HÜKÜMET SİSTEMLERİNİN YÖNETİMİN BOYUTLARI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 32 Sayı: 3, 859 - 879, 09.07.2018

Lokman Şahin Şükrü Nişancı

Öz

Hükümet sistemleri, kuvvetler ayrılığı ilkesinin
uygulanış şekline göre tasnif edilebilir. Hükümet sistemi tartışmaları uzun bir
zamandan beri devam edegelen bir mesele olarak siyaset bilimciler tarafından
ele alınan en önemli konulardan biri olmuştur. Literatürde bu sistemlerin
birbirlerine karşı olan üstünlükleri sıkça araştırılmaktadır. Teorik düzeyde
gerçekleştirilen çalışmalarda konunun ampirik yönü genellikle ihmal
edilmektedir. Bu amaçla çalışmada hükümet sistemleri Dünya Bankası’nın
belirlemiş olduğu yönetim boyutları bağlamında ampirik olarak
değerlendirilmiştir. Hükümet etkinliği, siyasal istikrar ve şiddetsizlik, ifade
özgürlüğü, düzenlemelerin kalitesi, hukukun üstünlüğü ve yolsuzlukla mücadele
ile hükümet sistemleri arasındaki ilişkini incelendiği bu çalışmada 1996-2014
döneminde 116 ülke için panel veri analizleri kullanılmıştır. Analiz
sonuçlarına göre parlamenter sistem uygulamaları yolsuzlukla mücadele, hükümet
etkinliği, ifade özgürlüğü, hukukun üstünlüğü ve düzenlemelerin kalitesinin
artmasına sebep olurken hükümet sistemleri siyasal istikrar ve şiddetsizlik ile
anlamlı bir ilişkiye sahip değildir.

Anahtar Kelimeler

Hükümet Sistemleri, Yönetim Boyutları, Kuvvetler Ayrılığı, Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem

