Ankara İlinde Yapılan Aktif Sürveyans Uygulamasının Tüberküloz Hastalarının Kayıt ve Takibine Katkısının Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 71 - 82, 22.03.2019

Asiye Çiğdem Şimşek Suha Özkan

https://doi.org/10.17098/amj.542289

Öz

Giriş: Tüberküloz (TB), dünyada yaklaşık her yıl 10 milyon kişide
görülmektedir ve enfeksiyondan kaynaklanan ölümlerin başında yer almaktadır.
Dünya genelinde 2017 yılı için, tahmin edilen vaka sayısı ile resmi rakamları
oluşturan raporlanmış vakalar arasındaki 3,6 milyon hasta farkının yetersiz
tanı ve eksik bildirimlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Türkiye’de
ulusal TB programının temelini, hastaların erken bulunması ve etkili olarak
tedavilerinin sağlanması oluşturmaktadır. Ülkemizde yasal olarak bildirimi
zorunlu bir hastalık olan TB hastalığı bildirimleri halen yeterli düzeyde
olmamaktadır. Özellikle akciğer dışı TB vakalarının bildirimi bazen ihmal
edilmektedir.

Materyal ve Metot: Ankara ilinde İl TB Kurulu kararıyla 2003
yılında TB hasta bildirimlerinde aktif sürveyans çalışması başlatılmıştır. Bu
kapsamda her birimin görev tanımları yapılarak hastanelerde aktif sürveyans
sorumlu ve görevlileri belirlenmiş olup ayrıca çalışmaları yerinde incelemek
için VSD hekim ve hemşirelerinden oluşan ekipler görevlendirilmiştir.

Bulgular: Hastanelerin poliklinik, klinik, eczane,
laboratuar, bilgi-işlem gibi birimleri, aktif sürveyans görevlileri tarafından
ziyaret edilerek TB tanısı veya tedavisiyle ilgili kaydı bulunan hastalar
bulunmakta ve bildirimi yapılmaktadır. Ankara’daki bütün yataklı tedavi
kurumlarını kapsayan bu uygulamanın başlamasıyla ilk yıl bildirimlerde %100’den
fazla artış sağlanmış ve bu sayı yıllar boyunca devam etmiştir. En fazla
bildirim göğüs hastalıkları hastanesi tarafından yapılmakta, ardından tıp
fakülteleri ve kamu hastaneleri gelmektedir. Özel hastanelerde TB ile ilgili
tanı ve tedavi işlemlerinin oldukça düşük sayıda olduğu görülmüştür.

Sonuç: Ankara’daki TB bildirimlerinde aktif sürveyans uygulaması diğer
illere de örnek olmuş ve Sağlık Bakanlığı tarafından 2014 yılında yayınlanan
bir genelgeyle tüm ülkede aktif sürveyans uygulamasına geçilmiştir. Bu sayede
hastanelerde tanısı konan ve tedavisi başlanan TB hastalarının tedavilerine
devam ederek tamamlamaları, temaslılarının muayene edilebilmeleri ve ülkemizde
kayıt dışı hastanın mümkün olabildiği kadar azaltılarak gerçeğe en yakın
şekilde raporlanabilmesi mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tüberküloz, bildirim, aktif sürveyans, kayıtlılık

Evaluation of the Efficacy of Active Surveillance Practice in Registration and Monitoring of Tuberculosis Patients, in Ankara Province

Öz

Objectives: Tuberculosis
(TB) is seen in 10 million people every year in the world and is one of the
leading deaths caused by infection. In the year 2017, there are 3.6 million
patients difference between the reported cases, and estimated cases. It's
thought that, the main reasons are inadequate diagnosis and incomplete
reporting.

Early diagnosis and effective treatment of
tuberculosis patients are constitute the basis of the national TB program in
Turkey. TB, which is a legally required notification in our country, is
unfortunately not properly reported. In particular, the notification of cases
of extrapulmonary TB is sometimes neglected.

