Karaciğer Transplantasyonu Sonrası Nörolojik İşlev Bozuklukları ve Hemşirelik Bakımı

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 53 - 59, 15.10.2018

İnci Kırtıl Pınar Ongün Deniz Öztekin

Öz

Transplantasyon sonrası nörolojik işlev bozukluğu gelişen hastaların, immünosupresif tedaviye

uyumu azalarak rejeksiyon riski artar, hastanede kalış süreleri uzayan hastalarda infeksiyon

gelişimi ve transplantasyon riskleri artarken, öz bakım yetersizliği ve sosyal sorunlar ortaya

çıkabilir. Transplantasyon sonrası nörolojik işlev bozukluğuna neden olan durumlar; greft işlev

yetersizliği, intrakraniyal kanama, serebral infarktüs, infeksiyonlar, immünosupresif ilaçların

toksisiteleri, kan-beyin bariyeri değişiklikleri, metabolizma bozuklukları (hiperglisemi gibi),

elektrolit dengesizlikleri, ozmotik bozukluklar (hiperozmolar sendrom gibi) ve ağrı kontrolü

için uygulanan opioid analjezikler olarak sıralanabilir. Karaciğer transplantasyonu sonrası

hastalarda görülen hafif şiddetli nörolojik işlev bozuklukları; ağrı, tremor, uyku bozuklukları,

periferik nöropati, anksiyete, depresyon, konfüzyon, deliryum, sanrı ve halüsinasyonlar olarak

sıralanabilir. Metabolik ve toksik ensefalopati, beyin kanaması ve nöbetler ise transplantasyon

sonrası karşılaşılan daha ciddi bozukluklardır. Transplantasyondan önce nörolojik sorunları

olan hastalar, transplantasyon sonrası nörolojik işlev bozuklukları için daha fazla risk altında

olduklarından ciddi nörolojik bozuklukların neden ve sonuçlarını tanılamak için ameliyat

öncesi dönemde de nörolojik tanılama yapılması önemlidir. Transplantasyon sonrası nörolojik

işlev bozuklukları, genellikle etkenlerin belirlenip ortadan kaldırılması ile yönetilebilir.

Transplantasyon sonrası hemşirelik bakımında; nörolojik durum sık aralıklarla tanılanmalı,

etkili ağrı kontrolü sağlanmalı, öz bakım desteklenmeli ve hasta güvenliği sağlanmalıdır.

Hastanın bilinç takibi yapılmalı, hemodinamisi stabil tutulmalı, kanama ve kafa içi basınç artışı

gibi komplikasyonlar yönünden hasta sürekli izlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Karaciğer transplantasyonu, Nörolojik işlev bozukluğu, Hemşirelik bakımı

