Milli Mücadele Yıllarında Gümüşhane’de İktisadi Hayat (1919-1924)

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 66 - 83, 14.10.2017

Uğur Üçüncü

Öz

Gümüşhane
Harb-i Umumi sürecinde Rus Ordusu tarafından işgal edilmiştir. On binlerce
Müslüman Gümüşhane’yi terk etmek zorunda kalmıştır. Bolşevik İhtilalinden sonra
Rus Ordusu Gümüşhane’den çekilmiştir. Bununla
beraber Osmanlı Devleti Harb-i Umumiyi kaybetmiş ve 30 Ekim 1918’de Mondros
Mütarekesi’ni imzalamıştır. Ardından ise İngilizler, Fransızlar, İtalyanlar,
Yunanlılar ve Ermeniler gibi işgalci güçlere karşı tüm Türkiye’de Türk Milli
Mücadelesi başlamıştır.

Gümüşhane’de
iktisadi hayat savaş yıllarında neredeyse durmuştur. Milli Mücadele’nin zaferle
neticelenmesinin ardından TBMM Hükümeti iktisadi hayatı yeniden canlandırmaya
çalışmıştır. Bunda bazı başarılar da elde edilmesine rağmen geçiş süreci
nedeniyle beklenen neticelere ulaşılamamıştır. Gümüşhane’de iktisadi hayatın
tam anlamıyla düzelmesi için ise daha uzun süreli barış ve huzur ortamları gerecekti.

Bu
çalışmada arşiv vesikaları, devrin basını, resmi tutanaklar ve araştırma
eserleri kullanılarak Milli Mücadele yıllarında(1919-1924) Gümüşhane’de
iktisadi hayat incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Milli Mücadele, Gümüşhane, İktisadi Hayat

Economic Life in Gümüşhane in the Years of the National Struggle (1919-1924)

Öz

Gümüşhane
were occupied by the Russian Army during the Harb-i Umumi (the First World
War). Tens of thousands of Muslim citizens were forced to leave the Gümüşhane.
After the Bolshevik Revolution the Russian Army withdrew from Gümüşhane.
However, the Ottoman Empire lost the Harb-i Umumi and signed the Mondros
Armistice on October 30, 1918. Then, the Turkish National Struggle started
against the occupants like the British, French, Italians, Greeks, and Armenians
in Turkey.

Economic
life in Gümüşhane almost stopped during the war years. After the victory of the
National Struggle, the Turkish Grand National Assembly tried to revive economic
life. Although some successes had been achieved in this, the expected results didn’t
achieve due to the transition process. There would be longer periods of peace
and tranquillity for a full recovery of economic life in Gümüşhane.

In this
study it will be examined the economic life in Gümüşhane in years of the
National Struggle(1919-1924) by utilizing the archive documents, the
newspapers, official minutes, memories, research works.

