KARAYOLLARI FİNANSMANINDA ALTERNATİF YÖNTEMLER: FAYDA İLKESİ ÇERÇEVESİNDE FİNANSMAN

Yıl 2012, Cilt: 26 Sayı: 1, 39 - 58, 08.02.2012

Suat Şentürk

Öz

Karayolu altyapısı ekonomik büyüme, tüketicilerin refahı ve
ulusal rekabet açısından büyük öneme sahiptir. Karayollarının finansmanı bütün
ülkeler açısından temel konulardan biridir. Yaklaşık 20 yılı aşkın bir dönemden
beri karayollarının doğası hakkındaki ekonomik görüş değişime uğramıştır. Bu
dönem öncesindeki genel eğilim karayollarının kamu malı olarak
değerlendirilerek genel bütçe vergi gelirleri ile finanse edilmesi şeklindeydi.
Küreselleşme sonrasında bu görüş değişim göstermiştir. Küreselleşme çağında
genelde kamu malları özelde de karayolları finansmanının daha ziyade kullanan
öder ilkesi doğrultusunda gerçekleşmesi gerektiği şeklinde bir anlayış
bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı karayollarının finansman yöntemlerini
özetlemektir.

Anahtar Kelimeler

Karayolları finansmanı, Kullanıcı ücretleri, Tıkanıklık fiyatlandırması, Karayolu fonu

