Boşama Hakkındaki Bir Hadisin Tahlili

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 5, 693 - 705, 13.04.2018

Abdurrahman Ece

https://doi.org/10.18506/anemon.319262

Öz

Kur’an-ı
Kerim’de Allah’a ibadet emredildikten sonra, anne babaya ihsânda bulunmak
emredilmiş, ebeveyne “öf” diyerek surat asmak dahi yasaklanmıştır. Buna paralel
olarak hadislerde de Allah’ın rızasının anne-babanın rızasında olduğu
zikredilerek onlara itaatin ehemmiyeti dile getirilmiştir. Peki, anne babaya
“talâk” yani boşama konusunda da itaat etmek gerekli midir? Bu makalede,
babasının talebi üzerine Hz. Peygamber’in İbn Ömer’e “eşini boşa” dediği bir
rivayet, tespit ve anlama bağlamında ele alınmıştır. Konu hakkında âlimlerin
görüşleri de verildikten sonra rivayet farklı bir açıdan değerlendirilerek
doğru anlaşılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Talâk, İtaat, İbn Ömer, Boşama

Analysis of a Hadith About Divorce

Öz

After
being ordered to worship Allah in the Qur'an, they were ordered to do good to
their parents, and they were banned even to say “öf”. Parallel to this, it is
mentioned in the hadiths that Allah’s resentment is related to the resentment
of the parents, and the importance of obey was expressed to them. Well, is it
necessary to listen to your parents' words about “talâk”? In this article, a
narration that the Prophet said to Ibn 'Umar at his father's request that
“divorce your wife” was handled in the context of detection and comprehension.
After the views of the scholars about the subject are given, it is aimed to
understand and interpret the narration from a different angle.   

