ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ ÜYELERİNİN KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRÜN İHRACATINDAKİ UZMANLAŞMA DÜZEYLERİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 140 - 154, 25.03.2019

Elif Tuğçe Bozduman Birol Erkan

Öz

Son
yıllarda küresel bazda giderek önemi artan Şanghay İşbirliği Örgütü, bünyesinde
barındırdığı ülkeler ile Dünyanın önemli entegrasyonları arasında yerini almaya
başlamıştır. Örgüt oluşum olarak yeni kurulmuş olsa da, kısa süre içerisinde
kat ettiği yol bakımından hatırı sayılır bir entegrasyon olmayı başarmıştır.
Ayrıca örgüt birçok ülke açısından (özellikle ihracat çeşitlendirmesine giden
ülkeler bakımından) yeni bir pazar konumuna gelmiştir. Bu nedenle, söz konusu
örgütün ihracattaki uzmanlaşma düzeyinin hangi seviyede olduğunu belirlemek
oldukça önemlidir. Bu bağlamda, çalışmada, Şanghay İşbirliği Örgütü Üyeleri’nin
2000 ile 2016 yılları arasındaki ihracat uzmanlaşma düzeylerinin (rekabet
güçlerinin) belirlenmesi amaçlanmıştır. Örgüt üyelerinin ihracatındaki
uzmanlaşma düzeylerinin ölçülebilmesi maksadıyla; Balassa Endeksi, Vollrath
Endeksi, Net Ticaret Endeksi, İhracat-İthalat Oranı Endeksi, Lafay Endeksi,
Ticaret Dengesine Katkıyı Ölçen RCA Endeksi kullanılmıştır. Ayrıca, Şanghay
İşbirliği Örgütü Üyeleri’nin katma değeri yüksek (inovatif) ürün grubu
ihracatındaki uzmanlaşma düzeyi SITC Teknoloji Sınıflandırması bazında analiz
edilmiştir. Çalışmada hesaplanan endeks değerleri birbirleriyle paralellik
göstermiştir. Bu eksende, çalışmada elde edilen sonuçlar, Şanghay İşbirliği
Örgütü’ne üye ülkelerin ağırlıklı olarak emek ve hammadde yoğun ürünlerin
ihracatında uzmanlaşmış olduğunu göstermektedir. Diğer bir deyişle, Şanghay
İşbirliği Örgütü üyeleri katma değeri düşük ve inovatif olmayan ürünlerin
ihracatında uzmanlaşmıştır. Çin’in belli başlı inovatif ürün ihracat üstünlüğü
dışında Şanghay ülkelerinin katma değeri yüksek ürünlerin ihracatında rekabet
gücü bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şanghay İşbirliği Örgütü, Uzmanlaşma, Rekabet Gücü, Lafay Endeksi

Kaynakça

• Azarkan, E. (2009). The Relations Between Central Asian and United States, China and Russian within the Framework of the Shanghai Cooperation Organization. Alternatives Turkish Journal of İnternational Relations, 1-21.
• Balassa, B. (1965). Trade Liberalisation and "Revealed" Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and Social Studies, 99-123.
• Balassa, B. (1977). Revealed Comparative Advantage Revisited: An Analysis of Relative Export Shares of the Industrial Countries 1953-1971. The Manchester School, 327-344.
• COMTRADE. (2018). 10 2018, 07 tarihinde World Integrated Trade Solution: https://wits.worldbank.org/WITS/WITS/Restricted/Login.aspx adresinden alındı
• Çeştepe, H. (2012). Türkiye'nin Seçilmiş Ortadoğu Ülkeleriyle Ticaretinin Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23-43.
• Çolakoğlu, S. (2004). Şanghay İşbirliği Örgütü'nün Geleceği ve Çin. Uluslararası İlişkiler, 173-197.
• Desai, F. P. (2012). Trends in fragmentation of production: A comparative study of Asia and Latin America. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 37, 217-229.
• Eren, E. (2017). Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türk Dış Politikasında Gelecek Perspektifi. Stratejic Public Management Journal, 77-94.
• Erkan, B. (2012). BRIC Ülkeleri ve Türkiye'nin İhracat Uzmanlaşma ve Rekabet Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 101-131.
• Erkan, B. (2016). Türkiye'nin Canlı Hayvan, Et ve Deniz Ürünleri İhracatındaki Rekabet Gücünün Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1843-1864.
• Erkan, B., Erdoğan, N., & Kara, O. (2018). The Power of Competitiveness of the Toy Sector in Turkey and the Neccesity of Specialized Toy Organized Inustrial Zones.
• O. Kara (Dü.) içinde, Global and Regional Studies in terms of Economical and Social Issues (s. 10-30). Almatı / Kazakistan: Al-Farabi Kazakh National University .
• Khatibi, A. (2008). Kazakhstan's Revealed Comparative Advantage Vis-A-Vis the EU 27 . ECIPE Working Paper, 1-13.
• Kösekahyaoğlu, L., & Sarıçoban, K. (2017). Ticaret Sonrası Verilerle Rekabet Gücünün Ölçülmesinde Kullanılan İndeksler Üzerine Bir Literatür Taraması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 424-444.
• Reyes, G. U. (2014). Examining the Revealed Comparative Advantage of the ASEAN 6 Countries Using the Balassa Index and Lafay Index. Journal of Global Business and Trade, 10(1), 1-12.
• Sarı, A. A. (2015). Tacikistan Ülke Raporu. İstanbul: İslam Dünyası Sivil Toplum Kuruluşları Birlği Gençlik Kurulu.
• SCO. (2017). Shangai Cooperation Organization About SCO. 02 28, 2018 tarihinde Shangai Cooperation Organization: http://eng.sectsco.org/about_sco/ adresinden alındı
• Sujova, A., Hlavackova, P., & Marcinekova, K. (2015). Evaluating the Compettiveness of Wood Processing Industry. Original Scientific Paper, 281-288.
• Vollrath, T. L. (1991). A Theoritical Evaluation of Alternative Trade Intensty Measures of Revealed Comparative Advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 265-280.
• Yıldırım, B. (2006, 07 17). Dünya Gündeminde Şanghay İşbirliği Örgütü (Dış Politikaya Yansımaları). 03 19, 2018 tarihinde Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi: http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/415/dunyanin_gundeminde_sangay_isbirligi_orgutu_dis_politikaya_yansimalari adresinden alındı
• Zaghini, A. (2005). Evaluation of Trade Pattern in the New EU Member States. Economics of Transition, 629-658.
• Zeyrek, C. (2010). Orta Asya'da Etkin Bölgesel Bütünleşme Çabaları: Şanghay İşbirliği Örgütü. Ege Akademik Bakış , 871-884.