TIRSÎ DÎVÂNI’NDA ÇİNGENELER

Yıl 2019, Sayı: 7, 29 - 35, 31.03.2019

Murat Aslan

https://doi.org/10.31455/asya.507232

Cited By: 2

Öz

Şair, kendi döneminin ve toplumunun adamı olması dolayısıyla ister
istemez kendi sosyal çevresini şiirlerine yanısıtır. Bu nedenle bütün
divanlarda toplumsal konularla ilgili malzeme bulunabileceğini söyleyebiliriz;
ancak bazı divanlarda sözkonusu malzemeler diğer divanlara nisbetle oldukça
fazladır. Tırsî Divanı bunlardan biridir.

18. yüzyıl şairlerinden Tırsî, toplumsal çevresini, günlük yaşamı
ve o dönemin kültürünü yansıtan pek çok beyit yazmıştır. Giyim kuşamdan
yemeklere, müzikten mesleklere pek çok konuya değinmiştir. Bu konulardan biri
de çingenelerdir.

Şair, sosyal çevresinde şahit olduğu olaylardan ve toplumun
algılarından yola çıkarak zihninde bir çingene imgesi oluşturmuş ve bunu
şiirlerine alaycı ve esprili bir üslupla yansıtmıştır. Ona göre çingeneler,
orucu kuru ekmekle tutacak kadar fakirdir; hamamdan peştamalı çalacak kadar
hırsız ve güvenilmezdir. Çadırlarda yaşarlar, bakla falı bakarlar. Alışverişte
sahtekardırlar, kavgada ise korkaktırlar. Ağızları bozuktur, sefil bir hayat
yaşarlar.

Bildirimizde amacımız, sosyal meselelerin divan şiirine nasıl
yansıdığını Tırsî Divanı örneğinde ve çingeneler konusu çerçevesinde
göstermektir. İncelememiz, Tırsî Divanı’nda çingane, çingan, çingene
ve kıptî kelimelerini tarayarak ulaştığımız 19 beyit üzerinde olacaktır.
Bulgularımızı altı başlıkta inceleyeceğiz: 1) Fakirlik, 2) Falcılık, 3)
Güvenilmezlik, 4) Korkaklık, 5) Tırsî’nin Çingeneliği, 6) Diğer.

Anahtar Kelimeler

Tırsî, çingeneler, divan şiiri, kültür, sosyal hayat

GYPSIES IN THE DIVAN OF TIRSÎ

Öz

Since the poet is the man of his time and
society, he inevitably responds to his social circle. In other words, the poem
carries the traces of the culture in which it is formed. Classical Turkish
poetry cannot be excluded from this general rule. Therefore, we can say that
all divans have material related to social and cultural issues; however, in
some divans, these materials are considerably higher than other divans. Tırsî’s
Divan is one of them.

İbrahim Tırsi, one of the 18th century
poets, wrote many couplets reflecting the social environment, daily life and
the culture of that period in the poems in his Divan. Clothing has touched on
many subjects from food to food, from music to professions. One of these issues
is the gypsies.

The poet, based on the events he
witnessed in the social environment and the perceptions of the society, created
an image of a gypsy and reflected it in a sarcastic and humorous style.
According to him, the Gypsies are poor enough to hold the fast with dry bread;
thieves and unreliable to play from the bath. They live in tents. They are
fraudulent in shopping, they are cowardly in fighting. They have a bad life,
live a miserable life.

In our article, our aim is to show how
social issues are reflected in divan poetry in the context of Tırsî Divanı and
gypsies. Our review will be on 19 couplets that we have reached by scanning the
words of gypsy, gypsy, and gypsy in the Tırsi Court. We will examine our
findings in six chapters: 1) Poverty, 2) Fortune telling, 3) Unreliability, 4)
Cowardice, 5) Gypsyness of the Tarsi, 6) Other.

Anahtar Kelimeler

Tırsî, Gypsies, Divan Poetry, Culture, Social Life

Kaynakça

• AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi (1994), Ana Yayıncılık A.Ş. Ve Encyclopaeida Britannica Inc. , Cilt 9, İstanbul
• Berger, H. (2000); Çingene Mitolojisi, Ayraç Yayınevi, Ankara
• Şemseddin Sami (2015); Kamus-ı Türkî, TDK Yayınları, Ankara
• Toven, B. M. (2015); Yeni Türkçe Lügat, TDK Yayınları, Ankara
• Ünaldı, H. (2012); ‘Türkiye’de Yaşayan Kültürel Bir Farklılık: Çingeneler’, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, sayfa: 615-626
• Yılmaz, K. (t.y.); İbrahim Tırsî ve Dîvânı (İnceleme-Tenkidli Metin), http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55911,ibrahim-tirsi-ve-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 07.12.2017)