Anahtar Kelimeler

Talâk, Obedience, Ibn Omar, Divorce

Kaynakça

• ‘Abd b. Hümeyd, el-Muntehab min Müsnedi ‘Abd b. Humeyd, Alemu’l-Kutub, Byy 1988/1408. ‘Alâu’dîn Alî Rıdâ, Nihâyetu’l-İğtibât, Dâru’l-Hadîs, Kahire1988/1408. Abdulmuhsin el-‘İbâd, Şerhu Sünen-i Ebî Dâvud, Mektebetu’ş-Şamile, XXIX. Acar, H. İbrahim, “Talâk”, DİA, XXXIX, 497. Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, Müsnedü’l-İmâm Ahmed bin Hanbel, Thk. Şu’ayb el-Arnavût ve diğerleri, Müessesetu’r-Risâle, (I-L), Beyrut 1999/1420. Alî el-Kârî, Alî b. Muhammed Mirkâtu’l-Mefâtîh, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2002/1422. El-Bağavî Hüseyin b. Mes’ûd, , Şerhu’s-Sünne, el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1983/1403. Bakan, Tevhit, Ashâbın Adaleti, (Basılmamış doktora tezi), Erzurum 1983, s. 168. Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin, Sünenü’l-Kübrâ, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2003/1423. Bezzâr, el-Behru’z-Zehhâr/Müsned, (I-XV), Mektebetu’l-İlmi ve’l-Hikem, Medine, 2005/1426. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmaîl b. İbrâhîm, el-Câmiu’s-sahîh, Nşr, Mustafa Deybu’l-Buğa, Dâru İbn Kesîr, Beyrut 1993. ………., Târîhu’l-Kebîr, (I-IX), Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1407/1986. ………., et-Târîhu’s-Sağîr/Târîhu’l-Evsat, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1986/1406. Coşkun, Selçuk, Hadise Bütüncül Bakış, İfav, İstanbul 2011, s. 37. el-Cuzecânî, İbrâhîm b. İshâk, Ahvâlu’r-Ricâl, Hadith Academy, Pakistan 1990/1411. Dalgın, Nihat, Günümüzdeki Tartışmalı Dînî Konular, Ensâr Yayınları, İstanbul 2009, s. 355 vd; Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünenu Ebî Dâvud, Dâru’l-Kutubi’l-‘Arâbî, Beyrut, Ed-Dihlevî, Şâh Veliyullâh, Huccetullâhi’l-Bâliğa, thk. Seyyid Sâbık, Dârü’l-Cîl, Beyrut 2005/1426 Eroğlu, Selahaddin, “Talâk hakkında Kur’an-ı Kerim’in Genel Tutumu”, A.Ü.İ.F. Dergisi, Ankara 1986, cilt: XXVIII Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri, Ensar Kitap, İstanbul 2010, s. 542; El-Gazâlî, Ebî Hâmid, İhyâu ‘Ulûmi’d-dîn, Mektebetü’Şâmile, I-VII, II, 335. Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdillâh, el-Müstedreku ‘Ale’s-Sahîhayn, Dâru’l-Ma’rife, (I-V), Beyrut, tsz, Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir b. Ahmed b. Ali, el-Kifâye fî ʽİlmi’r-Rivâye, Dâiretu’l-Meʽarifi’l-Osmaniyye, Haydarabad 1358. Heysemî, Nûreddîn, Mecmeʻu’z-Zevâid ve Menbeʻu’l-Fevâid, (I-X), Thk. Abdullah Muhammed Dervîş, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1994/1414. ‘Itr, Nûreddîn, Menhecu’n-Nakd fî ‘ulûmi’l-hadîs, Dâru’l-Fikr, Dımaşk 1997/1418 Işık, Mükremin, Ebû Dâvud Et-Tayâlisî ve Müsned’i, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana 2008. İbn Ca’d, Ebû’l-Hasan Alî b. Ca’d, Müsned, (İki cilt bir arada), Mektebetu’l-Fellâh, Kuveyt 1985/1405. İbn Ebî Hâtım, Muhammed b. İdrîs b. el-Münzir, el-Cerhu ve’t-Taʻdîl, Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, (I-IX), Beyrut 1952/1372. İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed, Musannef, Thk. Muhammed Avvâme, (I-XXVI), Müessesetü ʻUlûmi’l-Kur’an/Dâru Kurtuba, Beyrut 2006/1427. İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-‘Askalânî, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, (I-XIII), Dâru’l-Ma’rifa, Beyrut 1379. ………., Tabakâtu’l-Müdellisîn, Mektebetu’l-Menâr, Ürdün tsz. ………., Takrîbu’t-Tehzîb, Thk. Muhammed ʻAvâme, Dâru’r-Raşîd, Sûriye 1991/1411. ………., Tehzîbu’t-Tehzîb, (I-IV), Thk. Adil Murşid, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1995/1416. İbn Hazm, el-İhkâm fî Usûli'l-Ahkâm, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’l-Afâk el-Cedîde, (I-VIII), Beyrut tsz. İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed Ebû Hatım et-Temîmî el-Bustî, Sahîhu İbn Hibbân bitertîbi İbn Belbân, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût 1993/1414, (I-XVIII). ………., el-Mecruhîn, Dâru’l-Ma’rifa, (I-III), Beyrut 1992/1412. ………., es-Sıkât, Dâru’l-Fikr, (I-X), Beyrut 1975/1395. İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemsuddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ebû