TÜRKİYE'DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİ (1980-2008)

Yıl 2011, Cilt: 25 Sayı: 3-4, 13 - 30, 25.05.2011

Ömer Yılmaz Vedat Kaya Merter Akıncı

Öz

Gelişmekte olan ülkelerin karşılaştığı önemli sorunlardan birisi
tasarruf yetersizliğidir. Bu sorun, ülkeleri dış kaynaklardan ve doğrudan yabancı
yatırımlardan yararlanma yoluna yönlendirmektedir. Dolayısıyla hem gelişmiş
hem de gelişmekte olan ülkeler doğrudan yabancı yatırımları kendi ülkelerine
çekebilmek için yoğun çaba sarf etmektedirler. Bunun sebebi ise doğrudan
yabancı yatırımların sağladığı sermaye, yeni teknoloji ve istihdam artışından
yararlanma isteğidir. Bu çalışmada, doğrudan yabancı yatırımların ekonomik
büyüme üzerindeki etkileri Türkiye ekonomisi 1980-2008 dönemi için
ekonometrik yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Analizlerde, gayri safı
yurtiçi hasıla ve doğrudan yabancı yatırımlar olmak üzere iki değişken yer
almıştır. Değişkenlere ilişkin zaman serisi verileri ADF birim kök testi ile
sınanmış ve değişkenlerin 1. fark değerlerinde durağan oldukları gözlenmiştir.
Değişkenler arasında nedensellik ilişkisini belirleyebilmek için Granger
nedensellik testi uygulanmış ve doğrudan yabancı yatırımlardan ekonomik
büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Ayrıca bu
değişkenlere uygulanan EG eşbütünleşme testi sonucunda, söz konusu
değişkenlerin eşbütünleşik oldukları sonucuna varılmıştır. Tahmin sonuçları,
doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerinde pozitif etkiler
yarattığını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Zaman Serisi Analizi

