تجزیه و تحلیل عوامل مذهبی، قومیتی، جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر نابرابری درآمد در ایران

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2 - Bölgesel Araştırmalar Dergisi "İran" Özel Sayısı, 245 - 263, 30.10.2017

Naseraddin Alizadeh

Öz

در این مطالعه تاثیر تعلق به
گروه­های اتنیکی فارس و غیرفارس، مذهب حاکم شیعه و اقلیت سنی، سکونت در استانهای
مرزی و غیرمرزی و وجود منابع نفت در استان بر نابرابری درآمدی در ایران بررسی شده
است. بدین منظور، ابتدا نسبت درآمد سرانه غیر نفتی هر استان به درآمد سرانه غیر
نفتی کشور محاسبه و بررسی گردید و در گام بعدی استان­های کشور به گروه­های دوگانه
بر اساس ویژه­گی­های قومی، مذهبی، جغرافیایی و برخورداری از منابع نفت تقسیم شده و
نسبت درآمد سرانه­ی وزنی هر گروه به درآمد سرانه کشور مورد تحلیل قرار گرفت. برای
تحلیل داده­ها از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده و شکاف و تغییر بین درآمدهای
سرانه هم از جنبه زمانی و هم مقطعی مطالعه گردید. یافته­های تحقیق تاثیر فاکتور قومیت،
مذهب و جغرافیا بر نابرابری درآمدی را نشان می­دهد؛ تعلق به گروه قومی فارس، مذهب
شیعه و قرار گرفتن استان در مناطق غیرمرزی از لحاظ برخورداری از درآمد سرانه مزیت
محسوب می­گردد اما وجود منابع نفتی در استان مزیتی برای ساکنانش به همراه نداشته
است. همچنین بررسی همزمان روند تغییرات نسبت درآمد سرانه هر استان و یا گروه­های
دوگانه استانی با سهم درآمدهای نفتی از تولید ناخالص ملی نشان از تاثیر اندک درآمدهای
نفتی بر نابرابری درآمد در کشور دارد.

Anahtar Kelimeler

نابرابری درآمد، ایران، قومیت، مذهب، جغرافیا، درآمدهای نفت

The Impact of Ethnic, Religious, Geographic and Economic Factors on the Income Inequality in Iran

Öz

This study examines the effect of
belonging to Persian and non-Persian ethnic groups, Shia and Sunni religious
sects of Islam, living in border or non-border provinces and being oil and
natural gas producer province on the income inequality in Iran. The results
show there are a significant relation between ethnicity, religion and the
location of provinces and inequality; regarding income per capita belonging to
Persian ethnicity and Shia religion along with locating in the center of Iran
are advantage while existence of oil and gas resources in a province do not
bring about high income per capita. A comparative analysis of changes in income
per capita of provinces or province groups with the oil revenues attests on low
impact of oil incomes fluctuations on income inequality in Iran.

Anahtar Kelimeler

Income Inequality, Iran, Ethnicity, Religion, Geography, Oil Revenues

تجزیه و تحلیل عوامل مذهبی، قومیتی، جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر نابرابری درآمد در ایران

Öz

در این مطالعه تاثیر تعلق به گروههای اتنیکی فارس و غیرفارس، مذهب حاکم شیعه و اقلیت سنی، سکونت در  استانهای مرزی و غیرمرزی و وجود منابع نفت در استان بر نابرابری درآمدی در ایران بررسی شده است. بدین منظور، ابتدا نسبت درآمد رسانه غیر نفتی هر استان به درآمد رسانه غیر نفتی کشور محاسبه و بررسی گردید و در گام بعدی استانهای کشور به گروههای دوگانه بر اساس ویژهگیهای قومی، مذهبی، جغرافیایی و برخورداری از منابع نفت تقسیم شده و نسبت درآمد رسانهی وزنی هر گروه به درآمد رسانه کشور مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل دادهها از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده و شکاف و تغییر بین درآمدهای رسانه هم از جنبه زمانی و هم مقطعی مطالعه گردید. یافتههای تحقیق تاثیر فاکتور قومیت، مذهب و جغرافیا بر نابرابری درآمدی را نشان میدهد؛ تعلق به گروه قومی فارس، مذهب شیعه و قرار گرفنت استان در مناطق غیرمرزی از لحاظ برخورداری از درآمد رسانه مزیت محسوب میگردد اما وجود منابع نفتی در استان مزیتی برای ساکنانش به همراه نداشته است. همچنین بررسی همزمان روند تغییرات نسبت درآمد رسانه هر استان و یا گروههای دوگانه استانی با سهم درآمدهای نفتی از تولید ناخالص ملی نشان از تاثیر اندک درآمدهای نفتی بر نابرابری درآمد در کشور دارد.

