Ordu ve Samsun yörelerindeki fındık bahçelerinin bor beslenme durumunun belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 1, 53 - 62, 01.06.2017

Faruk Özkutlu Kürşat Korkmaz Özge Şahin Mehmet Akgün Özlem Ete Burak Taşkın Bayram Özcan Ahmet Aygün

Öz

Dünya fındık üretiminin %70’i Türkiye tarafından karşılanmaktadır. Türkiye’de Ordu-Samsun yöresinde toplamda 422.765 hektarlık alanda fındık yetiştirilmektedir. Fındık dikim alanı bakımından Ordu % 32 ve Samsun % 13’lük bir paya sahiptir. Bu araştırmada, Ordu-Samsun yöresindeki fındık bahçelerinin bor (B) beslenme durumlarını belirlemek amacıyla eşzamanlı olarak 412 farklı lokasyondan toprak ve yaprak örneği toplanarak B beslenme durumları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Ordu-Samsun yöresi toprak örneklerinin ekstrakte edilebilir B konsantrasyonu toprakta B yeterlilik sınır değeriyle karşılaştırıldığında (<0,5 mg kg-1) sınır değerinden küçük olanların sayısı 293 adet olup toplam örneklerinin % 71’i “az” sınıfında olduğu ve 119 toprak örneğinin 0.5-2.0 mg kg-1 aralığında yeterli olarak sınıflandırıldığı belirlenmiştir. Ordu yöresinde toprakların ekstrakte edilebilir bitkiye yarayışlı B konsantrasyonu en düşük 0,03 mg kg-1 iken en yüksek 0,91 mg kg-1 olduğu bulunmuştur. Toprak örneklerinin ekstrakte edilebilir B konsantrasyonu toprakta B yeterlilik sınır değeriyle karşılaştırıldığında (<0,5 mg kg-1) sınır değerinden küçük olanların sayısı 269 adet olup toplam örneklerinin % 79,8’i “az” sınıfında olduğu saptanmıştır. Toprak örneklerinin 68 adedinde ise ekstrakte edilebilir B konsantrasyonunun 0.5-2.0 mg kg-1 arasında olduğu ve toprakların % 20,2 oranında “yeterli” B sınıfında yer aldığı tespit edilmiştir. Ordu ili ve ilçelerinden toplanan fındık yaprak B konsantrasyonu yaprak B sınır değeriyle karşılaştırıldığında toplam 337 örneğin 115’i <30 mg kg-1’dan düşük olup % 34 oranında “az” olarak sınıflandırıldığı, 188 örneğin B konsantrasyonu 30-75 mg kg-1 arasında olup % 56 oranında “yeterli” olduğu ve 34 örnek ise >75 mg kg-1’dan yüksek olup % 10 oranında yaprak B konsantrasyonu bakımından “fazla” olarak sınıflandırıldığı belirlenmiştir.

Samsun yöresinden toplanan toprak örneklerinin ekstrakte edilebilir B konsantrasyonu sınır değeri ile karşılaştırıldığında, 28 toprak örneğinin ekstrakte edilebilir B konsantrasyonu 0,5 mg kg-1’den düşük olup % 37 düzeyinde “az“ olarak sınıflandırılmasına karşın 47 toprak örneğinin ekstrakte edilebilir B konsantrasyonu 0.5-2.0 mg kg-1 oranında olup % 63 oranıyla “yeterli” olduğu belirlenmiştir. Yaprak örnekleri de sınır değerlerle karşılaştırıldığında toplam 75 bitki örneğinin 7 adedi 30 mg kg-1 den düşük B konsantrasyona sahip olup % 9 oranında “az” olduğu, 20 yaprak örneğinin B konsantrasyonu 30-75 mg B kg-1 arasında dağılım göstererek % 27 oranında “yeterli” olduğu ve 48 adet yaprak örneğinin ise yaprak B konsantrasyonu 75 mg B kg-1 den yüksek olup yaklaşık % 64’ü fazla olarak sınıflandırıldığı bulunmuştur.

Ordu ve Samsun yöresindeki fındık bahçelerinin genel olarak B bakımından yetersiz beslendiği ve ekstrakte edilebilir B ile yaprak B konsantrasyonu arasında (r2=0,2864) önemli bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Ordu-Samsun yöresinde fındık bahçelerinde genel olarak yüksek düzeylerde bor

54 Özkutlu, F., Korkmaz, K., Şahin, Ö., Akgün, M., Ete, Ö., Taşkın, B., Özcan, B., Aygün, A.

noksanlığı olduğundan bor gübrelemesine ihtiyaç olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ordu-Samsun, fındık, ekstrakte edilebilir bor, yaprakta bor

