Şehirsel Alanda Yok-Yerler: Türkiye’de Gökdelenler

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı 3, 2775 - 2791, 31.12.2018

Alpaslan Aliağaoğlu Abdullah Uğur

Öz

Her şehir
yakın çevresiyle bir bütün oluşturur. Bu bütünlüğün ortaya çıkması mekânsal
etkileşim yoluyla olur. Günümüzde küreselleşme ile mekânsal etkileşimin
boyutları değişmiş, şehirler küresel ağda yer kapmaya yönelen yerleşmeler
olmuşlardır. Küreselleşme değişik nedenlerle ortaya çıkmakta; farklı etkileri
olabilmektedir. Bu etkilerden biri de yok yerler, özgünlüğünü kaybeden görsel
peyzaj (siluet) ve kirlenen toponimlerdir. Çalışmada Türkiye’de sayıca artan
gökdelenler ve bunların şehirde yarattığı yeni siluetleri ve adlarına bağlı
olarak değişen şehirsel toponimi ve silueti ile yok yerlere olan katkısı ele
alınmaktadır. Veriler ve fotoğraflar web sayfalarından alınmıştır. Konu radikal
bakış açısıyla ele alınmakta; çift yönlü asimetrik olmayan küreselleşmenin
yaşandığı varsayılmaktadır. Sonuçta görülmektedir ki Türkiye'nin dünyaya açılan
kapısı olan İstanbul, gökdelenlerin yurdu konumundadır. Görsel peyzaj bu
şehirde küresel kültürün etkisi altındadır. Görsel peyzajın oluşum süreci
yerleşme kademelenmesine göre şekillenmektedir. Toponimik kirlenme de
mevcuttur. Böylece küresel kültürün yukarıdan aşağıya etkisi, silüet açısından
olduğu gibi, toponimik olarak da görülmekte, yok yerleşme daha belirgin hal
almaktadır.       