Kaynakça

• Akın, İ. F. (2013). Devlet Doktrinleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Aktaş, H. E. (2016). Hükümet Sistemlerinin Tıkanma Noktaları ve Alternatif Çözüm Yolları. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1).
• Apaza, C. R. (2009). Measuring Governance and Corruption Through The Worldwide Governance Indicators: Critiques, Responses, and Ongoing Scholarly Discussion. PS: Political Science & Politics, 42(01), 139-143.
• Aristoteles. (1999). Politics: Translated by Benjamin Jowett: Batoche Books.
• Arslan, R. (2001). Siyasi Sistem Önerisi: Türkiye Tipi Başkanlık Sistemi. Bursa: Vipaş Yayını.
• Arslan, R. (2009). Kuvvetler Ayrılığı Teorisi ve Uygulamalı Örnekleri. Bursa: Dora Yayınları.
• Ataöv, T. (2011). Federasyon Başkanlık Yarı Başkanlık. İstanbul: Destek Medya Prodüksiyon&Yayınevi.
• Aydın, A. H., & Aliyev, P. (2013). “Yarı-Başkanlık Sistemi ve Fransa Örneği”, Başkanlık Sistemi ve Türkiye,. Alfa Aktüel.
• Bayar, Y. (1994). Siyasal Otoriteye Halk Onayının Yitirilmesinin Sonuçları. Amme idaresi Dergisi, 27(1), 129-144.
• Botero, J. C. (2015). World Justice Project: Rule of Law Index. Retrieved from Washington
• Clausen, B., Kraay, A., & Nyiri, Z. (2011). Corruption and Confidence in Public Institutions: Evidence From A Global Survey. The World Bank Economic Review, 25(2), 212-249.
• Cox, G. W., & McCubbins, M. D. (1997). Political Structure and Economic Policy: The Institutional Determinants of Policy Outcomes. Available at SSRN 1009999.
• Çam, E. (2000). Çağdaş Devlet Sistemleri: Der Yayınları.
• Demir, F. (1998). Demokrasilerde Hükümet Sistemleri ve Başkanlık Hükümeti Rejimi.
• Dunbay, S. (2012). 23 Temmuz 2008 Tarihli Anayasa Reformu Işığında Fransa’daki Yarı Başkanlık Sistemi. ANKARA BAROSUDERGİSİ, 70(3).
• Duverger, M. (1980). A New Political System Model: Semi‐Presidential Government. European Journal of Political Research, 8(2), 165-187.
• Duverger, M. (1986). Siyasal Rejimler (T. Tunçdoğan, Trans.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Elgie, R. (1999). Semi-presidentialism in Europe: Oxford University Press.
• Elgie, R. (2008). Semi-Presidentialism: An Increasingly Common Constitutional Choice: Institute of Political Science, Academia Sinica.
• Erdoğan, M. (2005). Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gerring, J., & Thacker, S. C. (2004). Political Institutions and Corruption: The Role Of Unitarism and Parliamentarism. British Journal of Political Science, 34(02), 295-330.
• Gerring, J., Thacker, S. C., & Moreno, C. (2009). Are Parliamentary Systems Better? Comparative Political Studies, 42(3).
• Gözler, K. (2000). Cumhurbaşkanı-Hükûmet Çatışması: Cumhurbaşkanı Kararnameleri İmzalamayı Reddedebilir Mi? Bursa: Ekin Kitabevi.
• Gözler, K. (2013). Anayasa Hukukuna Giriş: Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku: Ekin Basım Yayın Daǧıtım.
• Gözler, K. (2015). Anayasa Hukukunun Genel Esasları. Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.
• Kahraman, M. (2012). Hükümet Sistemi Tartışmaları Bağlamında Başkanlık Ya Da Yarı-Başkanlık Sistemlerinin Türkiye’de Uygulanabilirliği. Mustafa Kemal University Journay of social Sciences İnstitute, 9(18), 431-457.
• Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2007). Worldwide Governance Indicators Project: Answering The Critics. World Bank Policy Research Working Paper(4149).
• Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2009). Governance Matters Viii: Aggregate and Individual Governance Indicators, 1996-2008. World bank policy research working paper(4978).
• Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2010). Response To ‘What Do The Worldwide Governance Indicators Measure&Quest;’. European Journal of Development Research, 22(1), 55-58.
• Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2011). The Worldwide Governance Indicators: Methodology and Analytical Issues. Hague Journal on the Rule of Law, 3(02), 220-246.
• Kuzu, B. (2011). Her Yönü ile Başkanlık Sistemi. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., Shleifer, A., & Vishny, R. (1999). The Quality of Government. Journal of Law, Economics, and organization, 15(1), 222-279.
• Langbein, L., & Knack, S. (2010). The Worldwide Governance Indicators: Six, One, Or None? The Journal of Development Studies, 46(2), 350-370.
• Lawrence, C. N. (2000). Regime Stability and Presidential Government: The Legacy of Authoritarian Rule. SPSA Conference.
• Lijphart, A. (2000). Çağdaş Demokrasiler : Yirmibir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Linz, J. J. (1985). Presidential or Parliamentary Democracy: Does It Make A Difference? : Paper prepared for the project, "The Role of Political Parties in the Return to Democracy in the Southern Cone," sponsored by the Latin American Program of the Woodrow Wilson International Center for Scholars, and the World Peace Foundation.
• Loewenstein, K. (1949). The Presidency Outside the United States: A Study in Comparative Political Institutions. The Journal of Politics, 11(3), 447-496.
• Mangu, A. M. B. (2009). Separation of Powers, Independence of the Judiciary, and Good Governance in African Union Member States. Paper presented at the Paper for the Annual Meeting of the African Network of Constitutional Lawyers, Cape Town, South Africa.
• Marshall, M. G., Gurr, T. R., & Jaggers, K. (2016). Polity IV Project; Political Regime Characteristics and Transitions, 1800-2015. Center for Systemic Peace.
• Mauro, P. (1995). Corruption and Growth. The Quarterly Journal of Economics, 110(3), 681-712. doi:10.2307/2946696
• MCC. (2016). www.mcc.gov/who-we-fund/indicator/government-effectiveness-indicator#fn-4-a.
• Okşar, M. (2011). Yarı Başkanlık Hükümet Sistemi Üzerine Bir İnceleme: Fransa ve Litvanya Modelleri. TAAD, 2(7).
• Özbudun, E. (1993). Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı: Bilgi Yayınevi.
• Polater, Y. Z. (2014). Modern Hükümet Sistemlerinden Yarı-Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 4(4).
• Samuels, D. S. (2007). Separation of powers. In S. C. Stokes (Ed.), The Oxford Handbook Of Comparative Politics: Oxford University Press,.
• Sartori, G. (1997). Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği: Yapılar Özendiriciler ve Sonuçlar Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Schlager, N., Weisblatt, J., & Perez, O. J. (Eds.). (2006). World Encyclopedia of Political Systems and Parties (Fourth Edition ed.): Facts On File Library of World History.
• Shugart, M. S., & Carey, J. M. (1992). Presidents and Assemblies: Constitutional Design and Electoral Dynamics: Cambridge University Press.
• Siaroff, A. (2003). Comparative presidencies: The inadequacy of the presidential, semi‐presidential and parliamentary distinction. European journal of political research, 42(3), 287-312.
• Stein, R. (2009). Rule of Law: What Does It Mean. MINN. J. INT.L L. 293, 296-97, 18, 293.
• Teziç, E. (2005). Anayasa Hukuku (Genel Esaslar). İstanbul: Beta.
• Tunaya, T. Z. (1980). Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniv.
• Turhan, M. (1989). Hükümet Sistemleri ve 1982 Anayasası. Diyarbakır: DUHF Yayınları.
• Uluşahin, N. (1999). Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi. Ankara: Yetkin Yayınları.
• WB. (2007). A Decade of Measuring The Quality of Governance: Annual İndicators and Underlying Data.
• Wilson, W. (1885). Congressional Government: A Study in American Politics: Houghton, Mifflin.
• Yazici, S. (2002). Başkanlık ve Yarıbaşkanlık Sistemleri, Türkiye İçin Bir Degerlendirme: Istanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yaşar, G. (1987). Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler. Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Yüksel, S. (2015). Hükümet Sistemi Değişikliği Tartışmalarına Dair Anayasal Değerlendirme: Başkanlık Sistemindeki ve Parlamenter Sistemdeki Kurumsal Değişkenler. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 74(2), 135-169.