YEREL YÖNETİMLERDE ALTERNATİF HİZMET SUNMA YÖNTEMİ OLARAK YEREL HİZMETLERE GÖNÜLLÜ KATILIM

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 89 - 114, 25.03.2019

Aytuğ Altın Osman Erdal Şahin

Öz

Yerel yönetimler, yerel
halkın ortak ihtiyaçlarının giderilmesi için yerel kamusal hizmetleri üreterek
bu hizmetleri çeşitli yollarla halka sunan, kamu tüzel kişiliğine sahip, karar
organları halk tarafından seçilen, kendi personeli ve bütçesi olan anayasal
birimlerdir. Yerel yönetimler bir yönüyle, halka yerel kamu hizmetlerini sunmak
üzere oluşturulan idari teşkilatları ifade ederken diğer bir yönüyle de katılım
ve temsil gibi demokratik değerlerin hayata geçirilmesinde ilk basamak görevi
gören kuruluşları temsil etmektedirler. Başka bir ifadeyle, yerel yönetimler;
yerel seçimler, yerel katılım, yerel temsil gibi bir takım demokratik
pratiklerin hayata geçirilmesinde önemli bir rol oynarken, yerel hizmet
sunumuyla da halkın talep, istek ve ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırlar.
Çeşitli dinamiklerin etkisiyle halkın giderek artan ve çeşitlenen hizmet
talepleri karşısında yerel yönetimler, etkin, verimli ve kaliteli hizmet
sunumunu sağlayabilmek için klasik kamu hizmeti sunma yöntemlerinin dışına
çıkarak birtakım alternatif hizmet sunma yöntemleri kullanmaktadırlar. Yerel
hizmetlere gönüllü katılım da yerel hizmet sunumunda kullanılan alternatif
yöntemler arasında yer alan bir yerel hizmet sunumu şeklidir. Gönüllülük, sivil
toplumun oluşumuna kaynaklık eden önemli bir kavramdır. Gönüllülük sahip olunan
gücün, zamanın, bilginin, yeteneğin ve deneyimin sivil toplum kuruluşlarının
olağan veya proje bazındaki çalışmaları için sunulması ve bunun karşılığında
parasal kazanç beklentisi taşınmaması olarak tanımlanmaktadır. Bireylerin
topluma katkıda bulunuyor olmaları, var olan problemlerin çözümünde yer
alabilmeleri, kendilerini ifade edebilmeleri, ekip çalışmasının parçası
olabilmeleri, tek başlarına yapamadıklarını bir örgüt içinde yapabilmeleri,
kendilerini geliştirmeleri ve yerel hizmetlerin sunumunda yer alarak yerel
yönetim birimlerine katkıda bulunmaları, hizmetlere gönüllü katılım ile elde
edilen önemli toplumsal çıktılardır. Türkiye’de yerel yönetim hizmetlerine
katılım konusu 5393 sayılı Belediye Kanununun 77. maddesinde ve 5302 sayılı İl
Özel İdaresi Kanununun 65. maddesinde düzenlemiştir. Bu düzenlemelerle birlikte
İçişleri Bakanlığı tarafından 2005 yılında İl Özel İdaresi ve Belediye
Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği çıkarılmıştır. Bu çalışmanın amacı,
gönüllülük ve katılım olgularının yerel yönetimlerin hizmet sunma biçimlerine
olan etkisinin bir ürünü olan yerel yönetimlerde hizmet sunumuna gönüllü
katılım olgusunu genelde ve Türkiye özelinde incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler, Yerel Kamu Hizmetleri, Yerel Hizmet Sunumu, Alternatif Hizmet Sunma Yöntemleri, Gönüllü Katılım

