“Şidyak’tan Faryak’a” Ahmed Faris El-Şidyak’ ın Dünya Tasarımı

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 37 - 59, 21.12.2018

Zeynep Gül Erel Çalan

Öz

Osmanlı’nın düşünce hayatında Hıristiyan Arap yazarlar önemli bir yere sahiptir. 20. Yy’ın başlarında Arap milliyetçiliğine evrilen Arap aydınlanmacılarının fikir dünyasının merkezinde Arap dili bulunmaktadır. Ahmed Faris El-Şidyak, Arab modernizminin öncülerinden, Arap edebiyatı ve dilbilim çalışmalarıyla bilinen Lübnanlı, Marunî kökenli bir aydındır. Şidyak, Osmanlı topraklarından Avrupa’ya ve İngiltere’ye uzanan seyahatlerinde farklı kültürler ve toplumlar üzerine gözlemler yaparak kaleme aldığı “al-Sak ala Sak-Bacak Bacak Üstüne”adlı otobiyografik çalışmasında yer yer Osmanlı topraklarında yaşayan Müslüman ve Hıristiyanların bir arada barış içinde yaşamasının önemini vurgular. Şidyak, hayatına ve eserlerine bakıldığında bir “Arap aydını”, dünya görüşü ele alındığında ise daha geniş bir çerçevede modernleşmeci bir Osmanlı aydını olarak değerlendirilebilir. Bu çerçeve, çalışmada yazarın otobiyografisine dayandırılarak vurgulanmış ve yazarın “Sak ala Sak”adlı eserinden örneklere yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Ahmed Faris el-Şidyak, Marunîlik, Sak ala Sak, bir arada yaşama, Nahda

“From Shidyaq to Fariyaq” the World Conception of Ahmed Faris al-Shidyaq

Öz

Arab-Christian
intellectuals have a significant place in the intellectual life of the Ottoman
Empire. Arab language has emerged as the center of the Arabic thought, which
evolved into Arab nationalism in the early 20th Century. Ahmad Faris
al-Shidyaq, being a Lebanese/Moranite intellectual, was one of the pioneers of
Arab modernism, and was well-known for his studies on Arabic literature and
linguistics. Shidyaq underlined the significance of Muslim/Christian
co-existence in the Ottoman lands in his autobiographical travel book “al-Saq'ala Saq fi ma Huwa'l-Faryaq/Leg over
Leg or Turtle in the Tree”. His autobiography was based upon his
observations from his travels, from Ottoman lands to Europe and Britain. When
his life story and his studies were considered, Shidyaq was an Arab intellectual.
On the other hand, he was a modernist Ottoman intellectual when he was
considered in a broader context. In our study, this specific framework is
emphasized, based on the examples from the author’s autobiography Saq ala Saq.

Anahtar Kelimeler

Ahmad Faris al-Shidyaq, Maronites, Saq ala Saq, co-existence, Nahda

Kaynakça

• Abboushi-Dallal, Jenine (1991). The Beauty of Imperialism. Doktora Tezi, Harvard Üniversitesi.
• Alwan, Mohammed Bakir (1971). Ahmad Faris Ash-Shidyaq and the West. Doktora Tezi, Indiana Üniversitesi.
• Al-Baghdadi, Nadia (1999). “The Cultural Function of Fiction: From the Bible to Libertine Literature. Historical Criticism and Social Critique in Ahmad Faris al-Sidyaq”. Arabica, 46, s. 375-401.
• Brown, Leon Carl (2015). The Tunisia of Ahmad Bey, 1837-1855. Princeton: Princeton University Press.
• Bird, Isaac (1864). The Martyr of Lebanon. American Tract Soc.
• Civelek, Yakup (1997). Ahmed Fâris eş-Şidyak Edebî Şahsiyeti ve el-Cevâib Gazetesi. Doktora tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, Atilla (1995). “Ahmed Fâris El-Şidyak”. Ansiklopedisi. C. 12. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s.168-170
• Davies, Humphrey T.& Shidyāq, Ahmed Faris (2014). Leg Over Leg, Volume One. New York University Press.
• Davies, Humphrey T.& Shidyāq, Ahmed Faris (2014). Leg Over Leg, Volume Two. New York University Press.
• Davies, Humphrey T.& Shidyāq, Ahmed Faris (2014). Leg Over Leg, Volume Three. New York University Press.
• Davies, Humphrey T.& Shidyāq, Ahmed Faris (2014). Leg Over Leg, Volume Four. New York University Press.
• Emecen, Feridun (1995). “Fahreddin, Ma’noğlu”. İslâm Ansiklopedisi. C. 12. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s.80-82
• Foucault, Michel (2005). Entelektüelin Siyasal İşlevi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, Michel (2001). Kelimeler ve Şeyler. Ankara: İmge Kitabevi.
• Dugat, M.G. (1851). Poëme Arabe, En L’Honneur Du Bey De Tunis par M. Farès Ecchidiaq, Traduit En Vers Français, Paris.
• Durmuş, İsmail ve Sadgrove Philip Charles (2010). “Muhammed Ayyâd Tantavi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 39. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 578-579.
• Hitti, Philip K. (1965). A Short History of Lebanon. Macmillan.
• Hourani, Albert (1984). Arabic Thought in the Liberal Age. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kilito, Abdelfattah (2008). Thou Shalt Not Speak My Language. Syracuse University Press.
• Makdisi, Usama (2007). Artillery of heaven: American missionaries and the failed conversion of the Middle East. Cornell University Press.
• Shoukany, Muhammed Nasser (1990). Orientalism and the Arab literary responses: Studies in Ahmad Faris al-Shidyaq, Charles M. Doughty, Joseph Conrad, Jabra I. Jabra and Tawfiq Yusuf Awwad. Doktora Tezi, Teksas Üniversitesi.
• Roper, Geoffrey (1998). “Aḥmad Fāris al-Shidyāq and the Libraries of Europe and the Ottoman Empire”. Libraries & Culture, S. 33(3), s. 233-248.
• Traboulsi, Fawwaz (2012). A History of Modern Lebanon. Pluto Press.