Hemoreoloji ve Patofizyolojik Önemi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 37 - 44, 15.10.2018

Mukaddes Sinan

Öz

Hemoreoloji, kan akımının davranışını inceleyen ve son yıllarda klinisyenlerin de ilgisinin

oldukça arttığı bir bilim dalıdır. Hemoreolojik incelemelerde kullanılan başlıca parametreler;

hematokrit (Hct), tam kan ve plazma viskozitesi, eritrosit deformabilitesi ve eritrosit

agregasyonudur. Kanın akış davranışının, uygun doku perfüzyonunun sürdürülmesinde önemli

bir belirleyici olduğu, uzun zamandan beri inceleme konusu olmuş ve yapılan araştırmalarda,

kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve paraproteinemi gibi çeşitli patolojik durumlarda,

hemoreolojik parametrelerin değişiklikler gösterdiği bildirilmiştir. Kanın akış özelliklerinin;

kan akışına ve doku perfüzyonuna katkısı, birçok araştırmanın konusu olmuştur. Kanın

akışkanlığının, doku perfüzyonuna etkisini gösteren deneysel bulgular, klinik değerlendirmeler

için temel oluşturmaktadır ve birçok klinik çalışmada, kan akışkanlığı ile kan dolaşımı ile ilgili

sorunların şiddeti arasındaki ilişki doğrulanmıştır. Bu derlemede de, patofizyolojik koşullara

özel önem verilerek, kan reolojisinin rolü ile ilgili deneysel ve klinik veriler gözden geçirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hemoreoloji, Kan viskozitesi, Plazma viskozitesi, Eritrosit agregasyonu, Eritrosit deformabilitesi

