Öğretmen metaforu ölçeği: geçerlik – güvenirlik çalışması

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 40 - 56, 30.04.2018

Bilge Çam Aktaş Nihal Tunca

Öz

Farklı disiplin alanlarında çalışan ya da öğrenim gören bireylerin öğretmenlik mesleğine yükledikleri anlamlara (metaforlar aracılığıyla) ilişkin algılarını belirleyebilmek için geçerli ve güvenilir bir “Öğretmen Metaforu Ölçeği” geliştirmenin amaçlandığı bu araştırmada öncelikle alanyazın incelenmiş ve öğretmen kavramına yönelik geliştirilen metaforlar listelenmiş ve belirli temalara ayrıştırılarak 40 maddelik bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Geliştirilen bu araç uzman görüşünden geçtikten sonra 2016 – 2017 öğretim yılı bahar döneminde Açıköğretim Fakültesi’nde öğrenim gören 658 öğrenciye uygulanmıştır. Verilerin analizinde yapı geçerliliği için açımlayıcı faktör analizi, güvenirlik için ise iç tutarlık katsayısı hesaplaması, madde analizleri ve test yarılama yöntemlerinden yararlanılmıştır. Analizler sonucunda üç faktörle %41.32’lük varyans açıklayan, faktörlerinin güvenirlik değerleri .90 - .97 arasında değişen geçerli ve güvenilir bir ölçeğin oluştuğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Metafor, öğretmen metaforu, ölçek

Kaynakça

• Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1242-1254.
• Arslan M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim,35, 171–176.
• Aydoğdu, E., (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bedir Erişti, S. D. (2017). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının ‘resim-iş öğretmenliği’ algılarına ilişkin metaforlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 265-280. DOI: 10.17679/inuefd.306631
• Booth, W. (2003). Gerçeğe uygun tez. Doğan M. (Çev.). Kitaplık, 65, 70–72.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Ankara.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Clarken, R. H. (1997). Five metaphors for educators. ERIC Document: 407408.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34(1-14).
• Guerrero, M. C. M. ve Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6 (2), 95–120.
• Inbar, D. E. (1996). The free educational prison: metaphors and ımages. Educational Research, 38(1), 77-92.
• Kalyoncu, R. (2012) Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Kart, M. (2016). Pedagojik formasyon öğrencileri ile eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmen kavramına ilişkin metaforik algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Karaşahinoğlu, T. (2015). Ortaokullarda beden eğitimi öğretmenine ilişkin metaforik algılar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koro-Ljunberg, M. (2001). Metaphors as a way to explore qualitative data. Qualitative Studies in Education, 46 (2), 367-379.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar hayat, anlam ve dil. (Çev: G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Nikitina, L. ve Furuoka, F. (2008). “A language teacher is like…”: examining Malaysian students’ perceptions of language teachers through metaphor analysis. Electronic Journal of Foreign Language Teaching, 5 (2), 192-205.
• Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 293-309.
• Oflaz, G. (2011). İlköğretim öğrencilerinin ‘matematik’ ve ‘matematik öğretmeni’ kavramlarına ilişkin metaforik algıları. II. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler ve Etkileri Konferansında Sunulmuş Bildiri.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre orta öğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 38(182), 36-56.
• Oxford, R., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R., Saleh, A. ve Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward asystematic typology for the language teaching field. System, 26, 3-50.
• Peretz, M., Mendelson, N. ve Kron, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19, 277-290.
• Saban, A. (2003). A Turkish Profile of prospective elemantery school teachers and their views of teaching. Teaching and Teacher Education, 19(8), 829-846.
• Saban, A. (2004). Prospective classroom teachers’ metaphorical images of selves and comparing them to those they have of their elemantery and cooperating teachers. International Journal of Educational Development, 24, 617-635.
• Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2007). Prospective teachers’ conceptions of teaching and learning revealed through metaphor analysis. Teaching and Teacher Education, 17, 123-139.
• Sayar, E. (2014). Investigating efl teachers’ and their students’ conceptions of Professional teacher identity through metaphor analysis. Yayınlanmış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practice, 29, 102-108.
• Şengül, S., Katrancı, Y. & Cantimer, G. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin matematik öğretmeni kavramına ilişkin metafor algıları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 89-111.
• Taşdemir, A. ve Taşdemir, M. (2011). Öğretmenlik ve öğretim süreci üzerine öğretmen metaforları. II. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler ve Etkileri Konferansına Sunulmuş Bildiri.
• Turhan, M. Ve Yaraş, Z. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin öğretmen, disiplin, müdür, sınıf kuralları, ödül ve ceza kavramlarına ilişkin metafor algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 1.
• Ünal, A. & Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 151-164.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel yayıncılık. MEB (2017). Öğretmenlik mesleği Genel Yeterlikleri. http://otmg.meb.gov.tr/belgeler/ogretmen_yeterlikleri_kitabi/%C3%96%C4%9Fretmen_Yeterlikleri_Kitab%C4%B1_genel_yeterlikler_par%C3%A7a_2.pdf 05.05.2017 tarihinde edinilmiştir.
• Yılmaz, F., Göçen, S. & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (9)1, 151-164.
• Yob, I.M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.
• Zhao, H., Coombs, S. ve Zhou, X. (2009). Developing professional knowledge about teachers through metaphor research: facilitating a process of change. Teacher Development, 14(3), 381-395.