SAĞLIK GÖSTERGELERİNİN EKONOMİK BÜYÜMEDE ROLÜ:TÜRKİ CUMHURİYETLER ÜZERİNE BİR PANEL REGRESYON ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 16, 35 - 56, 24.03.2019

Harun Kırılmaz Hamza Ateş Ali Ünsal

https://doi.org/10.33692/avrasyad.543720

Öz

Ekonomik büyümenin sağlanması ve istikrarlı hale getirilmesi, gelişmiş ve gelişmekte
olan ülkelerin önem verdiği konuların başında yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında,
literatürde ekonomik büyüme sürecinde beşeri sermayenin önemine vurgu yapan çalışmaların
eğitim ve sağlık alanına yoğunlaştığı görülmektedir. Bu araştırmada sağlığın ekonomik büyüme
üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında “sağlık
göstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi nedir?” sorusuna cevap aranmaktadır.
Araştırmada, sağlık göstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi bir panel veri analizi ile
test edilmektedir. Bu çerçevede Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve
Türkmenistan’ın 1995-2014 dönemi yıllık verileri kullanılmaktadır. Araştırmada sağlık
göstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki açıklayıcı etkisi kurulan dört ayrı modelde test
edilmektedir. Ekonomik gösterge değişkenleri olarak gayri safi yurtiçi hâsıla, hane halkı nihai
tüketim harcaması, ihracat, ithalat, işsizlik, dış borç stoku ve tüketici fiyat endeksi
kullanılmaktadır. Sağlık gösterge değiĢkenleri olarak ise kiĢi baĢına düĢen sağlık harcaması,
bebek ölüm oranı, yenidoğan ölüm oranı, beş yaş altı çocuk ölüm oranı ve anne ölüm oranı
kurulan modellerin her birine dâhil edilmektedir. Modellerin tahmini için havuzlanmış en küçük
kareler metodu (Pooled OLS) kullanılmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; çoklu
doğrusal bağlantı varsayımı vif (variance inflation factor) testi ile test edilmekte olup, panelin
geneli için ortalama vif değerleri modellerde çoklu doğrusal bağlantı sorunu olmadığını
göstermektedir. Değişen varyans varsayımı White testi ile test edilmekte olup, test sonucu
olasılık değerleri modellerde değişen varyans sorunu olmadığını göstermektedir. Birimler arası
otokorelasyon varsayımı Wooldridge testi ile test edilmekte olup, test sonucu elde edilen olasılık
değerleri modellerde otokorelasyon sorunu olmadığını göstermektedir. Sonuç olarak
araştırmada kurulan modellere göre sağlık göstergelerinin ekonomik büyüme üzerinde
istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi tespit edilememiştir

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Sağlık Göstergeleri

Kaynakça

• .