Bekir, Zâdü’l-Me’âd fî Hedyi Hayri’l-‘İbâd, thk. Şuayb el-Arnaûd, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1994/1415 İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim, Te’vîlu Muhttelifi’l-Hadîs,thk. Muhammed Muhyeddîn el-Asfer, Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1999/1419. İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd Ebû Abdillah el-Kazvînî, Sünenu İbn Mâce, Dâru’l-fikr, Beyrut tsz, (I-II). İbn Teymiye, el-Fetâvâ el-Kubrâ, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1987/1408, III, 331. İbrahim Mustafa, vd. (Komisyon), Mu’cemu’l-Vesît, Dâru’d-Da’ve, Mısır 2004 el-‘İclî, Ebi’l-Hasan Ahmed b. Abdullah, Ma’rifetu’s-Sıkât, (I-II), Matbaatu’l-Medenî, Kahire tsz. Kandemir, M. Yaşar, “Abdullah b. Ömer b. Hattâb”, DİA, İstanbul 1988, I, 127. el-Karrâfî, Şihâbuddîn Ebû’l-Abbâs Ahmed b. İdrîs el-Karrâfî, el-Furûk, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2003/1424 Kastalânî, Ebû’l-Abbâs Şihâbuddîn, İrşâdu’s-Sârî, I-X, Matbaatu’l-Emiriyye, Mısır 1323. el-Kardâvî, Yusuf, Sünneti Anlamada Yöntem, Nida Yayınları, İstanbul 2008. …………., Bilgi ve Medeniyet Kaynağı Sünnet, trc. Özcan Hıdır, Nida Yayıncılık, İstanbul 2015. El-Kelâbâzî, Ahmed b. Muhammed, Ricâlu Sahîhi’l-Buhârî, thk. Abdullah el-Leysî, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut 1987/1407. Kırbaşoğlu, M. Hayri, “Kadın konusunda Kur’an’a yöneltilen Başlıca eleştiriler”, İslami Araştırmalar Dergisi, 1991 5/4, s. 279 vd. Mâlik, Mâlik b. Enes, Muvatta, Thk. M. Mustafâ el-Aʻzamî, (I-VIII), Müessesetu Zâyd b. Sultân, Ebû Zabiy, 2004/1425. Mansûr Alî Nâsıf, et-Tâcu’l-Câmi’u li’l-Usûl, (Ğâyetu’l-Me’mûl ile beraber), Mektebetu Pâmuk, İstanbul 1962/1382, V, 5, (10 nolu dipnot). el-Minşâvî, Muhammed Sıddîk el-Minşâvî, Kâmûsu Mustalahâti’l-Hadîs en-Nebevî, Dâru’l-Fazîla, Kahire 1996. el-Mizzî, Cemaluddîn Ebu’l-Haccac Yusuf, Tehzibu'l-Kemal fi Esmai'l-Ricâl, (I_XXXV), Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1994/1415. Muhammed b. ‘Îsâ Ebû ‘Îsâ et-Tirmizî, el-Câmi’u’s-Sahîh Sünenü’t-Tirmizî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’-Arabî, Beyrut tsz., (I-V). Muhammed Fuâd Abdülbakî, el-Mu'cemü’l-Müfehres li elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerîm, Kahire 1950, "tlk” md. el-Münâvî, Feydu’l-Kadîr, (I-VI), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1972/1391. Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, Nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut trz. en-Nesâî, Ahmed b. Şuayb b. Alî el-Hurasânî, Sünenü’l-Kübrâ, Beyrut 2001/1421. en-Nevevî, Yahya b. Şeref, Tehzîbü’l-Esmâi ve’l-Luğât, thk. Mustafâ Abdulkadır ‘Atâ, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut tsz. es-Seyyîd Sâbık, Fıkhu’s-Sünne, Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, Beyrut 1987, II, 216 vd. eş-Şafiî, Muhammed b. İdrîs, Müsnedü'ş-Şâfi‘î, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Tertîbü's-Sindî, Beyrut, tsz. et-Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyüb Ebû’l-Kâsım, el-Mu’cemü’l-Kebîr, Mektebetu’l-‘Ulûm, Musul 1983/1404, (I-XX). et-Tayâlisî, Ebû Dâvud Süleymân b. Dâvud b. el-Cârûd et-Tayâlisî el-Basrî, Müsnedu Ebî Dâvud et-Tayâlisî, Dâru Hecer, Mısır 1999/1419, (I-IV). Tahâvî, Şerhu Muşkilu’l-Âsâr, Thk. Şuayb el-Arnavût, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1994/1414. Wensinck, , el-Mu'cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Hadîsi’n-Nebevî, I-VII, Leiden 1936-69, "tlk" md. Zehebî, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Mîzânu’l-İ’tidâl, II, 203. ………., el-Kâşif fî Maʽrifeti men lehu Rivayetun fî’l-Kutubi’s-Sitte,(I-II), Dâru’l-Kıble, Cidde 1992/1413. ………., el-Muğnî fi’d-Duafâ, thk. Nûreddîn ‘Atr, İdâretu İhyâi Turâsi’l-İslâmî, Katar tsz. ………., er-Ruvâtu’s-Sıkât, thk. Muhammed İbrâhîm, Dârü’l-Beşâir, Beyrut 1992/1412. ………., Men Tukullime Fîh, Mektebetu Melik Fehd, Medine 1425. ………., Tezkiretü’l-Hüffâz, (I-IV), Thk. Zekeriyyâ ʻUmeyrât, Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1998. ………., Mîzânü’l-İʻtidâl, Thk. Alî Muhammed Becâvî, (I-IV), Dâru’l-Maʻrifa, Beyrut 1406.