Kaynakça

• Anonim. 1951. Soil Sorvey Stuff, Soil sorvey manual. Agric. res. administration, USDA Handbook, 18, 340-37.
• Bergmann, W. 1992. Nutritional disorders of plants-development, visual and analytical diagnosis. Fischer Verlag, Jena.
• Bingham, F.T. 1982. Boron. In: Page, A.L.(Ed.), Methods of soil analysis. Part 2, Am. Soc. Argon. Madison, WI. pp:431-448.
• Black, C.A. 1965. Methods of Soil Analysis Part II. American Society of Agronomy Inc., Publisher Madison, Winconsin, USA Pp: 1372-1376.
• Borges, O., Carvalho, J., Silva, A., Santos, A. 2001. effects of foliar boron sprays on yield and nut quality of ‘segorbe’ and ‘fertile de coutard’ hazelnuts, Acta Horticulturae, 556, 209-302.
• Brown, P.H., Bellaloui., N., Wimmer, M.A., Bassil, E.S., Ruiz, J., Hu, H., Pfeffer H, Dannel., F, Römheld, V. 2002. Boron in plant biology. Plant Biol 4, 205-223.
• Boss, C.B., Fredeen K.J. 2004.Concept instrumentation and techniques in inductively coupled plasma optical emission spectroscopy, Perkin-Elmer, Bridgeport Avenue Shelton.
• Bouyoucous, G.J. 1951. A recalibration of hydrometer method for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal, 43:434-437.
• Camacho-Cristóbal J.J., Rexach J, Herrera-Rodríguez M.B., Navarro-Gochicoa M.T., González-Fontes 2011. A Boron deficiency and transcript level changes. Plant Science 181: 85–89.
• Erdoğan V., Aygün, A. 2009. Effect Of Foliar Boron Application On Fruit Set İn ‘Tombul’ Hazelnut, Acta Horticulturae, 845, 331-336.
• Hızalan, E., Ünal, H. 1966. Topraklarda önemli kimyasal analizler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 278.
• Jackson, M.L. 1962. Soil Chemical Analysis. Prentice- Hall. Inc. Eng. Cliffs. New Jersey. USA.
• Jackson, M.L. 1967. Soil chemical analysis prentice- Hall of India Private Limited, NewDelhi.
• John, M.K., Chuah, H.H., Neufeld, J.H., 1975. Applicaion of Improved Azomethin-H Method to The Determination of Boron in Soils and Plants. Anal. Lett.-8, pp 559-568.
• Keren, R. and Bingham, F.T. Boron in Water, Soil sand Plants. In Adv. In Soil Sci., (Ed. By B.A. Stewart) Vol. 1: 229-276, Springer-Verlag. 1985. Marschner H. 1995. Mineral nutrition of higher plants. Paperback: 889 pages; Publisher: Academic Press.
• Reid, R.J., Hayes, J.E., Post, A., Stangoulis, J.C.R., Graham, R.D. 2004. A critical analysis of the causes of boron toxicity in plants. Plant Cell Environ. 25, 1405-1414.
• Reuters, D. J. and J. B. Robinson, 1997. Plant Analysis: An Interpretation Manual (2nd edition). CSIRO Publishing.
• Richards, L.A. 1954. Diagnosis and Improvement Saline and Alkaline Soils. U.S. Dep. Agr. Handbook 60.
• Shorrocks, V. 1997. The occurrence and correction of boron deficiency. Plant Soil, 193: 121-148
• Sillanpää, M. 1982. Micronutrient and the nutrient status of soils. A Global Study Fao Soils Bulletin, No:48, FAO, Rome, Italy.
• Silva, A., Rosa, E., Haneklaus, S. 2003. Influence Of Foliar Boron Application On Fruit Set And Yield Of Hazelnut, Journal Of Plant Nutrition, 26: 561-569.
• Sarkar, D. 2006. Studies on boron availability in soils in relation to its nutrition of crops. Ph.D. Thesis, Bidhan Chandra Krishi Viswavidyalaya, India, p 110.
• Schlichling, E., Blume, H.P. 1966. Bodenkundliches Praktikum, Verlang Paul Parey, Hamburg-Berlin.
• Tarakçıoğlu, C., Yalçın, R.S., Bayrak, A., Kücük, M., Karabacak, H. 2003. Ordu yöresinde yetiştirilen fındık bitkisinin (Corylus avellana L.) beslenme durumunun toprak ve yaprak analizleriyle belirlenmesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 9: 13-22.
• Tarakçıoğlu, C., Taban, N., Aşkın, T., Taban, S. 2008. Fındık bitkisine topraktan ve yapraktan uygulanan borun verim ile yaprakların bazı besin maddesi içerikleri üzerine etkisi. 2. Ulusal Bor Çalıştayı 17-18 Nisan 2008, Ankara, Bildiriler Kitabı s: 637-642.
• Wolf, B. 1971. The determination of boron in soil ekstracts, plant material components, manures, waters and nutrient solutions. Soil Science and Plant Analysis. 2 (5): 363-374.
• 62 Özkutlu, F., Korkmaz, K., Şahin, Ö., Akgün, M., Ete, Ö., Taşkın, B., Özcan, B., Aygün, A. Yan, X., Wu, P., Ling, H., Xu, G., Xu, F., Zhang, Q. 2006. Plant nutriomics in China: an overview. Ann. Bot. 98: 473–482.
• Yau, S.K., Ryan, J. 2008. Boron toxicity tolerance ın crops: A viable alternative to soil amelioration. Crop Science. 48: 854–865.