Anahtar Kelimeler

şehir, gökdelen, şehirsel yer adları, yok yerler

Kaynakça

• Açar, Adem. (2013). Küresel ve Yerel Akışlar Kavşağında İstanbul'da Mekanın Yeniden Üretimi: Gökdelenler Örneği.Yayımlanmamış Doktora Tezi,Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Adda, Jaques.(2007). Ekonominin Küreselleşmesi.İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akbalık, Esra. (2004). Tüketim Kültürünün Etkisinde Değişen Kentsel Yaşam Biçimleri ve Küresel Kentler: İstanbul Örneği.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alkan, Seda Nur. (2015). An Analysis of Skyscrapes in İstanbul Sabancı Center, Metrocity Millenium Kanyon in terms of Zoning Regulation Mechanisms.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Aliağaoğlu, Alpaslan ve Uzun, Alper. (2011).“Şehirsel Toponimi (hodonimi): Türkiye için Bir Tipoloji Denemesi”.Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), s.123-133.
• Aliağaoğlu, Alpaslan ve Yiğit, Yücel. (2013). “Balıkesir’de şehirsel toponimi: Cadde adları”.Doğu Coğrafya Dergisi, s.18-30.
• Alptekin, Musa Yavuz.(2007). Medeniyet Havzalarından Küresel Trendlere Şehir ve Toplum, Şehirlerin Toplumları Biçimlendirme İşlevi.İstanbul: Beta.
• Arıkan, Cavit.(1997). Business and Commercial Skyscraper in the Urban Context Stucliefter the Relations with Immediate Environment.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Aslanoğlu, Rana Akdiş.(1998). Kent, Kimlik, Küreselleşme.Bursa: Asa.
• Asiltürk, E. Nur.(1997). Gökdelenlerde İç Mekan Düzenlemesi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Hacettepe Üniversitesi,Ankara. Asiliskender, Burak. (2004). "Kimlik, Mekan ve Yer Deneyimi".Kültür ve İletişim, 7(2),s.72-94.
• Auge, Marc. (2016).Yok-yerler.İstanbul: Daimon.
• Azaryahu, Maoz. (1986). “Street Names and Political Identity: The Case of East Berlin”.Journal of Contemporary History, 21, s.581–604.
• Bahadır, Elif. (2014). Mekan Tasarımlarında Kimlik Oluşum Süreçleri ve Yersizleşme Kavramının İrdelenmesi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü,Ankara.
• Bardakçı, Ahmet. ve Akıncı, Mehmet. (2014).“Türkiye’de Ürün Markalarında Yabancı Dil Kullanımı: Sebepler ve Sonuçlar”.Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 6 (1),s.1-26.
• Başarır, Sıla. Burcu. (2017). Yeni Kentsel Konteynırlar, İstanbul'un Değişen Toponimisi, Mimari Tasarım ve Eleştiri, İTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı. İstanbul.
• Begeç, Hasan. ve Yalıner, A.İlker. (2017). "Gökdelenlerin Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Şehir Bağlamında Yeniden Düşünülmesi-Yeni Tasarım İlkeleri”.Akademia Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 1 (3),s.57-68.
• Bilgili, Münür. (2016)."Coğrafya Öğretiminde Mekan ve Yer Karmaşası Üzerine Bir Araştırma".Coğrafya Eğitimi Dergisi, 2(1), s.11-19.
• Birişçi, Tanay; Kalaycı Önaç, Ayşe; Söğüt, Zerrin; Mansuroğlu, Sibel.(2017). "Peyzajın Küreselleşmesi; Kayıp Kent Silüetleri".TMMOB Peyzaj Mimarları Odası 6. Peyzaj Mimarlığı Kongresi(Uluslararası Katılımlı) Bildiriler KitabıI. Cilt, s. 82-97.
• Cansever, Turgut. (1994). Ev ve Şehir.İstanbul: İnsan yayınları.
• Duru, Bülent. (2001). "Gökdelenler ve Kent".Prof.Dr. Cevat Geray'a Armağan, s. 331-362. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları.
• Erdentuğ, Aygen. ve Burçak, Berrak. (1998). “Political Tuning in Ankara, a Capital, as Reflected in its Urban Symbols and Images”. International Journal of Urban andRegional Research, 22 (4),s.589-601.
• Gaddar, Zeliha. (2014). Ödemiş’in İş Yeri Adları Üzerine Bir İnceleme.Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1),s.319-332.
• Giddens, Anthony. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya.İstanbul:Alfa.
• Giddens, Anthony. (2010). Modernliğin Sonuçları.İstanbul:Ayrıntı.
• Günal, Veysi. (2012). “Batman’da Cadde Adlandırmaları: Toplumsal Bellek Oluşturma ve Şehirsel Mekâna Hâkim Olma Çabaları”.Marmara Coğrafya Dergisi, 25,s.171-197.
• Gürkaş, Ezgi Tuncer ve Barkul, Ömür.(2012). "Yer Üzerine Kavramsal Bir Okuma Denemesi".Sigma 4,s.1-11.
