ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE MANZUM VE KISA MANZUM HİKÂYELER, DÂSİTAN-I HZ. İSA (CİMCİME SULTAN) VE DİL ÖZELLİKLERİ/Poems and Short Narrative Poems in Old Ottoman Turkish. Jesus Christ Epic (Cimcime Sultan) and Language Characteristics

Yıl 2018, Sayı: 61, 311 - 335, 25.12.2018

Kâzım Köktekin

Öz

Nazım şeklinde yazılan hikâye türüne manzum hikâye denir. Bu hikâyeler Türk edebiyatında Uygur Türkçesi döneminde gelişme göstermeye başlamış İslamiyet’le birlikte Karahanlı döneminde farklı bir şekil ve muhteva kazanmıştır. Bu türün en zengin örnekleri ise Eski Anadolu Türkçesi döneminde verilmiştir. Özellikle 14. ve 15. yüzyıllarda manzum hikâyeler hem sayı bakımından hem de muhteva açısından büyük bir zenginlik göstermiş, bu türün yanı sıra küçük manzum hikâyeler de kaleme alınmıştır. Bunlardan biri de Dâsitan-ı Hz. İsa (Cimcime Sultan) Hikâyesidir. Hikâye, Eski Anado-lu Türkçesi ile yazılmıştır. Hikâyenin müellifi belli değildir. 113 beyitlik bir manzumedir. Aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılmıştır. Eserin yazması, Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege Bölümünde (ASL) 60 numarada kayıtlıdır. Dâsitan-ı Hz. İsa bu numarada kayıtlı yazmanın 60b-73a varakları arasında bulunmaktadır. Bu yazmada ayrıca Hatun Destanı ve Kız Destanı adlı iki destan daha bulunmaktadır. Varakların her sayfasında 9 satır bulunmaktadır.

Bildiride Hz. İsa Destanı’nın çevriyazısı yapılacak ve eserin dil özellikleri üzerinde durulacaktır. Destanda geçen dil özelliklerinden hareketle EAT’nin bazı yazılış ve şekil özelliklerine dikkat çekilecektir.

Anahtar Kelimeler

Manzum Hikâye, Mesnevi

Kaynakça

• Çelebioğlu, Amil. (1999). Türk Edebiyatında Mesnevi (XV. Yy.’a Kadar). İstanbul: Kitabevi Yayınları. Çıkla, Selçuk. (2009). “Şiir ve Hikâye Çevresinde Oluşan İki Tür: Manzum Hikâye ve Öykü-Şiir”. TÜBAR, 25 (Bahar), s. 51-85. Ece, Selami. (2004). “Mesnevilerde Öyküleme Özellikleri ve Üslup”. A. Ü. Türki-yat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 24, s. 11-21. Horata, Osman. (2003). “Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ndeki Manzum Kısımlar”. Türkbilig, S.3, s. 34-44. Kartal, Ahmet. (2013). Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevi. İs-tanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları. Kavruk, Hasan. (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Kavruk, Hasan, Pala, İskender. (1998). “Hikâye: Türk Edebiyatı, B) Divan Edebi-yatı”. TDV İslam Ansiklopedisi. C:17, 491-493, İstanbul. Korkmaz, Şenol. (2012). Eski Anadolu Türkçesine Ait Bir Manzum Hikâye Mec-muası (İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin Ve Tıpkıbasım). Yayımlanmamış Dok-tora Tezi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul. Levend, Agâh Sırrı. (2008a). Türk Edebiyatı Tarihi I (5.bs.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Levend, Agâh Sırrı. (1968). “Divan Edebiyatında Hikâye I”. TDAY Belleten. 1967b, s. 71-117. Yazıcı, Hüseyin. (1998). “Hikâye”, TDV İslam Ansiklopedisi. C: 17, 479-485, İstanbul.