, s. 34-43.
• Öztürk, “Osmanlı Döneminde Vakıflar”, Türkler, c. X, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s. 797-824.
• Paçacı, İbrahim, “İmameyn”, Dini Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara, 2006.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1993.
• Pisil, Salih, Hacıhamza Kasabasının Tarihi Hakkında Bir Araştırma, Lisans Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, İstanbul,1968.
• Sahillioğlu, Halil, “Dirhem”, DİA, c. IX, ss. 368-371.
• Söylemez, Faruk, “Yavuz Sultan Selim’in Taht Mücadelesi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Sayı: 33 Yıl:2012/2) ss. 78-79.
• Taneri, Aydın, “Bayezid Paşa”, DİA, Diyanet Vakfı Yay., c. V, İstanbul 1992, ss. 242-243.
• Ufuk, İ. Erdem, Çorum Hacıhamza’da Sit Koruma Projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ocak, 2007.
• Ufuk, İ. Erdem – Eyüpgiller, K. Kutgün, “Hacıhamza’da Geleneksel Konut Mimarisi ve Korunması”, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., No 2, 413-424, 2008, c. 23, s. 414-421.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Kitâbeler, Milli Matbaa, İstanbul, 1345/1927.
• Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, TTK Yay., Ankara, 1983.
• Yediyıldız, Bahaeddin, “Osmanlılar Döneminde Türk Vakıfları Ya da Türk Hayrat Sistemi”, Osmanlı, c. V, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999, ss. 17-33.
• Yerasimos, Marianna, 500 Yıllık Osmanlı Mutfağı, Boyut Matbaacılık, İstanbul, 2010, s. 223.