TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ İÇİNDE -mAn / + mAn EKİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 16, 555 - 590, 24.03.2019

NESRİN Güllüdağ

https://doi.org/10.33692/avrasyad.543847

Cited By: 2

Öz

Diller, sürekli gelişen canlı varlıklar olmaları yönüyle dönemin ihtiyaçlarına göre yeni
kelimeler türetirler. Üretken ve değişken bir yapıya sahip olan dilde, hangi ekin hangi köke
geleceği durumu, yüzlerce yıllık dil deneyiminin sonucu olarak dilin kuralları ile yapılır. İnsanlık
var olduğu/devam ettiği sürece yeni kavramlar ve nesneler ortaya çıkacak, bunları karşılayacak
yeni kelimelere ihtiyaç duyulacaktır. Bir millete ait maddi ve manevi kavramların dilde karşılığı
vardır. Sosyal hayatın değişimi ile paralel olarak ihtiyaç olan bu sözcükler, çeşitli yöntemlerle
türetilerek dilin söz varlığına kazandırılır. Türkçe, yapısı itibariyle kök ve ek birleşmelerine
dayalı olarak kelime türetme özelliğini azami düzeyde gerçekleştirebilen bir dildir. Türkçede
sözcük yapma/üretmede veya sözvarlığını zenginleştirmede en sık kullanılan yöntemlerden
birisi eklerle yapılan türetmedir. Tek bir köke ekler koyarak, dile yeni kavramlar kolaylıkla
kazandırılır. Ses olaylarına bağlı olarak çeşitli değişimler gösteren ekler, dil içinde sadece
fonetik unsur gibi görünmelerine rağmen işlev ve şekil yönüyle sözcüklerin ayrılmaz bir
parçasıdırlar.
Bu çalışmada, kaynaklarda genellikle az iĢlek olarak gösterilen ekin kökeni konusunda
farklı görüşlere yer verilmiştir. Ek, isimden isim ve fiilden isim yapma fonksiyonları üstlenmiştir.
Burada, ekin kökeni ile ilgili farklı görüşlere yer verilmiş, ekin Eski Türkçeden günümüze,
Türkiye Türkçesi ağızları ve çağdaş Türk lehçelerindeki durumu örneklerle desteklenmiş, ayrıca
ekin üstlendiği işlevler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ek, Yapım Ekleri, -mAn Eki, +mAn Eki, Ekin ĠĢlevleri

Kaynakça

• .