Damirchihasanli district of Tiflis province under the Ottoman Empire (1723-1728)

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 13, 199 - 212, 26.12.2017

Fikret Süleymanoğlu

Öz

In 1723 the Ottoman
Empire annexed Kartly and Kakhety district of Tiflisto its own territory and
created Tiflis province. According to the Ottoman’s taxesrules to identify
economy recourses of the area and to draw them to tax theyestablished the
comprehensive register “The mufassaldaftar of Tiflis province”.

This document, which is
preserved in the Istanbul Prime Ministry’s archive, wasfor the first time
published by prof. Sh.Mustafayev in 2001 in Azerbaijani
languagewithcommentaries and explanations. Present article deals with
social-economic and ethno-demographic status of Damirchihasanli province on the basis of
information in abovementioned register.It is known that Damirchihasanli in the
times of the Ottoman rule was a dwellingplace of monoethnic population consist
of Turk/Sunni, and for this reason theygreet new dominion with positive attitude.
People were engaged in cattle-breeding,partly agriculture, and in comparison
with another districts, paid higher taxes. Thiswas a reason why the biggest
part of the population was punished by exile toKhorasan by Nadir shah.

Anahtar Kelimeler

Safavy state, Tiflis province, the Ottoman occupation, comprehensive register, Damirchihasanli district

Osmanlı Hakimiyeti Döneminde Tiflis Eyaleti’nin Demircihasanlı Nahiyesine Dair (1723-1728)

Öz

               1723 yılında Gürcistanʼın Kartli ve Kahet
bölgelerini kendi topraklarına ilhak etmiş Osmanlı İmparatorluğu bu bölgelerin
bünyesinde Tiflis eyaletini kurdu. Osmanlı tahrir defterlerine göre bölgenin
ekonomik kaynaklarını belirtme ve vergi toplama amaçlı Tiflis eyaletinin mufassal
tahrir defteri (“Defter-i
Mufassal-Eyalet-i Tiflis”) düzenlendi. İstanbul Başbakanlık Osmanlı
Arşiviʼnde korunmakta olan mezkur belge Azerbaycan Türkçesinde ilk kez 2001
yılında Prof.Dr. Ş.M.Mustafayev tarafından yorum ve açıklamalarla birlikte yayımlanmıştı.
Bu bildiride Tiflis eyaletinin Demircihasanlı nahiyesindeki sosyo-ekonomik ve
etno-demografik durumunun adı geçen tahrir defterinin verileri ışığında araştırılması
amaçlanmaktadır. Demircihasanlı, Osmanlı hakimiyeti döneminde Sünnî Türk
nüfusun yoğun bir şekilde ikamet ettiği mono-etnik bir yapıya sahip olduğu için
buranın halkı Osmanlı hakimiyetini kolaylıkla kabul etti.

Hayvancılık ve kısmen de tarımla uğraşan bu
nüfusun, diğer nahiyelerin sakinlerine kıyasla daha büyük miktarda vergi
ödedikleri bilinmektedir. Bu yüzden Nadir Şah sakinlerin büyük bir kısmını
cezalandırmış ve Horasan’a sürmüştü.

Anahtar Kelimeler

Safevî devleti, Tiflis eyaleti, Osmanlı fethi, tapu tahrir defteri, Demircihasanlı nahiyesi

Kaynakça

• BAGRATİONİ, Vakhuşti, 1904, Geografiya Gruzii. Tiflis. ÇİNGİZOĞLU, Enver, 2015, Demircihasanlı mahalı. Bakı: “Mütercim Djavahov İvan. Narodnıye perepisi Gruzii. Sanktpeterburg, 1901.
• ERDEBIL LIVASININ MUFASSAL DEFTERI, 2004, (Araştırma ve transliterasyon: E.Arıklı). Bakı: “Elm”
• İSTORIYA O TAHMAS KULI-HAN, 1762, Sanktpeterburg,.
• JURNAL POSLANNIKA VOLINSKOGO, 1929. 1715–1718 gg. в kn. E.Zevakina Azerbaydjan v naçale XVIII veka. İzv. Ob-va obsledovaniya i izuçeniya Azerbaydjana, №8, vıp. 4. Baku.
• KAFKASLI, Güler, 2017, XVIII. yüzyılın başları Osmanlı hakimiyeti devrinde Marağa livası, Şarkşünaslık Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bakı.
• KARAMANLI, M, Hüsamettin, 1996, Gürcistan. MTDV İslâm Ansiklopedisi, , cilt: 14. Klimat: Gardabani. https://ru.climate-data.org/location/29765, Erişim: 12 Kasım 2017.
• LORDKİPANİDZE, Yaso, 1938, Nijnyaya Kartliya (v pervoy çetverti XVIII stoletiya. Çast III-IV). Tbilisi.
• NAHÇIVAN SANCAĞININ MUFASSAL DEFTERI, 2001, (Araştırma, notlar ve yorumlar: H.Memmedov). Bakı: “Elm”.
• NESİROVA, Yahşıhanım, 2017, Osmanlı hakimiyeti devrinde Urmiya ve Halhal bölgelerinin sosyal-iktisadî vaziyeti, Şarkşünaslık Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bakı.
• OBOZRENİE ROSSİYSKİKH VLADENİY ZA KAVKAZOM, 1836, Çast I-II, Sanktpeterburg.
• ÖMERLİ, Vahit, 2001, Garayazı (I. bölüm). “Çaşıoğlu”. Bakı.
• TBILISIS VILAIETIS DIDI DAFTARI, 2010, cigni II (Gürcü diline tercüme ve giriş: Sergi Cikia ve Nodar Şengelia). Tiflis.
• TIFLIS EYALETININ MUFASSAL DEFTERI, 2001, (Azerbaycan Türkçesine çeviren, giriş ve notlar: Şahin Mustafayev). “Pedagogika”, Bakı.