İlköğretim Müfettişi Remzi Bey’in Teftiş Raporunda “Merzifon Amerikan Okulu (1928-1929)”

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 103 - 129, 21.12.2018

Mustafa Kılınç Metin Orbay

Öz

Eğitim
politikaları; toplumların siyasal, kültürel, sosyal ve ekonomik kalkınmalarında
önemli bir etkiye sahiptir. Osmanlı Devletinin jeopolitik ve jeostratejik
önemini iyi bilen misyonerler Osmanlı coğrafyasına ilk girdikleri günden
itibaren kurdukları eğitim kurumlarını amaçlarına götüren bir araç olarak
kullanmışlardır. Osmanlı coğrafyasında kurulan misyoner eğitim kurumları
Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı’dan devraldığı önemli meselelerden biridir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında misyoner eğitim kurumlarına yönelik önemli yasal
düzenlemeler yapılmış ve denetim mekanizmaları artırılmıştır.

Bu
çalışmada, 1928-1929 eğitim-öğretim döneminde Amasya ili Merzifon ve
Gümüşhacıköy Milli Eğitim bölgesinde ilköğretim müfettişi olarak görev yapan
Remzi Bey’in hazırlamış olduğu teftiş raporunda önemli bir yer tutan “Merzifon Amerikan
Okulu” üzerine yaptığı tespitlere yer verilmiştir. Remzi Bey söz konusu dönemde
ilköğretim müfettişinin görev, yetki ve sorumluluklarına bağlı kalarak, mevcut
yasa ve yönetmeliklerden hareketle teftiş işlemini gerçekleştirmiştir.
Raporlama işlemini; teftiş, soruşturma ve yol gösterme esaslarına bağlı kalarak
hazırlamıştır. Raporunda bazı kötü uygulamalara son verdirdiği, yapılan bazı yanlış
uygulamalar için ise yol gösterici olarak gerekli düzeltmeleri ve
bilgilendirmeleri yaptığı görülmüştür. Diğer taraftan okulun misyoner okulu
olmasından duyduğu endişeyi açıkça dile getirerek merkez teşkilatına bu konuda
bazı kritik önerilerde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Merzifon Amerikan Okulu, Merzifon Amerikan Kız Hayat Okulu, Misyoner Okullar

“Merzifon American School (1928-1929)” In the Inspection Report of a Primary School Inspector, Mr. Remzi

Öz

Education policies have an important effect
on political, cultural, social and economic developments of societies.
Missionaries, who knew the geopolitical and geostrategic importance of Ottoman
Government well, had utilized the educational settings, like schools to reach
their goals since they stepped on Ottoman territories. The missionary
educational institutions founded on Ottoman territories are one of the
important issues that the Republic of Turkey has taken over from the Ottoman
State. In the first years of the Republic, some important legal regulations
were issued and more inspection was done for the missionary educational
settings.

The study examines the evaluations of
Merzifon American School, which was an important section of the inspection
report of Mr. Remzi, who worked as a primary school inspector in the area of
Merzifon and Gümüşhacıköy in the province of Amasya during the 1928-1929 school
year. He conducted an inspection by calling on the authority and
responsibilities that a primary school inspector held in accordance with the
existing laws and regulations. He prepared the report based on the guidelines
of inspection, investigation, and guidance. In his report, it was seen that he
had some poor practices terminated, and made the necessary corrections and
notifications as a guidance for some improper practices. On the other hand, he
made some critical recommendations to the central governance by declaring his
concern about the school being a missionary school.

Anahtar Kelimeler

Merzifon American School, Merzifon American Girls’ School of Life, missionary schools, inspector’s report

Kaynakça

• Akyüz, Yahya (2018). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000 - M.S.2015. Ankara: Pegem Akademi.
• Alan, Gülbadi (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Alan, Gülbadi (2008). Amerikan Board’ın Merzifon’daki Faaliyetleri ve Anadolu Koleji. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Arığ Sezer, Ayten (2012). “Dünden Bugüne İstanbul’daki Misyonerlik Faaliyetleri”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. Yıl 8, S. 15, s. 105-117.
• (E.T:01.08.2018,https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/69633/makaleler/15/arastirmax-dunden-bugune-istanbuldaki-misyonerlik-faaliyetleri.pdf
• Aydın, Mustafa (1986). Çağdaş Eğitim Denetimi. Ankara: İM Araştırma Yayın Danışmanlık A.Ş.
• Başar, Hüseyin (1993). Eğitim Denetçisi, Rolleri-Yeterlikleri-Seçilmesi-Yetiştirilmesi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Haydaroğlu, İlknur Polat (1993). Osmanlı İmparatorluğu'nda Yabancı Okullar. Ankara: Ocak Yayınları.
• Kılınç, Mustafa-Orbay, Metin (2018). 1928-1929 Eğitim-Öğretim Yılı Amasya İli Merzifon ve Gümüşhacıköy Eğitim Bölgesi Genel Teftiş Rapotu. Ankara: Pegem Akademi.
• Kocabaşoğlu, Uygur (1989). Kendi Belgeleriyle Anadolu’daki Amerika (19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları). İstanbul: Arba Yayınları.
• Maksudyan, Nazan (2013). “Amerikan Kaynaklarında Merzifon Anadolu Koleji’nin Kısa Tarihçesi”. Kebikeç. S. 36, s. 131-153.
• (E.T:01.08.2018,https://kebikecdergi.files.wordpress.com/2014/01/08bitti_merzifon_nazanmaksudyan.pdf)
• Meclis-i Umumi Vilayet (5 Şubat 341). Amasya, s. 3.
• Sezer, Ayten (1999a). “Osmanlı Döneminde Misyonerlik Faaliyetleri”. Osmanlı, C. 2, Ankara: s. 182-192. (E.T.:31.07.2018, http://www.ait.hacettepe.edu.tr/akademik/arsiv/misy.htm)
• Sezer, Ayten (1999b). Atatürk Döneminde Yabancı Okullar (1923-1938). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Stone, Frank Andrew (1984). Academies for Anatolia: a study of the rationale, program, and impact of the educational institutions sponsored by the American Board in Turkey, 1830-1980. University Press of America.
• Su, Kamil (1974). Türk Eğitiminde Teftişin Yeri ve Önemi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Taşdemir, Serap (2009). “Tek Parti Döneminde Merzifon’da Siyasal ve Sosyo-Kültürel Yaşam”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. S. 74, C. XXV.
• (E.T.:27.07.2018, www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=1165)
• Taymaz, Haydar (2015). Eğitim Sisteminde Teftiş. Ankara: Pegem Akademi.
• Togan, A. Zeki Velidi (1985). Tarihte Usul. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Vahapoğlu, Hidayet (1997). Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okullar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Vakit (09.02.1926). Ecnebi Mektepler.
• Vakit (12.02.1926). Ecnebi Mekteplerin Teftişi.
• Yılmaz, Ahmet (1938). “Kolej Hakkında Fikirler”. Taşan (Merzifon Halkevi Dergisi). S. 29-53, s. 1-2.