Poppy Issue On The Process Of March 12 Memorandum By The American Documents

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 14, 351 - 376, 30.05.2018

Macide Başlamışlı

Öz

Political
leftist groups in Turkey, have been spoken many times, claiming that the United
States is behind the March 12 March Memorandum. In addition to leftist
politics, officials of the Justice Party Government, who had to resign with the
March 12th Memorandum, made statements that would supporting these claims.
While the Turkish government officials and MPs from opposition parties have
clearly spoken of these ideas, there are some expressions in the American
reports of that period that supporting these claims. According to American
officials, disputes with the Turkish government on defense and foreign policy
issues, especially the poppy planting, could have resulted in the government's fall.

U.S
President Richard Nixon, a ban on poppy cultivation in Turkey had made a
political obsession. For this reason he was extraordinary interested in the
poppy issue. Nixon, who will be brought to the ban poppy cultivation in Turkey,
a major cause of the drug problem in the US social wounds he thought would end
completely. Because of this, he wanted the prohibition of poppy cultivation
from the Turkish Government. Prime Minister Süleyman Demirel did not accept
this request with the political prestige of the Turkish public and the fear of
losing the support of the Turkish farmer. U.S administration imposed an intense
repression policy on the Turkish Government. But, Prime Minister Süleyman
Demirel could not be persuaded. In this period, Prime Minister Demirel was
often struggling with government crises because of the opposition within his
party. The anti-American political atmosphere and the clashes of opposition
groups have entered a process that has increased. Senior military officers
expressed their warnings and complaints about Demirel and the Government
through the press.

            On March 12, 1971, the four commanders of the Turkish
army gave a memorandum to Prime Minister Süleyman Demirel and his government.
Although Demirel wanted to struggle first, President Cevdet Sunay took the
decision to resign. Süleyman Demirel and his government have now fallen from
power. The Nihat Erim Government, which replaced it, followed a policy of
softening the tense relationship with the US. Nihat Erim Government banned poppy
cultivation by order of the United States in July 1971.

Anahtar Kelimeler

March 12 Memorandum, Poppy Issue, U.S. and Turkey

Amerikan Belgelerine Göre 12 Mart Muhtırası’na Giden Yolda Haşhaş Sorunu

Öz

12
Mart Muhtırası’nın arkasında ABD’nin olduğu iddiası özellikle siyasi sol
çevrelerce defalarca dillendirilmişti. Sol siyasetin yanı sıra 12 Mart
Muhtırası’yla istifa etmek zorunda kalan Adalet Partisi Hükümeti yetkilileri de
bu iddiaları güçlendirecek açıklamalar yapmışlardı. Türk Hükümeti
yetkilileri ve muhalefet partilerine mensup milletvekilleri 12 Mart
Muhtırası’nın arkasında ABD’nin olduğu fikrini açıkça dillendirirken, söz
konusu döneme ait Amerikan raporlarında bu iddiaları güçlendiren bazı ifadeler
yer aldı. Amerikalı
yetkililere göre, Türk Hükümeti ile yaşanan başta haşhaş ekimi olmak üzere
savunma ve dış politika konularında yaşanan anlaşmazlıklar, hükümetin düşmesi
ile sonuçlanabilirdi.

ABD
Başkanı Richard Nixon, Türkiye’de haşhaş ekiminin yasaklanmasını siyasi bir
saplantı haline getirmişti. Bu sebeple haşhaş sorunu ile özel olarak
ilgileniyordu. Nixon, Türkiye’de haşhaş ekimine getirilecek olan yasağın ABD’de
büyük bir toplumsal yaraya yol açan uyuşturucu sorununun tamamen sona
erdireceğini düşünüyordu. Bu yüzden Türk Hükümeti’nden haşhaş ekiminin
yasaklanmasını istedi. Başbakan Süleyman Demirel, Türk kamuoyundaki siyasi
saygınlığı ve Türk çiftçisinin desteğini kaybetme endişesi ile bu isteği kabul
etmedi. Bunun üzerine ABD yönetimi, Türk Hükümeti üzerinde yer yer tehditlere
uzanan yoğun bir baskı politikası uyguladılar. Ancak Başbakan Süleyman Demirel
ikna edilemedi. Söz konusu dönemde Başbakan Demirel, partisi içindeki muhalefet
sebebiyle sık sık hükümet bunalımları yaşıyordu. Ülkede Amerikan karşıtı siyasi
atmosferin ve karşıt görüşlü grupların çatışmalarının daha da

 

arttığı bir döneme
girilmişti. Üst düzey ordu mensupları basın aracılığı ile Demirel ve Hükümeti
ile ilgili uyarı ve şikâyetlerini dillendiriyorlardı.

12
Mart 1971’de Türk ordusuna mensup dört kuvvet komutanı, Başbakan Süleyman
Demirel ve hükümetine bir muhtıra verdiler. Demirel, önce mücadele etmek istese
de Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın çabalarıyla istifa kararı aldı. Böylece
Amerikan çıkarlarına zarar vermeye başlayan Süleyman Demirel ve Hükümeti artık
iktidardan düşmüş oldu. Yerine gelen Nihat Erim Hükümeti, ABD ile gerginleşmiş
olan ilişkileri yumuşatma yönünde bir politika izledi. Nihat Erim Hükümeti,
Temmuz 1971’de ABD’nin isteğiyle haşhaş ekimini yasakladı.

