Çelikhane Cürufundan ve Tufalından Bitki Besin Elementlerinin Geri Kazanımı ve Bu Elementlerin Bitki Büyümesine Etkisi

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 7, 31.01.2017

Aydeniz Demir Delil Dilan Yıldırım Nurcan Köleli

Öz

Bu
çalışmanın amacı, demir-çelik endüstrisinden kaynaklanan ve tehlikesiz atık
olarak nitelendirilen çelikhane cüruf ve haddehane tufalinden, Fe ve diğer
bitki besin elementlerinin geri kazanımı ve bu elementlerin bitki büyümesine
etkisini ortaya koymaktır. Cüruf ve tufal örnekleri öğütüldükten sonra toplam
besin elementi ve kirletici potansiyelini belirlemek için Cd-Cu-Ni-Pb-Zn-Cr
başta olmak üzere Be-B-Ti-V-Cr-Mn-Fe-Co-Ni-Cu-Zn-As-Se-Sr-Mo-Cd-Sb-Ba-Pb içeriği
ICP-MS’te belirlenmiştir. Ark ocağı cürufu, ızgara altı cürufu ve
tufalin % olarak Fe içeriği sırayla 23, 55 ve 40 olarak bulunmuştur.
İkinci
aşamada demirli gübre çözeltisi hazırlamak için en fazla Fe konsantrasyonuna
sahip olması nedeniyle ızgara altı cürufu (%55 Fe) ve tufal %40 Fe) örneği,
şelatlayıcı ajan EDTA ve konsantre HNO3 ile çözünürleştirilmiştir.
Hazırlanan demirli gübre çözeltisinin element içeriği ICP-MS’te tekrar
belirlenmiştir. Çözünürleştirme sonrasında hazırlanan demirli gübre
çözeltisinin sırayla kütlece %6 ve %2 oranında suda çözünür Fe içerdiği
belirlenmiştir. Daha sonra hazırlanan demirli gübre çözeltisi 0, 4 ve 8 mg/kg
olmak üzere 3 ayrı dozda, laboratuvar ortamında yetiştirilen mısır (Zea mays) bitkisine
uygulanmıştır. Toplam sekiz hafta süreyle yetiştirilen mısır bitkisinde Fe dozu
arttıkça kuru madde miktarında, klorofil içeriğinde ve Fe alımında artış elde
edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

demir noksanlığı, Tufal, cüruf, demir-çelik, gübre

Kaynakça

• [1] http://www.dcud.org.tr/tr/page.asp?id=6, (Erişim zamanı; Ocak, 3, 2017).
• [2] http://www.recyclingdergisi.com/HaberlerDetay.aspx?ID=34, (Erişim zamanı; Ocak, 3, 2017).
• [3] Muhammet Bilen, “Çelikhane cüruflarından liç-karbonatlaştırma prosesi ile kalsiyum karbonat kazanılması” Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Adana, 2010.
• [4] TS EN 13650, Soil improvers and growing media - Extraction of aqua regia soluble elements
• [5] W. L. Lindsay and W. A. Norwell, “Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper”, Soil Sci. Soc. Amer. J. vol. 42, no 3, pp. 421-428, Feb 1978;
• [6] V. Katkat, A. Ozgumus, H. Basar, B. Altunel, “Bursa yöresindeki şeftali ağaclarının demir, çinko, bakır ve mangan ile beslenme durumları”, Turkish J. Agric. For. vol. 18, no 6, pp. 447-456, 1994.
• [7] F. Eyupoğlu, S. Talas, “Klorotik elma ağaclarına topraktan uygulanan demirin bakiye etkisi”, Toprak ve Su Kaynakları Arastırma Yıllığı, Ankara, 1996.
• [8] H. Basar, “Methods for estimating soil iron availability to chlorotic peach trees”, Commun. Soil Sci. Plant Anal. vol.36, pp. 1187-1198, Jan 2005.
• [9] A. Korkmaz, H. S. Şendemirci, A. Horuz, “Toprakları DTPA ile ekstrakte edilebilir Fe miktarına bağlı olarak Fasulye bitkisinin (Phaselous vulgaris L. Var. Nanus) demirli gübrelemeye cevabı”, Anadolu Tarım Bilim. Derg. vol. 25, no 3, pp. 175-184, 2010.
• [10] F. Eyüpoğlu, N. Kurucu, S. Talaz, U. Canısağ, “Plant available trace iron,zinc, manganese and copper in Turkish soils”, (ed. J. Ryan), Accomplishments and Future Challenges in Dryland Soil Fertility Research in the Mediterranean Area, ICARDA book, pp. 191-196, 1997.
• [11] Chulsung Kim, “Extraction of lead using