Materials and Methods:
In 2003, the active surveillance study was initiated in TB patient
notifications by the Provincial TB Board decision in Ankara. For this purpose,
the duty definitions of each unit were made and the active surveillance officer
/ responsible was determined in the hospitals and the teams consisting of VSD
physicians and nurses were assigned to on-site inspection.

Results: The
patients who are registered in the polyclinic, clinic, pharmacy, laboratory,
information-processing department for diagnosis or treatment of TB are visited
and reported by the officers. With the start of this process, which covers all
inpatient treatment institutions in Ankara, more than 100% increase has been
achieved in the notifications and this number has continued for years. The
highest number of reports is done by the chest diseases hospital, followed by
medical schools and public hospitals. It has been observed that the number of
diagnosis and treatment procedures for TB in private hospitals is quite low.

Conclusion: Active
surveillance study for tuberculosis notifications in Ankara, became an example
for other provinces and was put into practice in 2014 with a circular published
by the Ministry of Health. In this way, it will be possible for TB patients
diagnosed in hospitals continued to be treated, their contacts can be examined
and the number of unregistered patient in our country is reduced as much as
possible and can be reported closest to reality.

Anahtar Kelimeler

Tuberculosis, notification, active surveillance, registration

Kaynakça

• World Health Organization (İnternet). Global Tuberculosis Report, 2018, Geneva, Switzerland. https://www.who.int/tb/publications/global_report/en/ (Erişim Tarihi: 05.01.2019).
• World Health Organization. Implementing the End TB Strategy: The Essentials. Geneva, Switzerland. https://www.who.int/tb/publications/2015/The_Essentials_to_End_TB/en/ (Erişim Tarihi: 24.11.2018).
• Özkara Ş, Türkiye’de Verem Savaşı. Toraks Kitapları, Sayı:11, Tüberküloz. Ankara;2010:661-72.
• Sağlık Bakanlığı. Tüberküloz Tanı ve Tedavi Rehberi. Ankara;2011:85-6.
• Sağlık Bakanlığı. Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı ve Bildirim Sistemi; Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi. Ankara; 2004:74-8.
• Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Sürveyansı Araç Kiti; Yoğun Çalışan Görev Yöneticileri İçin Bir Rehber. Ankara;2009:12-5.
• Tür A, Özkan S, Aktaş D. Tüberküloz Kontrolünde Ankara- 2008 Raporu. Ankara İl Sağlık Müdürlüğü. Ankara;2008:9-10.
• Trebucq A, Schwoebel V. Numbers of tuberculosis cases; dreams and reality. Int J Tuberc Lung Dis. 2016;20(10):1288-92.
• World Health Organization (İnternet). Understanding and using tuberculosis data, Luxembourg. https://www.who.int/tb/publications/understanding_and_using_tb_data/en/ (Erişim Tarihi: 06.01.2019).
• Uplekar M, Atre S, Wells W A, Weil D, Lopez R, Migliori G B and Raviglione M. Mandatory tuberculosis case notification in high tuberculosis-incidence countries: policy and practice. Eur Respir J 2016; 48: 1571–81.
• Morales-García et all. Factors associated with unreported tuberculosis cases in spanish hospitals. BMC Infectious Diseases 2015;15:295.
• World Health Organization (İnternet). Assessing TB under-reporting through inventory studies. France. https://www.who.int/tb/publications/inventory_studies/en/ (Erişim Tarihi: 14.11.2018).
• Fathoala B, Evans M R, Campbell I A, Sastry J, Alfaham M. Active surveillance for tuberculosis in Wales: 1996– 2003. Arch Dis Child 2006;91:900–4.
• Daniel P. Chin and Christy L. Hanson. Finding the missing tuberculosis patients. J Infect Dis. 2017 Oct 1; 216:675–8.
• Aksu M, Togay A, Yılmaz T, Tüberküloz Olgularında Doğrudan Gözetimli Tedavi Uygulamalarına Retrospektif Bakış. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;1:45-53.