Family Concept and Social Genetics in Dede Korkut

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 12, 120 - 145, 25.08.2017

Gencer Gençoğlu

Öz

Family are the smallest building block of society and the family in customs of Turkish legal system has a unique understanding of law. Besides the family is a social unit that has biological and psychological aspects. Order depence on family, conservation of family has arisen from Turk’s national and cultural ethos. Presence of common qualities in texts shows that the flow of events, heroes, traditions and customs, the course lead upon the events, attitudes and behaviors are very similar and repeated nearly in all texts. Here the familial situation comes into play. For example, the family in Deli Dumrul does not want to die for his son. The book itself, which consists of some narratives, is considered as a bridge between the epic and the folk romance tradition, one of the most important cultural heritages of the Turks. Moreover, it contains spiritual and material cultural objects, important for the social, cultural and parents life of the Turks. Dede Korkut text offers different clues us for the familial problems to be solved most of the time. It is possible to say that the Book of Dede Korkut, considering as one of the most important heritages of Turkish culture, is almost a book of family bonds. Moving from the thesis of Dede Korkut the testing parent motif and its functions is discussed within the twelve narratives in this paper. This article deals with the system of addressing towards women and child in the light of the book of Dede Korkut. The approach to family in the old Turkish culture will be examined. This article focus on social life in Turkish epics and family's place in this life, stages of the family enterprise, hero's struggles for the family, characteristics of family members and relationship between family members. And this article deals with the system of adressing towards family in the light of the book of Dede Korkut and in the essay, we have tried to examine tried to examine the process that the family underwent in order to analyse the present situation of the family.

Dede Korkut’ta Aile Kavramının Sosyal Genetiği Üzerine

Öz

Aile toplumun en küçük yapıtaşlarındandır ve
Türk hukuk sistemi olan töre içinde kendine has bir yere sahiptir. Bununla
birlikte aile biyolojik ve psikolojik yönleri bulunan bir birimdir. Aile
yapısında görülen düzen ve ailenin kutsallığı durumu, Türklerin ulusal ve
kültürel değerler sisteminden kaynaklanmaktadır. Dede Korkut Kitabı, Türklerin
en önemli kültür miraslarından biri olan ve destandan halk hikâyeciliğine
geçişin köprüsü olarak kabul edilen bir eser olarak, Türklerin hem sosyal hem
kültürel hem de aile yaşantılarında önemli olan pek çok maddi ve manevi kültür
malzemesi ya da bireysel aktarımı da içerisinde barındırmaktadır. Metin, bunu
yaparken ailesel faktörlerin de devrede olduğu ve çözülmesi gereken sorunlar
için de okuyucuya çoğu zaman farklı gelişme ve sonuçların anlatıldığı bir yol
ortaya koyar. Kuşkusuz genel olarak metinlerde ortak özellikler ortaya
konulmuş, olay akışı, kahramanların olay akışındaki tutumları, gelenek ve
görenek algısı, olaylar karşısında izlenecek yol, tutum ve tavırların kimi
istisnai durumlar dışında ortak tepkiler gördüğünün ve bunların her metinde
tekrar edildiğinin de farkındayız. Burada ailesel vaziyet devreye girmektedir.
Örneğin; Deli Dumrul boyunda aile, zorda kalan oğluna canını vermek istemez. Bu
açıdan Türk kültürünün en önemli miraslarından biri olarak kabul edilen Dede
Korkut Kitabı’nın aile bireyleri arasındaki bağın ya da olumsuzlukların da
anlatıldığı bir kitap olduğunu söylemek mümkündür. Eserde kadına ve çocuğa
yönelik hitap ve davranışların kuruluş düzeni de kendisine yer bulmakta ve Eski
Türk kültüründeki, aileye yaklaşım da davranışlar ekseninde incelenmektedir.
Bunun için Dede Korkut Kitabı’nda yer alan anlatım çerçevesinde, aile motifi ve
işlevleri tartışılmıştır. Bu yönüyle eserdeki sosyal hayat ve bu sosyal mekân
içinde ailenin yeri,  kuruluşu, aile için
ya da kimi zaman ona karşı verilen mücadele ve aile bireylerinin özellikleri ve
aralarındaki ilişkiler makalenin temel konusunu teşkil etmektedir. Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı esas alınarak,
Dede Korkut ailesinin durumunu tahlil etmek için, geçirilen süreci inceleyerek
aileye yönelik anlatı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Aile yapısı, Kahraman

Kaynakça

• ATSIZ, Nihal, 2013, Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken Yayınları,7. Baskı, İstanbul.
• BANARLI, Nihad Sami, 1983, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, MEB Yayınları, 1. Cilt, Ankara.
• BATAILLE, Georges, 2004, Edebiyat ve Kötülük, Çev. Ayşegül Sönmezay, Ayrıntı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• DARWIN, Charles, 1977, Seksüel Seçme. Çev. Öner Ünalan, Onur Yayınları, Ankara.
• FOUCAULT, Michel, 2007, Cinselliğin Tarihi, Ayrıntı Yayınları, Çev. Hülya Uğur Tanrıöver, 2. Baskı, İstanbul.
• GIDDENS, Anthony, 2012, Sosyoloji, Yayıma Haz: Cemal Güzel, Çev. Zeynep Mercan, Kırmızı Yayınları, 1. Baskı.
• GÖKALP, Ziya, 1991, Türk Uygarlığı Tarihi, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• GÖKYAY, Orhan Şaik. 2006, Dede Korkut Hikâyeleri, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• JIRMUNSKY, Viktor Maksimovich, 1961, “Kitabı Korkud ve Oğuz Destanı Geleneği, Çev. İsmail Kaynak, Belleten, C. 25, S.100, Ankara.
• JUNG, Carl Gustav, 2005, Dört Arketip, Çev. Zehra Aksu Yılmazer, Metis Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• LEVI- STRAUSS, Claude, 2010, Irk, Tarih ve Kültür, Çev. Haldun Bayrı vd., Metis Yayınları, 5. Baskı, İstanbul.
• MALINOWSKI, Bronislaw, 1989, İlkel Toplumlarda Cinsellik ve Baskı, Çev: H. Portakal, Kabalcı Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• PROPP, Vladimir, 1998, Folklor/ Teori ve Tarih, Çev. Necdet Hasgül, Tolga Tanyel, Avesta Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• SAHLINS, Marshall, 2015, Akrabalık Nedir, Ne Değildir?, Çev. Asena Pala, Dipnot Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• SAYDAM, Bilgin, 1997, Deli Dumrul’un Bilinci- “Türk- İslam Ruhu Üzerine Bir Kültür Psikoloji Denemesi”, Metis Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.