Geriatrik Bireylerin Periyodik Sağlık Muayenesi Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 1 - 9, 22.03.2019

Çağdaş Emin Maç Güzin Zeren Öztürk Saliha Büşra Aksu Burcu Demirbaş Dilek Toprak

https://doi.org/10.17098/amj.542156

Cited By: 2

Öz

Amaç:
Periyodik sağlık muayenesi (PSM); bireylerin anamnez, fizik muayene, tetkik ve bağışıklama
gerekliliklerinin yaşa, cinsiyete ve risk gruplarına göre belli aralıklarla
değerlendirilmesidir. PSM koruyucu hekimliğin parçasıdır ve her yaş grubunda
olduğu gibi geriyatrik yaş grubunda da önemi büyüktür. Çalışmamızda geriatrik
(65 yaş ve üstü) kişilerin PSM hakkında bilgi, tutum ve davranışlarını
değerlendirmeyi amaçladık.

Materyal ve Metot: Bu çalışma Haziran- Ağustos 2017 tarihleri arasında
65 yaş ve üstü olup çalışmaya katılmayı kabul eden ve herhangi bir nedenle
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma
Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği’ne başvuran 201 kişiyle yapılmıştır.
Sosyodemografik verilerin yanı sıra 65 yaş PSM kapsamında hastalara
sorgulanması gereken bulgular; yapılması gereken muayene, aşı, tahlil, tetkik ve
verilmesi gereken proflaksilerle ilgili; tarafımızca hazırlanan bilgi formu yüz
yüze sorgulama yöntemi ile uygulandı. P değeri 0,05 kabul edildi.

Bulgular:
Çalışmaya 201 kişi katılmıştı ve %52,2’si kadındı. Katılımcıların %90’ında
kronik bir hastalık bulunuyordu ve %96’sı son bir yıl içinde bir sağlık
kuruluşuna başvurmuştu. %93,5’i son bir yılda tansiyon ölçümü yapılmış ve en
çok (%56,2) evde otomatik cihazla ölçülmüştü. Kan tahlillerini düzenli yaptıran
katılımcı oranı %85’ti. Katılımcılardan sadece %42,3’ünün tahlilleri aynı hekim
tarafından takip edilmekteydi. Katılımcıların %57,2’si aspirin; %74,6’sı
kalsiyum-D vitamini profilaksisi kullanmıyordu. Erkeklerde Kalsiyum-D vitamini
kullanımı anlamlı olarak düşüktü. Katılımcılardan %69,2’si grip aşısını; %92’si
Pnömokok aşısını yaptırmamıştı. Aşı yaptırmayanların %55,7’si
bilgilendirilmediğini belirtmişti. Doktorların bilgilendirdiği 57 (%28,3)
kişinin çoğu (n=41; %71,9) grip aşısını yaptırmıştı. Katılımcıların %78,1’i
kanser taramaları konusunda bilgilendirilmediklerini belirtmişlerdir.

Sonuç:
Çalışmamızda geriatrik bireylerin tahlil yaptırma oranlarının yüksek ancak aynı
hekim tarafından takip edilme oranlarının düşük olduğunu ve PSM uygulamalarını
yeteri kadar yaptırmadıklarını saptadık. Özellikle aşılama ve kanser taramalarında
bireylerin en sık yaptırmama nedeni bilgilendirilmeme idi. Bilgi ve farkındalık
arttırmaya yönelik çalışılmalar yapılması ve bireylere düzenli takibin öneminin
anlatılmasıyla PSM’ye katılım oranlarının artacağını düşünmekteyiz. 

