Ordu ilinin ekonomik öneme sahip yenilebilen doğa mantarları

Yıl 2017, Cilt: 6 Özel Sayı, 335 - 342, 01.06.2017

Aysun Pekşen Melis Kaplan

Öz

Doğa mantarları kendilerine özgü lezzet ve aromaları nedeni ile halkımız tarafından sevilerek tüketilen besinlerdir. Gıda olmalarının yanı sıra köylüler için önemli bir geçim kaynağıdırlar. İhracatı yapılan mantarların büyük bir bölümü köylüler tarafından ormanlardan toplanmakta ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Bu çalışma Ordu ili makromantar mikobiyotasında mevcut ekonomik öneme sahip ve köylüler tarafından toplanarak yerel pazarlarda satılan mantar türlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 13 familyaya ait 22 mantar türü belirlenmiştir. Bu türler arasında Boletus edulis, Cantharellus cibarius, Hydnum repandum ve Morchella türleri gibi yurt dışına ihraç potansiyeli olan ve besin değeri yüksek türler bulunmaktadır. Ordu ilinde bulunan Agaricus bisporus, Pleurotus ostreatus, Flammulina velutipes ve Tuber aestivum gibi yenilebilen doğa mantarları hem kültüre alma çalışmaları hem de kültürü yapılan mantar türlerinden yeni çeşitlerin geliştirilmesinde gen kaynağı durumundadır. Mantar toplama sırasında yapılan hatalar sonucu mantar zehirlenmeleri ile karşılaşılması iç piyasadaki mantar tüketimini olumsuz etkilemektedir. Bilinçsizce ve aşırı yapılan toplamalar doğa mantarı popülasyonlarına zarar vermekte ve doğa mantarlarının gerçek potansiyel faydalarından yararlanmayı engellemektedir. Mantar türlerinin tanımlanması ve toplanması konularında paydaşların bilgilendirilmesi bu olumsuzlukların giderilmesinde büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Makromantarlar, doğa mantarları, yerel pazar

