ETIBANK’S CHROMIUM MINING IN ECONOMY POLITICS OF SINGLE PARTY YEARS

Yıl 2018, Sayı: 6, 31 - 38, 31.12.2018

Özkan Demir

https://doi.org/10.31455/asya.486064

Öz

With the declaration of the Republic,
policy changes were made not only in the political field but also in the
economic field in the New Turkish State. Since the privileges granted to
foreigners during the Ottoman Empire were the applications that were contrary
to economic independence, the Republic governments first attempted to create a
national economy. In the beginning, despite the steps to support private
enterprises, the desired level of investment was not made, policy changes were
made in the economy. In this respect, a concept called Devletçilik emerged in
Turkey in the 1930s. During this period, the state has taken important steps in
line with the efforts of independence in the economy by purchasing the
privileges of foreigners. In the mining sector, which is an important part of
the economy, many mining enterprises have been nationalized by purchasing
concessions.

Founded in 1935, Etibank has
operated to reveal Turkey's underground and above ground wealth. In the name of
the state, the bank has given priority to areas that make material profit,
especially coal, copper and chromium. In Turkey, which is famous for its
world-wide chrome, the chromium mine in Elazığ Guleman area was opened to
operation by Etibank in 1936. More than 60% of the country's chromium
requirement is obtained from Guleman chromium as a result of investments made.
The contribution of Etibank mining enterprises not only resulted in the
production of minerals but also in social and economic terms.

In this study, economic policies
in the early republican period and the chromium mining of Etibank were
investigated.

Anahtar Kelimeler

Economy, Industry, Etibank, Chromium, Guleman

TEK PARTİLİ YILLARIN EKONOMİ POLİTİĞİNDE ETİBANK’IN KROM MADENCİLİĞİ

Öz

Cumhuriyet’in
ilanıyla beraber sadece siyasi alanda değil ekonomik alanda da yeni Türk
Devleti’nde politika değişikliğine gidilmiştir. Osmanlı Devleti zamanında
yabancılara verilen imtiyazlar, ekonomik bağımsızlığa ters düşen uygulamalar
olduğu için Cumhuriyet hükümetleri ilk olarak milli bir ekonomi oluşturma
gayreti içerisine girmişlerdir. Başlangıçta özel teşebbüsü destekleyici adımlar
atılmasına rağmen istenilen düzeyde yatırım yapılmayınca ekonomik politikada
değişikliğe gidilmiştir. Bu doğrultuda 1930’lu yılların Türkiye’sinde Devletçilik
adı verilen bir kavram ortaya çıkmıştır. Bu dönemde yabancıların elinde olan
imtiyazlar zamanla devlet tarafından satın alınarak ekonomideki bağımsızlaşma
çabaları doğrultusunda önemli adımlar atılmıştır. Ekonominin önemli bir alanı
olan madencilik alanında da birçok maden işletmesinin imtiyazı satın alınmış ve
ocaklar millileştirilmiştir.

1935’te
kurulan Etibank, Türkiye’nin yer altı ve yer üstü servetlerini ortaya çıkarmak
için faaliyet göstermiştir. Devlet adına maden ocaklarını açma ve işletme
görevini yürüten banka başta kömür, bakır ve krom olmak üzere maddi açıdan kâr
getiren alanlara öncelik vermiştir. Dünyada krom bakımından zengin ülke olarak
bilinen Türkiye’de de Elazığ Guleman bölgesindeki krom madeni 1936 yılında
Etibank tarafından işletmeye alınmıştır. Ülke krom ihtiyacının % 60’tan fazlası
yapılan yatırımlar sonucunda Guleman kromlarından elde edilmiştir. Bölgeye
getirdikleri vasıtasıyla sadece maden üretimi yapılmayıp sosyal ve ekonomik
anlamda da Etibank maden işletmelerinin katkısı ortaya çıkmıştır.

Bu
çalışmada Cumhuriyet’in ilk dönemlerindeki ekonomik politikalara değinilmiş ve
Etibank’ın krom madenciliği hakkında incelemede bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etibank, Guleman, Ekonomi, Sanayi, Krom, Guleman

Kaynakça

• “Türkiye ve Krom”, MTA Enstitüsü Dergisi, C. 3, Ankara, 1936, s. 23-36.Bekişoğlu, Kıraç Ali; “Türkiye’de Krom Madenciliği”, Madencilik, S. 2/5, Ankara, 1961, s. 305-315.Önsoy, Murat; “1939-1944 İngiliz-Alman İktisadi Harbi: Türk Kromu Üzerine Pazarlıklar”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 30, S. 1, Ankara, 2012, s. 93-120.Tamzok, Nejat; “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminden Çok Partili Döneme Madencilik Politikaları 1861-1948”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 63, S. 4, Ankara, 2008, s. 179-204.Ulutan, Burhan; Etibank 1935-1985, Ankara, 1987.Zürcher, Erik Jan; Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Y. Saner Gönen, İstanbul, 2000.