Anahtar Kelimeler

periyodik sağlık muayenesi, yaşlılık, tarama, kanser taraması

Knowledge, Attitudes and Behaviors of Geriatric People About Periodic Health Examination

Öz

Objectives: Periodic health examination (PHE) is an evaluation of
the history, physical examination, tests and immunization requirements of
individuals according to age, gender and risk groups. PHE is a part of
preventive health care services and it is also important in geriatric age group
as it is in every age group. In our study, we aimed to evaluate the
knowledge, attitudes and behaviors of geriatric people (over 65 years old)
about the PHE

Materials and Methods: This study was conducted with 201 people over 65 years old who
accepted to participate in the study and who admitted to the family medicine
outpatient clinic of SBU Şişli Hamidiye Etfal Education and Research Hospital
for any reason between June-August 2017. The questionnaires were performed by
doctors with face-to-face interview technique with the participants. In
addition to socio-demographic factors, we questioned participants’ knowledge,
attitudes and behaviors about investigations, treatments, immunizations,
counseling and screenings that should be performed at their age. A p value of p
≤ 0.05 was considered to be statistically significant.

Results: Among 201 people that
participated in the study 52.2% of them were women. 90% of the participants had
a chronic disease and 96% had applied to a health center in the last year.
93.5% of the participants had their blood pressure checked in the last year and
most of them (%56,2) were measured with automatic device at home. 85% of the
participants had their blood tests performed regularly. Only 42.3% of the
participants were followed-up by the same physician. Most of the participants
did not take aspirin (%57.2) and calcium-vitamin D (%74,6) prophylaxis.
Calcium-vitamin D use in men were significantly lower. Respectively 69.2% and
92% of them didn’t have influenza and pneumococcal vaccines. 55.7% of the
participants who didn’t have the vaccines stated that they were not informed.
Out of 57 people who were informed by the doctors, 41 of them had a influenza
vaccine.78.1% of the participants stated that they were not informed about
cancer screening.

Conclusion: In our study, we
determined that geriatric individuals mostly had their tests done but have low
percentage of being followed by the same physician and do not have their PHE’s
sufficiently. The particular reason for not having immunizations and cancer
screenings were not being informed by physicians. We think studies for
increasing knowledge, awareness and explaining the importance of regular
follow-up to individuals will increase participation rates in PHE.