Kaynakça

• BAHL, R. (1992), “The Administration of Road User Taxes in Developing Countries”, Policy Research Working Paper, Transport Infrastructure and Urban Development Departmant, The World Bank, October.
• BENITO, B. MONTESMOS, V. ve BASTIDA, F. (2008), “An Example of Creative Accounting in Public Sector: The Private Financing of Infrasructures in Spain”, Critical Perspectives on Accounting, Vol:19, 963-986.
• BULUTOĞLU, K. (1998), Kamu Ekonomisine Giriş (Devletin Ekonomik Bir Kuramı), Filiz Kitabevi, İstanbul.
• BULUTOĞLU, K. (2008), Kamu Ekonomisine Giriş (Demokraside Devletin Ekonomik Bir Kuramı), 7.Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
• BUTTON, K. ve VEGA, H. (2008), “Road User Charging”, in The Implementation and Effectiveness of Transport Demand Management Measures An International Perspective, Ashgate Publishing Limited, Edited By: Stephen Ison and Tom Rye, 29-48.
• CRE, I. (2009), “Urban Congestion Charging and Beyond”, International Road Federation Bulletin Special Edition EUROPE, July,12-14.
• DUFF, D. G. ve IRVINE, C. (2006), "Road Pricing in Theory and Practice: A Canadian Perspective” in Alberto Cavaliere, Hope Ashiabor, Kurt Deketelaere, Larry Kreiser, and Janet Milneeds, Critical Issues in Environmental Taxation, Vol. III, (Richmond, UK: Richmond Law and Tax), 187-213.
• FISHBEIN, G. ve BABBAR, S. (1996), “Private Financing of Toll Roads”, The World Bank, Resource Mobilization and Cofinancing Discussion Paper Series, Number 117, December,1-37.
• GWILLIAM, K. ve SHALIZI, Z. (1999), “Road Funds, User Charges,and Taxes”, The World Bank Retouch Oherver, voL 14, no. 2 (August), 159-185.
• HAU, T. D. (1992), “Economic Fundamentals of Road Pricing: A Diagrammatic Analysis”, Infrastructure and Urban Development Department, The World Bank, December, 1992 WPS 1070.
• ISOTALO, J. (2001), “ Need for New Approaches to Road Financing”, Paper prepared for the 14th International Road Federation (IRF) World Congress. July, Paris, http://zietlow.com/docs/isotalo.pdf, (Erişim: 21.06.2010).
• JAMALİ, T. (2007), Ekolojik Vergiler (Çevre Vergileri), Yaklaşım Yayıncılık, Ankara.
• KARAHANOĞULLARI, O (2003). “Kamu Hizmetleri Kavramı ve Kamu Hizmetleri Alanında Yeni Eğilimler”, http://80.251.40.59/politics.ankara. edu.tr/karahan/makaleler/kamuhizmeti-yeniegilimler.pdf (Erişim: 21.06.2010).
• KOVANCILAR, B. (2001), “Küresel Isınma Sorununun Çözümünde Karbon Vergisi ve Etkinliği”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 8, Sayı: 2, 7-19.
• KÖYMEN, Ş. (2008), “Kamu Ekonomisi Açısından Otoyolların Finansmanında Kullanım Fiyatlandırması”, Mali Pusula, Mart, Yıl:4, Sayı:39, 114-138.
• NEWBERY, D. M. (1998), “Road User Charges in Britain”, The Economic Journal, Vol. 98, No. 390, Conference Papers, 161-176.
• NEWBERY, D. M. ve SANTOS, G. (1999), “Road Taxes, Road User Charges and Earmarking”, Fiscal Studies, Vol.20, No:2, 103-132.
• OCKWELL, A. (2002), “Road Pricing: What’s The Deal?”, OECD Observer, No:230, January 2002.
• PERKINS, S. (2004), “Charging fort he Use of Roads: Policies and Recent Initiatives”, Fifth Annual Global Conference on Environmental Taxation Issues, Experience and Potential, Pavia, http://internationaltransportforum.org /europe/ecmt/environment/pdf/SPpavia04.pdf (Erişim: 18.09.2010).
• QUEIROZ, C. (2003), “A Review of Alternative Road Financing Methods”, Transport Infrastructure Development for Wider Europe, Seminar, Paris, 27-28 November.
• QUEIROZ, C. (2007), “An Overview of Road User Charging Systems”, Roads and Transport Infrastructure Consultant, World Bank, Warsaw, Poland, 11-12 June.
• RUDEL, R. MAGGI, R. ve TAROLA, O. (2004), “Pricing and Financing Transport Infrastructures in Switzerland. A Success Story?”, Preliminary Draft, International workshop on financing and regulation of the highway system, Bergamo, 26-27 November.
• RYAN, B. ve STINSON, T. F. (2002), “Road Finance Alternatives: An Analysis of Metro-Area Road Taxes” Center for Transportation Studies, University of Minnesota.
• SCHLIESSLER, A. ve BULL, A. (2004), “Roads - A new Approach for Road Network Management and Conservation”, United Nations Economic Commission for Latin America and the Caribbean, http://www.zietlow.com /docs/lib-eng.pdf, (Erişim: 14.09.2010).
• TAPLIN, J. ve SAPKOTA, V. A. (2000) “History and Policy Background to Road Pricing, Funding and Taxation”, Road&Transport Research, March, http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3927/is_200003/ai_ n8898678/ (Erişim: 11.06.2010).
• ÜNAL, L. (1996), “Geleceğin Finansman Modeli Kamu-Özel İşbirliği (Karayolu Projelerinde Özelleştirme)”, 1. Yapı İşletmesi Kongresi, 18- 19 Ekim, İzmir, 261-280.
• VARCAN, N. (1990), Karayollarının Finansmanı ve Yollarda Çalışma Yükümlülüğü ile Yol Vergisi (Teori ve Türkiye Uygulaması), Eskişehir.
• YALTI, B. (2004), “Motorlu Taşıtlar Vergisi: Bir “Yeşil” Vergi Reformu”, 19.01., Milliyet Gazetesi. i
• Kenan BULUTOĞLU’na göre karayollarında taşıt işletme maliyetleri aşağıda belirtilen unsurlardan
• oluşmaktadır (BULUTOĞLU, 1988: 403): 1. Benzin ve yağ maliyetleri, 2. Lastik aşınma maliyetleri, 3.
• Yedek parça, tamir ve bakım maliyetleri, 4. Taşıt aşınma maliyetleri, 5. Taşıta bağlanan sermaye faizi, 6.
• Taşıtı kullananların, yardımcılarının ve taşıttaki yolcuların, yolculukta harcadıkları zaman maliyetleri, 7.
• Trafik kazası maliyetleri.