Kaynakça

• Alfaro, Laura, Areendam Chanda, Sebnem Kalemli and Selin Sayek (2004), “FDI and Economic Growth: The Role of Local Financial Markets”, Journal of International Economics, 64, ss. 89-112.
• Alıcı, Aslı Akgüç and Meltem Şengün Ucal (2003), “Foreign Direct Investment, Exports and Output Growth of Turkey: Causality Analysis”, Paper to be Presented at the European Trade Study Group (ETSG) Fifth Annual Conference, Universidad Carlos III de Madrid, ss. 1-17.
• Asheghian, P. (2004), “Determinants of Economic Growth in the United States: The Role of Foreign Direct Investment”, The International Trade Journal, Vol: XVIII, No: 1, ss. 63-83.
• Aslanoğlu, Erhan (2002), “The Structure and the Impact of Foreign Direct Investment in Turkey”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: XVII, Sayı: 1, ss. 31-46.
• Balasubramanyam, Venkataraman N., Mohammed A. Salistı and David Sapsford (1996), "Foreign Direct Investment and Grovvth in EP and ISCountries", Economic Journal, 106 (1), ss. 92-105.
• Barthelemy, Jean Claude and Sylvie Demurger (2000), “Foreign Direct Investment and Economic Growth: Theory and Application to China”, Review of Development Economics, 4 (2), ss. 140-155.
• Basu, P., C. Chakraborty and D. Reagle (2003), “Liberalization, FDI and Growth in Developing Countries: A Panel Cointegration Approach”, Economic Inquiry, 41 (3), ss. 510-516.
• Blomström, Magnus, Robert E. Lipsey and Mario Zejan (1992), “What Explains Developing Country Growth?”, NBER Working Paper, No: 4132, ss. 1-31.
• Borensztein, E., J. De Gregorio and J-W. Lee (1998), “How Does Foreign Direct Investment Affect Economic Growth?”, Journal of International Economics, 45, ss. 115-135.
• Bosworth, Barry and Susan M. Collins (1999), “Capital Inflows, Investment and Growth”, Tokyo Club Papers, Vol: 12, ss. 35-74.
• Campos, Nauro F. and Yuko Kinoshita (2002), “Foreign Direct Investment as Technology Transferred: Some Panel Evidence from the Transition Economics”, William Davidson Working Paper, No: 438, ss. 1-33.
• Choe, Jong (2003), “Do Foreign Direct Investment and Gross Domestic Investment Promote Economic Growth?”, Review of Development Economics, 7 (1), ss. 44-57.
• Chowdhury, Abdur and George Mavrotas (2005), “FDI&Growth: What Causes What?”, United Nation University, WIDER, Research Paper No: 2005/25, ss. 1-10.
• De Mello, L. R. (1997), “Foreign Direct Investment in Developing Countries and Growth: A Selective Survey”, The Journal of Development Studies, Vol: 34, No: 1, ss. 1-34.
• Ericsson, Johan and Manuchehr Irandoust (2001), “On the Causality Between Foreign Direct Investment and Output: A Comparative Study”, The International Trade Journal, Vol: 15, Issue: 1, ss. 1-26.
• Gujarati, Damodar N. (2006), Temel Ekonometri, Çev: Ümit Şenesen ve Gülay G. Şenesen, 4. Baskı, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Hermes, Niels and Robert Lensink (2003), “Foreign Direct Investment, Financial Development and Economic Growth”, The Journal of Development Studies, Vol: 38, ss. 1-42.
• Kennedy, Peter (2006), Ekonometri Kılavuzu, Çev: Muzaffer Sarımeşeli ve Şenay Açıkgöz, 5. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Kutlar, Aziz (2007), Ekonometriye Giriş, 1. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
• Li, Xiaoying and Xiaming Liu (2005), “Foreign Direct Investment and Economic Growth: An Increasingly Endogenous Relationship”, World Development, Vol: 33, No: 3, ss. 393-407.
• Lyroudi, Katerina, John Papanastasiou and Athanasios Vamvakidis (2004), “Foreign Direct Investment and Economic Growth in Transition Economics”, South Eastern Europe Journal of Economics, 1, ss. 97- 110.
• Mencinger, Joze (2003), “Does Foreign Direct Investment Always Enhance Economic Growth?”, Kyklos, 56 (4), ss. 491-508.
• Merlevede Bruno and Koen Schoors (2004), “Reform, FDI and Economic Grovvth: Tale of the Tortoise and the Hare”, The University Of MichiganBusiness School, William Davidson Institute, Working Paper Number:730.
• Mody, A., and A. Murshid (2002), “Growing Up With Capital Flows” Journal of International Economics, 65, ss. 249-266.
• Nair-Reichert, Usha and Diana Weinhold (2001), “Causality Tests for Cross
• Country Panels: A New Look at FDI and Economic Growth in
• Developing Countries”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 63(2), ss. 153-171.
• Obwona, Marios B. (2001), “Determinants of FDI and Their Impact on
• Economic Growth in Uganda”, African Development Review, 13 (1), ss.46-81.
• Ram, Rati and Honglin Zhang (2002), “Foreign Direct Investment and Economic Growth: Evidence from Cross-Country Data for the 1990s”, Economic Development and Cultural Change, 51 (1), ss. 205-215.
• Sevüktekin, Mustafa ve Mehmet Nargeleçekenler (2007), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi: E-Views Uygulamalı, 2. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
• Tarı, Recep (2005), Ekonometri, 3. Baskı, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, No: 172, İstanbul.
• Xu, Bin (2000), “Multinational Enterprises, Technology Diffusion and Host
• Country Productivity Growth”, Journal of Development Economics, Vol: 62, ss. 477-493.
• Zhang, K. Honglin (2001), “Does Foreign Investment Promote Economic
• Growth? Evidence from East Asia and Latin America”, Contemporary
• Economic Policy, 19(2), ss. 175-185.