Anahtar Kelimeler

نفت, غرافیا، درآمدها, قومیت، مذهب, کلامت کلیدی: نابرابری درآمد، ایران

Kaynakça

• اسميت، آدام. ثروت ملل (جلد1)، ترجمه سيروس ابراهيم زاده، انتشارات پيام، تهران 1357
• مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشوری، تهران 1379-1392
• طرح بررسی و سنجش شاخص¬های فرهنگ عمومی کشور (1389-1392)، شورای فرهنگ عمومی کشور، تهران
• مارکس، کارل. نقدی بر اقتصاد سیاسی (جلد1-3)، ترجمه حسن مرتضوی، انتشارات آگه، تهران 1387
• AGHAJANIAN, Akbar, “Ethnic Ineqality in Iran: An Overview”, International Journal of Middle East Studies, Volume:15, No:2, 1983, pp.211–224
• AMANOLLAHI, Sekandar, “A Note on Ethnicity and Ethnic Groups in Iran”, Iran & the Caucasus, Volume: 9, No:1, 2005, pp.37–41
• BOEKTTE, Peter, Collapse of Development Planning, NYU Press, New York 1994
• BUYUKUSLU,Ali Rıza, “The Evolution of Privatisation in Turkey and its İmpact on Turkish Trade Unions”. Irish Journal of Management, Volume:16, No:1, 1995, pp.44-55
• GHARAMALEKI, Hossein Haghparast, “İran Türklerinin Ekonomik Gelişimleri (Doğu Azerbaycan İli Örneği)”, İran Türkolojisi Sempoziyomu, Ankara Üniversitesi, 2010
• GURIEW, Sergei – MEGGINSON, William, “Privatization: What have We Learned?”, Annual World Bank Conference on Development Economics, 2007, pp.249-96
• HESHMATI, Almas, “Inequalities and Their Measurement”, IZA Discussion Paper, No: 1219, Bonn 2004
• HIGGINS, Patricia J. , “Minority-State Relations in Contemporary Iran”, Iranian Studies, Volume: 17, No:1, 1984, pp. 37–71
• HILLMAN,Arye -URSPRUNG, Heinrich , “Political Culture and Economic Decline”, European Journal of Political Economy, Volume:16, No:2, 2000, pp.189-213
• KRUEGER, Anne, “The Political Economy of the Rent-Seeking Society”, The American Economic Review, Volume:64, No:3, 1974, pp.291-303
• KUZNETS, Simon, “Economic Growth and Income Inequality”, The American Economic Review, Volume:45, No:1, 1954, pp.1-28
• LEWIS, William Arthur, “Economic Development with Unlimited Supplies of Labour”, The Manchester School, Volume:22, No:2, 1954, pp.139–191
• SALEHI-ISFAHANI, Djavad, “Poverty, Inequality and Populist Politics in Iran”, Journal of Economic Inequality, Volume:7, No:1, 2009, pp. 5–28
• TULLOCK, Gordon, “The Welfare Costs of Tariffs, Monopolies, and Theft”, Economic Inquiry, Volume:5, No:3, 1967, pp.224-232
• WOLF, Kaitlyn R.-YOUNG, Andrew T. , “Globalization and income convergence”, No: 14-07, 2014, آدرس اینترنتی: http://business.wvu.edu/files/d/77b12b86-14f3-4284-b28d-a78f9d283916/14-07.pdf