Kaynakça

• Acartürk, E., “Yerel Yönetimlerde Hizmet Sunumunda Alternatif Yöntemler”, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 6, Haziran, 2002.
• Akdoğan, Y., “Yerel Siyaset-Kavramlar”, Yerel Siyaset Dergisi, Okutan Yayınları, Ocak 2008.
• Alada, A. B., Yerel Yönetim ve Ahlak, Yerel Yönetimin Geliştirilmesi Programı El Kitapları Dizisi, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve IULA-EMME, İkinci Baskı, İstanbul, 1994.
• Aslan, M,. Kaya, G., “1980 Sonrası Türkiye’de Siyasal Katılımda Sivil Toplum Kuruluşları”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C: 5, S: 1, 2004.
• Avrupa Konseyi, http://www.avrupakonseyi.org.tr/antlasma/aas_122.htm , ( Erişim Tarihi: 25.07.2009).
• Belediye Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf (Erişim Tarihi: 22.06.2009).
• Bozlağan, R., “ Yerel Yönetimlerde Özelleştirme Yöntemleri ”, Avrupa Birliği ile Bütünleşme Sürecinde Türkiye’ de Yerel Yönetimler, ( ed. Bekir Parlak ve Hüseyin ÖZGÜR), Alfa, İstanbul, 2002.
• Bozlağan, R., “Yerel Yönetimlerde Özelleştirme Yöntemleri”, Avrupa Birliği İle Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Yerel Yönetimler, Alfa Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Burnett, P., Matlins, A., Civic Engagement, Blaine House Conference on Aging, September, The University of Maine Center on Aging Orono, Maine, 2006.
• Canman, D., Kamu Görevlileri El Kitabı, TODAİE Yayınları, Ankara, 2002.
• Çukurçayır, M. A., “Yeni Yönetim Modeli Arayışları Çerçevesinde Halkın Yönetim Süreçlerine Katılım Olanakları”, Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, TODAİE, Ankara, 2000a.
• Çukurçayır, M. A., Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi, Çizgi Kitabevi, Konya, 2000b.
• Dekker, P., Voluntering, Nonprofit Sector and Civil Society: Comparisons and Questions For Further Research, Kick-Off Conference For CINEFOGO, Denmark, 2005.
• Emrealp, S., Horgan, D., Belediyelerde Alternatif Hizmet Sunma Yöntemleri, TOKİ-IULA- EMME Yayını, İstanbul, 1993.
• Ergun, T., Kamu Yönetimi, TODAİE Yayını, Ankara, 2004.
• Eroğlu, H., İdare Hukuku, Ankara, 1978.
• Eryılmaz, B., Kamu Yönetimi, Erkam Matbaası, İstanbul, 2002.
• Eryılmaz, B., Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması, Birleşik Yayıncılık, 1997.
• Eryılmaz, B., Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması, Birleşik Yayıncılık, 1997.
• Görmez, K., Kent ve Siyaset, Gazi Yayınevi, Ankara, 1997a.
• Görmez, K., Yerel Demokrasi ve Türkiye, Vadi Yayınları, Ankara, 1997b.
• Gözler, K., İdare Hukukuna Giriş, Ekin Yayınları, Bursa, 2008.
• Gözübüyük, Ş., Türkiye’nin İdari Yapısı, TODAİE Yayını No: 120, Ankara, 1971.
• Günday, M., İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, Ankara, 2004.
• Güneş, M., Beyazıt, E. “Yerel Gündem 21 Uygulamaları Sürecinde Hatay ve Yerel Katılım Sorunu”, Kamu Yönetimi Forumu (KAYFOR) IV Bildiriler Kitabı, Muğla Belediyesi Yayını, Muğla, 2007.
• İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği, http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.9521&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=il%20%C3%B6zel%20idaresi%20ve%20belediye (Erişim Tarihi: 22. 06. 2009).
• Kalabalık, H., AB Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Yerel Yönetim Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2005.
• Karaman, Z. T., “Yerel Hizmetlere Gönüllü Katılım”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 1, Mart, 1990.
• Karaman, Z. T., Yerel Yönetimler, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 1996.
• Keleş, R., Kent ve Siyaset Üzerine Yazılar, IULA- EMME Yayını, 1993.
• Keleş, R., Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Kültür Yayınları, İstanbul, 1998.
• McBride, A. M., “Civic Engagement, Older Adults and Inclusion”, Civic Engagement in Later Life, American Society on Aging, Winter, 2007.
• Onar, S. S., İdare Hukukunun Umumi Esasları, İsmail Akgün Matbaası, Cilt: 1, İstanbul, 1966.
• Palabıyık, H., “İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım”, Yönetim Bilimleri Dergisi , Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayını, C: 5, S: 1, 2007.
• Planty, M., Bozick, R., Regnier, M., “Sustaining Participation in Service Work FromAdolescence Through Young Adulthood”, Youth & Society, Volume 38, Number 2, Sage Publications, 2006.
• Sivil Toplum Geliştirme Merkezi, http://www.stgm.org.tr/docs/1170243247gonulluluk.pdf ( Erişim Tarihi: 25.08.2009 ).
• Sivil Toplum, http://www.siviltoplum.com.tr/?ynt=icerikdetay&id=134 ( Erişim Tarihi: 25.08. 2009).
• Torlak, Ö., Belediyelerde Hizmet Yönetimi ve Pazarlama, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1999.
• Torlak, Ö., Özdemir, Ş., “Yerel Hizmetler, Yerel Yönetimler ve Etkinlik”, Erciyes Üniversitesi İktsadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S: 15, 1999.
• Tortop, N., “ Yerel Kamu Hizmetlerinin Yönetim Biçimleri ”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 2, 1993.
• Türk Dil Kurumu, http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=G%D6N%DCLL% DC&ayn=tam (Erişim Tarihi: 23.07.2009).
• Türk Eğitim Vakfı, http://www.tev.org.tr/tr-tr/tevhakkinda/Sayfalar/gonulluluk.aspx ( Erişim Tarihi: 23.07.2009).
• Uçar, E., “Kamu Hizmeti Kavramının Dönüşümü”, Kamu Yönetimi Forumu (KAYFOR) IV Bildiriler Kitabı, Muğla Belediyesi Yayınları, Muğla, 2007.
• Ulusoy, A., Tekin, V., Mahalli İdareler, Seçkin, Ankara, 2005.
• Ulusoy, A., Vural, T., “Yerel Hizmetleri Özelleştirme Yöntemleri”, T. İ. D. , Yıl: 75, Haziran Sayı: 439, 2003.
• Ulusoy, D. A., “Kamu Hizmeti Anlayışında Yeni Yönelimler: Avrupa Yapılanmasının Kamu Hizmeti Teorisine Etkileri”, Gün Işığında Yönetim, İstanbul, 2002.
• Yalçındağ, S., “Belediyelerde Halk Katılımı”, T İ.D., S. 424, Eylül, 1999.
• Yayla, Y., İdare Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1990.
• Yıldırım, U., “Yerel Yönetimlerde Alternatif Hizmet Sunumu”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar- I Reform, Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
• Zengin, E., “Yerel Hizmetlere Gönüllü Katılım”, T.İ.D. , Y: 71, S: 422, Mart, 1999.