Kaynakça

• 1. Copley AL. Fluid mechanics and biorheology, Biorheology 1990; 27(1): 3-19. 2. Merrill EW. Rheology of blood. Physiol Rev 1969; 49(4): 863-88. 3. Baskurt OK, Meiselman HJ. Blood rheology and hemodynamics, Semin Thromb Hemost 2003; 29(5): 435-50. 4. Ertan NZ. Hemoreoloji ve klinik önemi. Tıp Fakültesi Mecmuası 1995; 58: 1-4. 5. Guyton&Hall Tıbbi Fizyoloji.12.Basım İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2013. 6. Holsworth RE Jr, Cho YI, Weidman JJ et al. Cardiovascular benefits of phlebotomy: relationship to changes in hemorheological variables. Perfusion 2014; 29(2): 102-116. 7. Lowe GDO, Barbenel JC. Plasma and blood viscosity. Clinical Blood Rheology 1988, 1: 11-44. 8. Cokelet GR, Meiselman HJ. Blood rheology. In: Baskurt OK, Hardeman MR, Rampling MW, Meiselman HJ. Handbook of Hemorheology and Hemodynamics. Washington, DC: IOS Press; 2007. 45-71. 9. Stoltz JF, Singh M, Riha P. Hemorheology in Practice. Wahington DC: IOS Press; 1999 10. Rosencranz R, Bogen SA. Clinical laboratory measurement of serum, plasma and blood viscosity. Am J Clin Pathol 2006; 125: 78-86. 11. Somer T, Meiselman HJ. Disorders of blood viscosity. Ann Med 1993; 25: 31-39. 12. Chien S.Red cell deformability and its relevance to blood flow. Annu Rev Physiol 1987; 49: 177-192. 13. Schmid-Schönbein H, Wells RE, Goldstone J. Fluid drop like behaviour of erythrocyte-disturbance in pathology in its quantification. Biorheology 1971; 7: 227-234. 14. Rampling MW, Red cell aggregation and yield stress, In: Lowe GDO, ed. Clinical Blood Rheology. Boca Raton,FL. CRC Press; 1988. p11-44. 15. Baskurt OK, Meiselman HJ, Erythrocyte aggregation: basic aspects and clinical importance. Clin Hemorheol Microcirc 2013, 53(1-2): 23-37. 16. Baskurt OK, Meiselman HJ. Iatrogenic hyperviscosity and thrombosis. Semin Thromb Hemost 2012; 38(8): 854-64. 17. Feher G, Koltai K, Kesmarky G et al. Hemorheological parameters and aging. Clin Hemorheol Microcirc 2006; 35(1-2): 89-98. 18. Tikhomirova A, Oslyakkova AO, mMikhailova SG. Microcirculation and blood rheology in patients with cerebrovascular disorders. Clin Hemorheol Microcirc 2011; 49(1-4): 295-305. 19. Cho YI, Mooney MP, Cho DJ. Hemorheological disorders in diabetes mellitus. J Diabetes Sci Technol 2008; 2(6): 1130-8. 20. Meiselman HJ, Baskurt OK. Hemorheology and hemodynamics: Doveandare? Clin Hemorheol Microcirc 2006; 35(1-2): 37-43. 21. Isbister JP. The stress polycythaemia syndromes and their haemorheological significance. Clin Hemorheol Microcirc 1987; 7(2): 159-79. 22. Rampling MW. Hyperviscosity as a complication in a variety of disorders. Semin Thromb Hemost 2003; 29(5): 459-65. 23. Lowe GDO. Rheology of paraproteinemias and leukemias, In: Lowe GDO, ed. Clinical Blood Rheology. Boca Raton, FL. CRC Press;1988. 67- 88. 24. Késmárky G, Kenyeres P, Rábai M, Tóth K. Plasma viscosity: A forgotten variable. Clin Hemorheol Microcirc 2008; 39(1-4): 243-6. 25. Kwaan HC. Role of plasma proteins in whole blood viscosity: A brief clinical review. Clin Hemorheol Microcirc 2010; 44(3): 167-76. 26. Baskurt OK, Neu B,Meiselman HJ. Red Blood Cell Aggregation, Boca Raton, Florida: CRC Press; 2012. 27. Tillmann W, Friedrichs E, Germs J, Conrad A. Increased erythrocyte aggregation in infections – influence of acute phase proteins. Onkologie 1983; 6: 246-247. 28. Almog B, Gamzu R, Almog R et al. Enhanced erythrocyte aggregation in clinically diagnosed pelvic inflammatory disease. Sex Transm Dis 2005; 32(8): 484-6. 29. Goldin Y, Tulshinski T, Arbel Y et al. Rheological consequences of acute infections: The rheo difference between viral and bacterial infections. Clin Hemorheol Microcirc 2007; 36(2): 111-9. 30. Ami RB, Barshtein G, Zeltser D et al. Parameters of red blood cell aggregation as correlates of the inflammatory state. Am J Physiol Heart Circ Physiol 2001; 280(5): 1982-8. 31. Berliner AS, Shapira I, Rogowski O, et al. Combined leukocyte and erythrocyte aggregation in the peripheral venous blood during sepsis. An indication of commonly shared adhesive protein(s). Int J Clin Lab Res 2000; 30(1): 27-31. 32. Lee BK, Durairaj A, Mehra A et al. Hemorheological abnormalities in stable angına and acute coronary syndromes. Clin Hemorheol Microcirc 2009; 41(1): 81-2. 33. Foresto P, D’Arrigo M, Filippin F, et al. Hemorheological alterations in hypertensive patients. Medicina (B Aires). 2005; 65(2): 121-5. 34. Hacioglu G, Yalcin O, Bor Kucukatay M et al. Red blood cell rheological properties in various rat hypertension models. Clin Hemorheol Microcirc 2002; 26(1): 27-32. 35. Mantskava M, Momtselidze N, PargalavaN, Mchedlishvili G. Hemorheological disorders in patients with type 1 or 2 diabetes mellitus and foot gangrene. Clin Hemorheol Microcirc 2006; 35(1- 2): 307-10. 36. Solá E, Vayá A, Simó M et al. Fibrinogen, plasma viscosity and blood viscosity in obesity. Relationship with insülin resistance. Clin Hemorheol Microcirc 2007; 37(4): 309-18. 37. Baskurt OK, Pathophysiological Significance of Blood Rheology. Turk J Med Sci 2003; (33): 347-55. 38. Moon JS, Kim JH, Kim JH, et al. Impaired RBC deformability is associated with diabetic retinopathy in patients with type 2 diabetes. Diabetes Metab 2016; 42(6): 448-452. 39. Connes P, Alexy T, Detterich J et al. The role of blood rheology in sickle cell disease. Blood Rev 2016; 30(2): 111-8. 40. Vayá A, Suescun M, Hernández JL, et al. Rheological red blood cell behaviour in minor α-thalassaemia carriers. Clin Hemorheol Microcirc 2011; 48(4): 241-6.