BİTLİS ULU CAMİİ VE BİTLİS KALESİNE AİT İKİ ÖNEMLİ KİTABE

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 10, 147 - 156, 31.10.2018

Korkmaz Şen

Öz

Kitabeler, maddi kültür unsurları içerisinde değerlendirilen birincil derecede kaynak teşkil eden eserlerdir. Bitlis il merkezinde değinilen iki adet kitabe bu açıdan son derece önem taşımaktadır. Kitabelerden biri Bitlis Ulu Camii, diğeri ise Bitlis Kalesi’ne aittir. Her iki kitabe de daha önce tespit edilmiş olmalarına rağmen özellikle kale kitabesi okunamamış idi. Cami kitabesinin ise ilk kez okunmuş hali bilimsel bir yayında yer almış olacaktır. Ulu Cami’de yer alan ve bugüne kadarki yapılmış çalışmalarda inşa kitabesi olarak tanımlana kitabenin aslında bir inşa kitabesi olmadığı anlaşılmıştır. Kitabe, tarihi olaylar ile birlikte irdelenerek Ulu Cami’nin ilk İslam fetihleriyle birlikte yapılmış olabileceği ortaya konmuştur. Kale kitabesiyle de Osmanlı Devletinin Bitlis’teki kesin hâkimiyeti (1534-5) tescil edilmiştir. Bu çalışmayla iki tarihi kitabenin Tarih ve Sanat Tarihi içerisindeki önemi ve yeri vurgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Cami, Kale, Kitabe, Kanuni Sultan Süleyman

Kaynakça

• ARIK, M. Oluş. Bitlis Yapılarında Selçuklu Rönesansı, Ankara, 1971.
• BAŞ, Gülsen. Bitlis’teki Mimari Yapılarda Süsleme, Bitlis, 2002.
• Bitlis İl Yıllığı, 1967.
• DARKOT, B. B, “Bitlis” Mad. İ.A. II, 1979.
• El-Belazuri, Futuhu’l Buldan, (Çev. Mustafa Fayda) , Ankara, 1987.
• Evliya Çelebi Seyehatnamesi, (Çev. Ahmet Cevdet) c.IV, Dersaadet 1314.
• Gottfried Merzbacher, The Journal of the Royal Geographical Society: JRGS, 8. Cilt, London, 1926.
• İbnu’l-Esir, El-Kamilfi’t Tarih, (Çev. Ahmet Ağıraksa), Bahar Yayınları, C. VIII, İstanbul, 1991.
• İbnu’l-Esir, El-Kamilfi’t Tarih, C.II, Beyrut, 1979.
• PEKTAŞ, Kadir, 2004-2005 Yılları Bitlis Kalesi Kazısı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı1. Cilt. 29, Çanakkale, 2006.
• SÜMER, Faruk, Selçuklular Devrinde Doğu Anadolu’da Türk Beylikleri, TTK yayınları, Ankara, 2015.
• Şerefhan, Şerefname Kürt Tarihi (Arapçadan Çev. M. Emin Bozarslan ) İstanbul, 1990.
• TUNCEL, M. “Bitlis” mad. İ.A. C. 6.
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl. “La grande Turquie Moderne Dergisi”, Aralık 1956, sayı: 39
• ULUÇAM, Abdusselam. Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı II, Ankara, 2002.
• ÜLKÜ, Candan – YEĞİN, Mustafa. “11.- 12. Yy. Camilerinde Avlu / Bitlis Ulu Camisinde Bulunan Avlu”,Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 17, s.17-37.
• YAŞA, R. Bitlis’te Türk İskanı, Ankara, 1992.Yurt Ansiklopedisi İl İl Türkiye, c. II. İstanbul (Tarihsiz)