• Harvey, David. (1997). Postmodernliğin Durumu.İstanbul: Metis.
• Hasol, Doğan. (1998). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü (7. Baskı).İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Kalaycı, Reyhan. (1992). İstanbul Gökdelenleri Üzerine Ekonomik Bir Araştırma.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Marmara Üniversitesi,İstanbul.
• Karataş, Togan. (2011).Küreselleşme Sürecinde Finans Kapitalin Yükselişi ve 2007-2009 Dünya Ekonomik Kriz.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keleş, Ruşen.(2015). 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu.İstanbul: Cem Yayınevi.
• Keyder, Çağlar. (2004). Ulusal Kalkınmacılığın İflası.İstanbul: Metis.
• Kiper, Perihan.(2006).Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel-Kültürel Değerlerinin Korunması, Türkiye-Bodrum Örneği.İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı (SAV).
• Korkmaz, Ramazan ve Şahin, Veysel.(2017). Romanda Mekan.Ankara: AkÇağ.
• McLuhan, Marshall. vePowers Bruce R. (2001). Global Köy, 21.Yüzyılda Yeryüzü Yaşamında ve Medyada MeydanaGelecek Dönüşümler.İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Nur Alkan, Seda. (2015). An Analysis of Skyscraper in Istanbul Sabancı Center, Metrocity Milenium, Kanyon in terms of Zoning Regulation Mechanisms.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Bahçeşehir Üniversitesi,İstanbul.
• Öncü, Ayşe ve Weyland Petra.(2016). Mekan, Kültür, İktidar, Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler.İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özcan, Ayşe ve Çakır Sümer, Gülizar.(2015), "Küreselleşmenin Kimliksiz Kentleri ve McDonalds Kent Kültürü.Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7 (15),s.238-256.
• Özkan, Miray ve Yoloğlu, Ali Cenap. (2005). “Bir Bellek Projesi Olarak Sokak İsimlendirmesi: Ankara Örneği”.Planlama, 34,s.54-62.
• Relph, Edward. (2002). "Place". Ian Douglas, RichardHuggett ve Mike Robinson (Ed.) Companion Encyclopedia of Geography. (s.906-924).London: Routledge.
• Ritzer, George. (2011). Küresel Dünya.İstanbul: Ayrıntı.
• Soja, Edward William. (2002). “Postmetropolis Üzerine Altı Söylem”.Bülent.Duru ve Ayten Alkan (Ed.).20. Yüzyıl Kenti.(s. 285-306).Ankara: İmge Kitabevi.
• Tomlinson, John. (2013). Küreselleşme ve Kültür.İstanbul:Ayrıntı.
• Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü, Sosyal Bilimler. (2011). Ankara.TÜBA, Türkiye Bilimler Akademisi.
• Uğur, Abdullah. veAliağaoğlu, Alpaslan. (2018). Şehir Coğrafyası (6.Baskı).Ankara: Nobel.
• Uysal, Emrah. (2017). "Gills Deleuze Felsefesinde Yersiz-yurtsuzlaşma ve Organsız Beden Kavramlarıyla Rothko Resimlerine Bakış".The Journal of Academic Social Science, 63, s.233-242.
• Valentine, Elliott H. (2015). "Global Flows and Globalization of Nothing: Synthesizing Incongruous".Black & Gold,1,s.1-15.
• Yarangümeli, Fatma Devrim Kılıçer. (2006). Symbolic and Ontological Meanings of Skyscraper New York City in American Culture.Yayımlanmamış Doktor Tezi,Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, Serdar ve Şenel, Mustafa. (2013). "Yer Adları (Toponim) Terimleri Sözlüğü".Turkish Studies, 8,s.2239-2254.
• Dünya'nın en yüksek binası, Burç Halife-Dubai.18 Ekim 2018 tarihinde www.http://4.bp.blogspot.com/-mngAG5mEx9I/U9zAd2DPM6I/ adresinden erişildi.
• İstanbul, tarihi yarımada silueti.29 Ağustos 2018 tarihinde www.kanalistanbul.com.tr/ibbden-tarihi-yarimadaya-onay adresinden erişildi. İstanbul, tarihi yarımada siluetinin gökdelenlerle bozulma süreci.29 Ağustos 2018 tarihinde www.http://istanbulemlakhaber.com/wp-content/uploads/2017/06/16-9-sultanahmet manzaras%C4%B1.jpg adresinden erişildi.
• Türkiye’de Gökdelenlerin yoğunlaştığı İstanbul-Maslak.29 Ağustos 2018 tarihindewww.http://emlakansiklopedisi.com/wiki/maslak adresinden erişildi.
• New York Şehri, Amerika Birleşik Devletleri.29 Ağustos 2018 tarihinde www.https://creativityworkshop.com/creativity-workshop-in-newyork.html adresinden erişildi.
• Tokyo Şehri – Japonya. 29 Ağustos 2018 tarihinde www.http://mitsubishi-saratov.ru/wp-content/uploads/2018/02/Tokyo.jpgadresinden erişildi.