Kaynakça

• 1. El-Gamal SAM, Morsy WYM, Ismail MS, et al. Impact of a designed nursing intervention protocol about preoperative liver transplantation care on patients’ outcomes at a university hospital in Egypt. Journal of Education and Practice 2013; 19(4): 105-116. 2. Campagna F, Biancardi A, Cillo U, et al. Neurocognitive-neurological complications of liver transplantation: a review. Metabolic Brain Disorders 2010; 25: 115-124. 3. Rompianesi G, Montalti R, Cautero N, et al. Neurological complications after liver transplantation as a consequence of immunosuppression: univariate and multivariate analysis of risk factors. Transplant International 2015; 28: 864-869. 4. Kundakçı A, Pirat A, Kömürcü Ö, et al. Erişkin ortotopik karaciğer transplantasyonu sonrası uzamış yoğun bakım gereksiniminin ön belirleyicileri. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2011; 9:14-18. 5. Arora A, Mukund A, Rajesh S, et al. The nervous liver: Neurological complications associated with cirrhosis&liver transplantation. European Society of Radiology 2014. http://dx.doi.org/10.1594/ecr2014/C-1397 6. Colombari RC, Ataide EC, Udo EY, et al. Neurological complications prevalence and long-term survival after liver transplantation. Transplantation Proceedings 2013; 45: 1126-1129. 7. Della Rocca G, Costa MG, Chiarandini P. ICU Management of the liver transplant patient. (In) Yearbook of Intensive Care and Emergency Medicine 2008; 763-777. Springer. Germany. 8. Fu AK, DiNorcia J, Sher L, et al. Predictive factors of neurological complications and onemonth mortality after liver transplantation. The Journal Frontiers in Neurology/Neurocritical and Neurohospitalist Care 2014; 5: 1-6. 9. Karabulut N, Aktaş Yaman Y. Karaciğer transplantasyonu sonrası hastaların yaşadığı sorunlar ve hemşirelik girişimleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 1(1): 37-42. 10. Amodio P, Biancardi A, Montagnese S, et al. Neurological complications after orthotopic liver transplantation. Digestive and Liver Disease 2007; 39: 740-747. 11. Gad EH, Alsebaey A, Lotfy M, et al. Complications and mortality after adult to adult living donor liver transplantation: A retrospective cohort study. Annals of Medicine and Surgery 2015; 4: 162-171. 12. Otan E, Aydın C, Yönder H, et al. Evaluation of early postoperative neurological complications following living donor liver transplantation. Nöropsikiyatri Arşivi 2015; 52: 15-18. 13. Feltracco P, Cagnin A, Barbieri S, et al. Neurological disorders in liver transplant candidates: Pathophysiology and clinical assessment. Transplantation Reviews 2017; 31: 193-206. 14. Akan M. Intensive care management in adult liver transplantation. Anaesth, Pain & Intensive Care 2016; 20(1): 92-110. 15. Saner HF, Sotiropoulos CG, Gu Y, et al. Severe neurological events following liver transplantation. Archives of Medical Research 2007; 38: 75-79. 16. Cordoba J. New assessment of hepatic encephalopathy. Journal of Hepatology 2011; 54: 1030-1040. 17. Akdur A, Sevmiş Ş, Karakayalı H. Erişkin karaciğer naklinde postoperative bakım. Yoğun Bakım Dergisi 2010; 9(2): 85-97. 18. Bernhardt M, Pflugrad H, Goldbecker A, et al. Central nervous system complications after liver transplantation: Common but mostly transient phenomena. American Association for the Study of Liver Diseases 2015; 21: 224-232. 19. Zivkovic AS. Neurologic complications after liver transplantation. World J Hepatol 2013; 5(8): 409-416. 20. Feltracco P, Barbieri S, Galligioni H, et al. Intensive care management of liver transplanted patients. World Journal of Hepatology 2011; 3(3): 61-71. 21. Murthy TVSP. Critical care issues in liver transplantation:A review. Indian Journal of Anaesthesia 2008; 52 (Suppl.5): 705-712. 22. Li C, Jin H, Yuan Q, et al. Clinical analysis of neurological complications following liver transplantation. Biomedical Research 2017; 28(6): 2471-2474. 23. Thorat A, Lee WC. Critical Care Issues After Major Hepatic Surgery. (In) Hepatic Surgery (Chapter 4) 2013; 83-99. 24. Guarino M, Benito-Leon J, Decruyenaere J, et al. EFNS guidelines on management of neurological problems in liver transplantation. European Journal of Neurology 2006; 13: 2-9. 25. Chaney A. Primary care management of the liver transplant patients. The Nurse Practitioner Journal 2014; 39(12): 27-32. 26. Yalizaveta S, Zimbrean P. Psychiatric aspects of organ transplantation in critical care: An update. Critical Care Clinics 2017; 24(4): 1-21. 27. Lewis S, Dirksen S, Heitkemper M, et al. Medical-Surgical Nursing: Assessment and Management of Clinical Problems 2014; 358-1029. Ninth Edition. Mosby Elsevier Inc.