Sociological Themes in the Poems of Mehmet Akif Ersoy

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 99 - 109, 03.02.2019

Zafer Cirhinlioğlu Musa Tektaş

Öz

The
main aim of this study is to try to understand some of sociological approaches
in the poems of Mehmet Âkif Ersoy as one of the most known Turkish poets and
also the author of national anthem of Turkey. He was deeply concerned about
social and cultural problems emerged in newly established Turkish Republic.
Specifically leaning on the relationship between individual and society he
achieved to develop an historical way of analyzing social issues from
multifaceted angles. By this way he tried to combine Eastern wisdom with
Western modernization perspectives. His poems dealt with social and cultural
problems as well as those of each individuals living in the country. On this
base he also created a way of looking at social problems going on for ages in
an ironic manner and criticized them rigorously. Therefore it is possible to
see many kinds of social and cultural realities in his poetry. This perhaps
made him one of the famous, creative and strongest poets in the history of
Turkish society.   

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif Ersoy, Sociology, Individual, Society, Human Being

Mehmet Akif Ersoy’un Şiirlerinde Sosyolojik Temalar

Öz

Bu
makalenin temel amacı Türkiye’de en çok bilinen ve Türk Milli marşını yazan
şair olan Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerinde ki bazı sosyolojik yaklaşımları
anlamaya çalışmaktır. Mehmet Akif Ersoy yeni kurulan Türkiye Cumhuriyetinde
ortaya çıkan toplumsal ve kültürel sorunlar hakkında oldukça kaygılıdır.
Özellikle birey ve toplum arasındaki ilişkilere eğilmiş ve geniş bir açıdan
bakarak toplumsal meseleleri incelemede tarihsel bir yol geliştirmiştir. Bu
şekilde Doğu’nun hikmetini Batı’nın estetik modernitesiyle mezcetmeye
çalışmıştır. Şiirleri ülkede yaşayan bireylerin sorunları kadar toplumsal ve
kültürel sorunlarla da ilişkilidir. Aslında asırlardır devam eden toplumsal
sorunları eleştirme ve ironic bir şekilde ele alma yolunu bulmuştur. Onun için
şiirlerinde birçok toplumsal ve kültürel realiteleri bulmak mümkün
gözükmektedir. Bu özellikleri onu Türkiye tarihinde yer alan en ünlü, yaratıcı
ve güçlü şairlerinden biri haline getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, Sosyoloji, Birey, Toplum, İnsan

