KIRGIZ ATIŞMA OYUNU “AKIYNEK”İN ÇOCUK EĞİTİMİNDEKİ YERİ/The Place of Kyrgyz Call-and-Response Duet “Akıynek” in Child Education

Yıl 2018, Sayı: 60, 173 - 180, 28.06.2018

Mayramgül Dıykanbayeva

Öz

Öz

Tüm Kırgızların sözlü kültür geleneğinde önemli bir yere sahip olan türlerden biri de atışmalardır. Atışmalar, teşekkülü bakımında oldukça eskilere dayanmaktadır. Bizim ele aldığımız konu, atışmaların çocuklara has türü olan akıynek ve onun çocukların eğitimindeki yeridir.

Akıynek, çok eskiden beri halk arasında yaygın olmuş, aynı zamanda bir oyun olarak da kabul görmüştür. Çocuklar boş zamanlarını eğlenerek geçirmek için bir araya toplanıp akıynek söylemişlerdir. Akıynek, daha çok kız çocuklarının tercih ettiği bir oyundur. Akıynek atışma oyunu çocukların öğrenmelerine, bir konu üzerine dikkatlerini toplamalarına, ilgilerini canlı tutmalarına ve hazır cevap olmalarına yardımcı olur. Atışmayı, sözleri keskin, akıllıca, net, esprili ve doğru cevaplayabilen taraf kazanır.

Çalışmamızda öncelikli olarak akıynek atışma oyunu tanıtılıp Kırgız kültüründeki yeriyle ilgili değerlendirmeler yapılacak. Sonra da kökü çok eskilere dayanan bu halk oyununun günümüzde ne derece yaşatıldığı, çocukların eğitimindeki yeri ile ilgili bazı önemli tespitler paylaşılacak ve örnekler verilecektir.Anahtar Kelimeler: Kırgız Oyunu, Akıynek, Atışma, Çocuk Oyunu.Abstract

One of the forms which has a significant place in the tradition of Kyrgyz oral culture is the call-and-response duet. Call-and-response duets date way back in terms of their organization. The subject that we analyze is the place of Akıynek which is a call-and-response duet particularly among children in the child

education.

Akıynek has been popular among people for a long time, and it has also

been accepted as a game. Children gather around to spend their time with pleasure

and played akıynek. Akıynek is rather a game preferred by girls. Akıynek duet

helps children learn, raise their attention on a specific topic, keep their attention

on alert and become repartee. The game is named after this echoing word.

In this study, firstly, the game ‘akıynek’ is introduced and evaluated in

terms of its place in Kyrgyz culture. Afterwards, some important findings about to

what extent this folk game which goes long way back is kept alive, about its place

in children’s education will be shared and examples will be put forward.

Keywords: Kyrgyz Education, Akıynek, Duet, Child Education.

Anahtar Kelimeler

Kırgız Oyunu, Akıynek, Atışma

Kaynakça

• Abduldayev, E, İsayev, D. (1969). Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü. Frunze: Mektep Basması.
• Akmataliyev, A. (2004). Kırgız Adabiyatının Tarıhı, C. 1, Bişkek: Şam Basması.
• Artıkbayev, K. (1979). Mezgil Elesteri. Frunze: Kırgızistan Basması.
• Çeribaş, M. (2011). “Kırgız Sözlü Edebiyatında Akıynek Türü İle Türk Sözlü Edebiyatındaki Maniler Üzerine”. Akademik Bakış Dergisi.
• Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, S: 27, Kasım-Aralık.
• Dıykanbayeva, M. (2016). Kırgızlarda Atalar Kültü. Konya: Kömen Yayınları.
• Manas Ensklopediyası, c. I. (1995). red: (A. Karıpkulov vd), Bişkek: Akıl Basması.
• Muratov, A. (2011). “Baldardın Aytış Irları”. Zaman Gazetası. 5 Avgust.
• Mamırov, M. (2007). “Asanovdun Akıynek”. Kırgız Ruhu. 5 Haziran.
• Toktorbayeyev, S. (1992). Öspürümdör Oyundarı. Bişkek: Kırgızpoligrafkombinatı Basması.