Anahtar Kelimeler

periodic health examination, elderly, screening, cancer screening

Kaynakça

• Aile Hekimliği Uygulamasında Önerilen Periyodik Sağlık Muayeneleri ve Tarama Testleri; T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Bakanlık Yayın No: 991, 2015. [İnternet]. https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/43917,5--aile-hekimligi-uygulamasinda-onerilen-periyodik-saglik-muayeneleri-ve-tarama-testleri-rehberipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 01/09/2018)
• Üstü Y, Uğurlu M. Periyodik Sağlık Muayenesi Örnekleri, Ankara Medical Journal, 17(4):284-92.
• Holland, W. Periodic health examination: history and critical assessment, Eurohealth 2010;15(4)-16.
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü 20/06/2018 tarihli, 99858683-045.99 sayılı, Check-up Uygulaması konulu yazısı [İnternet]. https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/44085,check-up-uygulamasi-bakanlikpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 21/10/2018)
• Türkiye İstatistik Kurumu, Haber Bülteni, Sayı: 18522, Tarih: 01 Ekim 2014, Hayat Tabloları 2013 [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18522 (Erişim Tarihi: 10/10/2018)
• Türkiye İstatistik Kurumu, Haber Bülteni, Sayı: 27595, Tarih: 15 Mart 2018, İstatistiklerle Yaşlılar 2017 [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27595 (Erişim Tarihi: 10/10/2018)
• Softa HK, Bayraktar T, Uğuz C. Yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek sistemleri, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2016;9(1):1-12
• TC. Sağlık Bakanlığı,(2004), Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkinlik Araştırması, Hastalık Yükü Final Raporu, Hıfsısıhha Mektebi Müdürlüğü, Başkent Üniversitesi,Ankara. [İnternet]. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/166 (Erişim Tarihi: 21/9/2018)
• Bal H, Börekçi G. Mersin İlindeki Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı Altmış Beş Yaş ve Üstü Bireylerin Erişkin Aşılama Durumları ve Etkileyen Faktörler. İstanbul Med J 2016; 17: 121-30
• Özerdoğan Ö, Yüksel B. Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler Turk J Public Health 2018;16(2)
• Sözen F, Aydemir S, Kut A. Bir üniversite hastanesi örnekleminde hastaların periyodik sağlık muayenesi hakkındaki farkındalıkları. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2015;19(3), 112-21.
• Kılıç M, Koç A. İl merkezindeki birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuranların tarama testleri yaptırma durumu ve etkileyen faktörlerin çok değişkenli analizi. Nobel Medicus 2014; 10(1): 36-42
• Türkiye Endokrin ve Metabolizma Derneği, Osteoporoz ve metabolik kemik hastalıkları tanı ve tedavi kılavuzu, 2018 [İnternet]. http://temd.org.tr/Kilavuzlar (Erişim Tarihi: 01/10/2018)
• Türkiye Endokrin ve Metabolizma Derneği, OBEZİTE TANI ve TEDAVİ KILAVUZU, 2018 [İnternet]. http://temd.org.tr/Kilavuzlar (Erişim Tarihi: 01/10/2018)
• Taşkın Şayir Ç, Aslan Karaoğlu S, & Evcik Toprak D. Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Practice/Türkiye Aile Hekimligi Dergisi, 2014;18(1).
• Mosekilde L. Vitamin D and the elderly. Clinical endocrinology2015;62(3), 265-81
• Çiftçi F, Şen E, Demi N, Kayacan O. Hastaların influenza aşısına karşı düşünce ve tutumlarını hangi faktörler etkiler? Tuberk Toraks 2017; 65(4), 308-16.
• Kaufman Z, Green MS. Compliance with influenza and pneumococcal vaccinations in Israel, 1999–2002. Public Health Rev 2003;31:71–9.
• Mutlu HH, Coşkun FO, Sargın M. Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran 65 Yaş ve Üstü Kişilerde Aşılanma Sıklığı ve Farkındalığı. Ankara Medical Journal 2018;18(1), 1-13.
• Kalkım A, Taşkın C, Dağhan Ş. Yaşlı bireylerin kolorektal kanserin riskleri ve erken tanısına yönelik bilgi düzeylerinin ve bu kanserle ilişkili risklerinin incelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 5(3), 88-93.
• Pirinççi S, Benli C, Okyay P. Üçüncü basamak sağlık merkezine başvuranlarda kolorektal kanser tarama programı farkındalık çalışması. TAF Prev Med Bull 2015;14(3), 209-214.
• Şahin NŞ, Gemalmaz A, Akçan A, Üner BA, Dişcigil G, Aydın M,Demirağ S. Aydın merkez ilçede kolorektal kanser taramasına ilişkin bilgi, tutum ve engeller. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2015;19(1), 37-48.
• UTKU ÖG, ERGÜL B, OĞUZ D. Gaitada gizli kan testi pozitifliği nedeni ile kolonoskopi yapılan hastaların kolonoskopik ve patolojik sonuçlarının değerlendirilmesi. Akademik Gastroenteroloji Dergisi 2018; 17(1): 17-20
• Brenner H, Hoffmeister M, Birkner B, Stock C. Men with negative results of guaiac-based fecal occult blood test have higher prevalences of colorectal neoplasms than women with positive results. Int J Cancer 2014;134(12):2927-34
• Bayçelebi G, Aydın F, Gökosmanoğlu F, Tat TS,Varım C. Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. Journal of Human Rhythm 2015; 1(3).
• Çapık C. Investigating the factors that affect the knowledge level regarding prostate cancer screenings. Turkish Journal of Urology, 2012;38(4), 185-9.
• Aksoy YE, Turfan EÇ, Sert E, Mermer G. Meme kanseri erken tanı yöntemlerine ilişkin engeller. J Breast Health 2015; 11, 26-30.
• Aker S, Öz H, Tunçel EK. Samsun’da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi J Breast Health 2015; 11: 115-22
• Tekpınar H, Özen M, Aşık Z. Aile Hekimliği polikliniğine başvuran hastaların kanser taramalarına ilişkin yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2018;22(1), 28-36.
• Demirgöz Bal M. Kadınların pap smear testi yaptırma durumlarının sağlık inanç modeli ölçeği ile değerlendirilmesi. Journal of Marmara University Institute of Health Sciences 2014;4(3):133-8