Anahtar Kelimeler

12 Mart Muhtırası, Haşhaş Sorunu, ABD, Türkiye.

вопрос о маке в процессе представления меморандума 12 марта американскими документами

Öz

Политические левые группы в Турции неоднократно
высказывались, утверждая, что Соединенные Штаты находятся за меморандумом от 12
марта. В дополнении к левых политических, должностные лица правительства
юстиции, которые должны были уйти в отставку с меморандума 12 марта, сделали
заявления, которые поддержали бы эти претензии. Пока Tурецкие чиновники и
оппозиционные партии четко говорили об этих идеях, в американских докладах того
периода поддерживаются некоторые выражения, подтверждающие эти утверждения. По
мнению американских официальных лиц, споры с турецким правительством по
вопросам обороны и внешней политики, особенно по вопросам посадки маков, могут
привести к падению правительства.

Президент США Ричард Никсон, запрет на
выращивание мака в Турции сделал политическую одержимость.По этой причине он
был необычайно заинтересован в проблеме мака. Никсон, который будет привлечен к
запрещению культивирования мака в Турции, является главной причиной проблемы
наркотиков в социальных ранах США, которые, по его мнению, закончились бы
полностью. Из-за этого он хотел запретить выращивание мака у турецкого
правительства. Премьер-министр Сулейман Демирель не принял эту просьбу с
политическим авторитетом турецкой общественности и страхом потерять поддержку
турецкого фермера. Администрация США наложила на правительство Турции
интенсивную политику подавления репрессий. Но премьер-министра Сулеймана
Демиреля не удалось убедить. В этот период премьер-министр Демирель часто
боролся с государственным кризисом из-за оппозиции внутри его партии. В Турции
антиамериканская политическая атмосфера и столкновения оппозиционных групп
вступили в процесс, который увеличился. Старшие военные офицеры выразили свои
предупреждения и жалобы о Демиреле и правительстве через прессу. 12 марта 1971
года четыре старших командира турецкой армии дали меморандум премьер-министру
Сулейману Демирелю и его правительству. Хотя Демирель хотел сначала бороться,
президент Джевдет  Сунай принял решение
уйти в отставку. Сулейман Демирель и его правительство теперь упали от власти.
Правительство Нихата Эрима, которое заменило его, следовало политике смягчения
напряженных отношений с Соединенными Штатами. Правительство Нихата Эрима
запретило выращивание маков, запрошенных Соединенными Штатами в июле 1971 года. 

Anahtar Kelimeler

12 марта Меморандум, проблема мака, США и Турц

Kaynakça

• Yayınlanmış Arşiv Belgeleri Foreign Relations of United States (FRUS) Diplomatic Papers Arşiv Belgeleri a) Foreign Relations Of The United States, 1964–1968, Cyprus; Greece; Turkey, Volume XVI. b) Foreign Relations Of The United States, 1969–1976, Volume XXIX, Eastern Europe; Eastern Mediterranean, 1969–1972. c) Foreign Relations of the United States, 1969–1976, Volume E–1, Documents on Global Issues, 1969–1972.
• CIA Arşivi Belgeleri
• CRAFT General CIA Records ve FOIA (Freedom Of Information Act) President’s Daily and Weekly Reports (1961-1969, 1969-1977) a) “Turkey Lifts Ban On Opium Poppy Cultivation” başlıklı CIA-RDP78S01932A000100070003-8 dosya numaralı belge. b) “Intelligence Memorandum- Turkey’s Ability To Curb Opium production 21 May 1970” başlıklı CIA-RDP85T00875R001100090023-2 dosya numaralı belge. c) “Turkey: Cracks in Alliance- 13 August 1968” başlıklı CIA-RDP79R00967A000800020006-6 dosya numaralı belge. d) CIA-RDP80-01601R000800230001-1 No.’lu CIA Belgesi, “John K. Cooley: Correspondent of the Christian Science Monitor, “Turks Affirm NATO Links Despite US Friction”, March 1971. e) CIA-RDP82S00205R000100180002-3 No.’lu CIA Belgesi, “Turkey’s Capability And Willingness To Collect The 1970 Opium Crop”, 16 June 1970. f) CIA-RDP80B01495R001400070010-8 1971 No.’lu CIA Belgesi, “Probable Attitude Of Nihat Erim Toward Opium Control”, March 22, 1971.
• Resmi Yayınlar Dışişleri Bakanlığı Belleteni, “ABD’nin Dış İlişkileri Hakkındaki Rapor”, Sayı:78, Mart 1971, Ankara, s.96-98. Kitaplar ÇAĞRI Erhan, 1996, Beyaz Savaş: Türk-Amerikan İlişkilerinde Afyon Sorunu, Ankara. William Hale, 2014, Türkiye’de Ordu ve Siyaset Çev. Ahmet Fethi, Alfa Tarih, İstanbul. CEM İPEKÇİ, İsmail, 1977, Tarih Açısından 12 Mart, , Cem Yay., İstanbul. GÖNLÜBOL, Mehmet vd.,1996, Olaylarla Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, Ankara. ÖZATA, Murat 2017, Türk-Amerikan İlişkileri (1971-1984), İdeal Yay., İstanbul.