Anahtar Kelimeler

The National Struggle, Gümüşhane, Economic Life

Kaynakça

• Arşivler
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt(ATASE) Arşivi
• ATASE, İSH, 1028/59, lef.12, 16.
• ATASE, İSH, 1263/64, lef.1, 1a.
• ATASE, İSH, 201/231, lef.1-2.
• ATASE, İSH, 45/57, lef.1-2.
• ATASE, İSH, 201/216, lef.1-2.
• ATASE, İSH, 393/91, lef.1a.
• ATASE, İSH, 444/44, lef.1.
• ATASE, İSH, 444/45, lef.2-3.
• ATASE, İSH, 912/100, lef.1, 1a.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi(BCA)
• BCA, 030.18.11/8.45.6, lef.1.
• BCA, 30.11.1.0/9.33.2, lef.4, 8.
• BCA, 30.18.1.1/4.50.20, lef.1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA)
• BOA, DH.İD, 209/8: 17-18.
• BOA, DH. İUM. 98-3/1-49, lef. 3-4.
• BOA, DH.İ.UM, 20-17/12-080, lef.6,11.
• BOA, DH.İ.UM, 20-21/14-12, lef.1.
• BOA, DH.İ.UM. 20.17/12.11, lef.2-4.
• BOA, DH.İ.UM. 20.17/12-77, lef.1.
• BOA, DH.İUM, 20-18/12-29, lef. 4, 7.
• BOA, DH.KMS. 51/1.19, lef.2.
• BOA, DH.ŞFR. 620/38, lef.1
• BOA, İ. MMS. 193/28, lef.2-5.
• BOA, İ. MMS. 193/28, lef.1-8.
• BOA, MV. 245/92, lef.1.
• Kızılay Arşivi
• Kızılay Arşivi, 1198/28, lef.1.
• Kızılay Arşivi, 995/75, lef.1.
• Kızılay Arşivi, 995/85, lef.1
• Kızılay Arşivi, 995/3, lef.1.
• Türk İnkılap Tarihi Arşivi
• TİTE Arşivi, 96/41, lef.2.
• Basın ve Resmi Tutanaklar
• (?), TBMM Zabıt Ceridesi, C. 8, Ankara.
• (1926), Devlet Salnamesi(1925-1926), İstanbul.
• (1985), TBMM Gizli Celse Zabıt Ceridesi, C.1, Ankara.
• (1943), TBMM Zabıt Ceridesi, C. 6, Ankara.
• (1958), TBMM Zabıt Ceridesi, C.13, Ankara.
• (1999), Cumhuriyet’in 75.Yılında Gümüşhane, Gümüşhane.
• (H:1322), Tarihli Trabzon Vilayet Salnamesi, Trabzon.
• Halil A. (23 Haziran 1925) “Vilayet Mektupları Gümüşhane Elmaları ve Elmacılık”, Meslek, 10-11
• Rıza, A.(1921), “Ağaçları Muhafaza Edelim”, İstikbal, (321), 2.
• Zeki K. (1924) “Gördüklerim 1”, İstikbâl, (1267), 1.
• Zeki, K. (1924), “Gördüklerim 5, “Davul Kimin Boynunda? Çomak Kimin Elinde?”, İstikbâl, (1275), 1.
• Zeki, K. (1924), “Gördüklerim” İstikbâl, (1280), 1.
• (24 Nisan 1921), İstikbal, (285).
• (25 Eylül 1923), İstikbal, (1021).
• (5 Şubat 1924), İstikbal, (118).
• (12 Nisan 1924), İstikbal, (1165).
• Diğer Kaynaklar
• Çapa, M. (1999), “Trabzon’da Rus İşgali ve Sonuçları”, Türk Kültürü, (433), 267-274.
• Develioğlu, F. (1988), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara.
• Erdeha, K. (1993), Milli Mücadele’de Vilâyetler ve Valiler, İstanbul.
• Goloğlu, M. (2000), Trabzon Tarihi Fetihten Kuruluşa Kadar, Trabzon.
• Karabekir, K. (1993), İstiklal Harbimiz, C.2, İstanbul.
• Kırzıoğlu, .M.F. (1993), Bütünüyle Erzurum Kongresi, C. 3, Ankara.
• Özel, S. (1991), Millî Mücadelede Trabzon, Ankara.
• Pakalin, M.Z. (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.2, İstanbul.
• Rawlinson, A. (2013), Yakındoğu Maceraları 1918-1922, İstanbul.
• San, S.Ö. (1991), “Gümüşhane Müstakil Sancağı’ndaki Mahalleler Aileler ve (Efsaneler, Hikâyeler)”, Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu(13-17 Haziran 1990), Ankara, 119-140.
• San, S.Ö. (2003), Rusların Gümüşhane İlini İşgali, İstanbul.
• Üçüncü, U. (2011), İkinci Dönem TBMM’de Bir Muhalifin Portresi Kadirbeyzade Zeki Bey, Konya.
• Üçüncüoğlu, G. (2015), Gümüşhane-Bayburt Ermeni Katliamları, İstanbul.
• Yılmaz, O. (1991), “Gümüşhane’nin Sanayi Faaliyetleri ve Potansiyeli”, Geçmişte Ve Günümüzde Gümüşhane(13-17 Haziran 1990), Ankara, 287-305.