Kaynakça

• Akbaş A. Vahap (2015). Bir Hazan Şairi Mehmet Akif Ersoy. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Alver Köksal (2015). “Türkiye’de Edebiyat Sosyolojisi Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Sosyoloji Konferansları, No: 52 (2015-2): 343-354. Erişim Tarihi: 10 Eylül 2017. http://dergipark.gov.tr/iusoskon/issue/26348/277649.
• Avcı Burak (2012). Mustafa Şekip Tunç’un Kültür, Medeniyet ve Eğitim Anlayışı. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Aydın Ertuğrul (2009). “Edebiyat-Sosyoloji İlişkisinde Sosyolojik Kaynak Ve Ölçütler”, Turkish Studies, Iv, 1 (Winter): 357-370. Erişim Tarihi: 20 Eylül 2017. http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20EDEBIYATI/ertugrul_aydin_edebiyat_sosyoloji_iliskisi_sosyolojik_kaynak_olcutler.pdf.
• Canatan Kadir, (2008) “Mehmet Akif’in Şarp ve Garp İmgesi”, Hece Dergisi. S. 133:104-112.
• Cirhinlioğlu Zafer (1999). Azgelişmişliğin Toplumsal Boyutu. Ankara: İmge Kitabevi.
• Cuma Ahmet (2009). Mehmet Akif Ersoy ve Johann Chrıstoph Frıedrıch Von Schıller’in Şiirlerinde Hürriyet Motifi 29-42”. I. Uluslararası Mehmet Akif Ersoy Sempozyumu (19-21 Kasım 2008). (Ed. Gökay Yıldız, M. Zeki Yıldırım, Şevkiye Kazan, Hülya Yazıcı Okuyan). C.1: 29-42. Ankara: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yayınları.
• Düzgün Şaban Ali (2013). “İnsan Onuru: Kaynağı, Sınırı ve Temellendirilmesi”, Hz. Peygamber ve İnsan Onuru. Ankara: DİB Yayınları.
• Erol Kemal. (2014). “Mehmet Akif’in Şiirlerinde İki Anahtar Kelime: “Cehâlet” ve “Kavmiyet”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C:7 S :32. Erişim Tarihi: 10 Ekim 2017. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt7/sayi32_pdf/1dil_edebiyat/erol_kemal.pdf.
• Ersoy Mehmet Akif (2009). Safahat, (haz: Hüseyin Su-Abdurrahim Karadeniz). İstanbul: Hece Yayınları.
• Escarpit Robert (1992). Edebiyat Sosyolojisi. (çev. Hüseyin Portakal). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Giddens Antony (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Göle Nilüfer (2000). İslâm ve Modernlik Üzerine Melez Desenler. İstanbul: Metis Yayınları.
• İmamoğlu Abdulvahit (2010). “Mehmet Akif’te Medeniyet Kavramı”, Journal of Islamic Research. Erişim Tarihi: 29 Eylül 2017. http://www.islamiarastirmalar.com/upload/pdf/3560e4ddd64601e.pdf
• Kara İsmail (2005). “İslâmcı söylemin Kaynakları ve Gerçeklik Değeri” (iç.) Türkiye’de Siyasi Düşünce. C. 6: 34-47, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kır İbrahim (1988). Mehmet Akif Ersoy’un Görüşlerinin Sosyolojik Analizi, Elazığ: Fırat Üniv., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kırtıl Gonca (2012). “Edebi Metinlerin Sosyolojik İmkânı Üzerine Farklı Yaklaşımlar”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5: 10. ss. 291-312. Küçük Murat (2014). “Mehmet Âkif Ersoy ve Türkçe”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi. 21, 2: 93-112. Erişim Tarihi: 15 Ekim 2017. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/12/2098/21712.pdf
• Marshall Gordon (2009). Sosyoloji Sözlüğü. (çev: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mazıoğlu Hasibe (1986). Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy’u Anma Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları.
• Okay M. Orhan (1998). Mehmet Akif-Bir Karakter Heykelinin Anatomisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özçelik Mustafa (2009). Gençler İçin Mehmet Akif ve Safahat, İstanbul: Nar Yayınları.
• Özkalp Enver (2007). Sosyolojiye Giriş. Bursa: Ekin Yayınları.
• Özyurt Cevat (2005). “Milletleşme Sürecinde Ziya Gökalp’in Medeniyet Arayaşı”. Doğu-Batı, S: 31: 179-198.
• Özyurt Cevat (2014). Modern Türk Düşüncesinin Sosyolojisi. Ankara: Kadim Yayınları.
• Subaşı Muhsin İlyas (2016). Gül Devrini Arayan Adam. Kayseri: Kayseri Organize Bölgesi Müdürlüğü Yayınları.
• Şahin Veysel ve Topdaş Fatma (2016). “Toplumsal Gerçekçilik Bağlamında Yaşar Kemal’in ‘Dağın Öteki Yüzü’ Üçlemesi”, Journal of Turkish Language and Literature Volume: 2, Issue: 1, Winter 2016: 463-482.
• Şavran Temmuz Gönç (2015). “Toplum, Bilim ve Yöntem”. (iç.) ss. 3-33. Sosyolojiye Giriş. (Ed. Nadir Suğur). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Türkdoğan Orhan (2004). Milli Kültür Modernleşme ve İslam. İstanbul: Iq Kültür Sanat Yayıncılık.
• Yazıcı Fatma Sultan (2007). Mehmet Akif Ersoy’un Safahat İsimli Eserindeki Ahlak Anlayışı ile İlgili Görüşleri. İstanbul: Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Yetiş Kâzım (1992). Mehmet Akif’in Sanat-Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.