Kaynakça

• Agrahar-Murugkar, D., Subbulakshmi, G., 2005. Nutritional value of edible wild mushrooms collected from the Khasi hills of Meghalaya. Food Chem., 89(4): 599–603.
• Alan, R., Padem, H., 1990. Çayır mantarı (Agaricus campestris)’nın besin değeri üzerine bir araştırma. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 14: 1-7.
• Anonim, 2016a. T.C. Ordu Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Gezi Rehberi
• Anonim, 2016b. http://cografyaharita.com/turkiye_mulki _idare_haritalari4.html
• Anonim, 2016c. http://www.hurriyet.com.tr/orduda-mantar-zehirlenmesi-27430328
• Bessette, A.E., Bessette A.R., Fischer, D.W., 1997. Mushrooms of Northeastern North America, Syracusa University Press, Hong Kong, 582 pp.
• Breene, W., 1990. Nutritional and medicinal value of speciality mushrooms. J. Food Protec., 53: 883-894.
• Courtecuisse, R., Duhem, B., 1995. Mushrooms and Toadstools of Britain & Europe. D&N Publishing, Wiltshire, 480 pp.
• Eren, E., Pekşen A., 2016. Türkiye’de kültür mantarı sektörünün durumu ve geleceğine bakış. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 4(3): 189-196.
• Geloğlu, İ., Pekşen, A., Ünal, S., 2014. Trüf mantarları. Türkiye II. Orman Entomolojisi ve Patolojisi Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Ed. Kaygın, A.T.), 7-9 Nisan 2014, ISBN: 978-605-4610-46-4, Antalya.
• Gunde-Cimerman, N., 1999. Medicinal value of the genus Pleurotus (Fr.) P. Karst. (Agaricales S.I., Basidiomycetes). International Journal of Medicinal Mushrooms, 1: 69-80.
• Kalac, P., Svoboda, L., 2000. A review of trace element concentrations in edible mushrooms. Food Chemistry, 69: 273-281.
• İlbay, E., 2000. Kültürü yapılan yenilebilir mantarlar. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri. Ege Üniversitesi Bergama Meslek Yüksek Okulu, 20-22 Eylül 2000, Bergama.
• Manzi, P., Gambelli, L., Marconi, S., Vivanti, V., Pizzoferrato, L., 1999. Nutrients in edible mushrooms: an inter-species comparative study. Food Chemistry, 65: 477-482.
• Mat, A., 1997. Türkiye’de Mantar Zehirlenmeleri ve Zehirli Mantarlar. Tübitak Başvuru Kitapları, Tübitak Matbaası, Ankara.
• Okan, O.T., Yıldız, S., Yılmaz, A., Barutçiyan, J., Deniz, I., 2013. Wild edible mushrooms having an important potential in East Black Sea Region. International Caucasian Forestry Symposium, 24-26 October 2013, Artvin.
• Pekşen, A., 2015. Mantar zehirlenmeleri ve başlıca zehirli mantarlar. Ordu’da Gıda Güvenliği Dergisi, 25: 11-17.
• Pekşen, A., Akdeniz, H., 2012. Organik ürün olarak doğa mantarları. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 8(1): 34-40.
• Pekşen, A., Karaca, H.G., 2000. Samsun ili ve çevresinde saptanan yenilebilir mantar türleri ve bunların tüketim potansiyeli. 100-111. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi 20-22 Eylül 2000 Bildirileri, Bergama, İzmir. Pekşen, A., Karaca, G., 2003. Macrofungi of Samsun province. Turkish Journal of Botany, 27(3): 173-184.
• Pekşen, A., Kibar, B., Yakupoğlu, G., 2007. Yenilebilir bazı Lactarius türlerinin morfolojik özelliklerinin, protein ve mineral içeriklerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(3): 301-305.
• Pekşen, A., Yakupoğlu, G., Kibar, B., 2008a. Some chemical components of Lactarius pyragalus from diverse locations. Asian Journal of Chemistry, 20(4): 3109-3114.
• Pekşen, A., Yakupoğlu, G., Kibar, B., 2008b. Yenilebilir doğa mantarlarından Macrolepiota procera ve Polyporus squamosus. Türkiye VIII. Yemeklik Mantar Kongresi Bildiriler ve Posterler Kitabı.
• Pekşen, A., Bulam, S., Üstün, N.Ş., 2016. Edible wild mushrooms sold in Giresun local markets. 1st International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2016) Çukurova University, Congress Center, October 26-28, 2016, pp. 3448-3452, Adana, Turkey.
• Phillips, R., 1981. Mushrooms and Other Fungi of Great Britain & Europe, New Interlitho S. P. A., Milan, 288 p.
• Pilz, D., Mclain, R., Alexander, S., Villarreal-Ruiz, S.B., Wurtz Parks, C.G., McFarlane, E., Baker, B., Molina, R., Smith, J.E., 2007. Ecology and Management of Morels Harvested From the Forests of Western North America. United States Department of Agriculture Forest Service Pacific Nortwest Research Station. General Technical Report, PNW-GTR-710, March 2007.
• Royse, D.J., 2014. A global perspective on the high five: Agaricus, Pleurotus, Lentinula, Auricularia & Flammulina. In: Manjit Singh (Ed.) Proceedings of the 8th International Conference on Mushroom Biology and Mushroom Products, Pages 1-6, New Delhi, India.
• Türkoğlu, A., Castellano, M.A., Trappe, J.M., Güngör, M.Y., 2015. Turkish truffles I: 18 new records for Turkey. Turkish Journal of Botany, 39: 359-376.
• Yılmaz, H., Zencirci, N., 2016. Ethnomycology of macrofungi in the Western Black Sea Region of Turkey: identification to marketing. Econ. Bot., 1-15.