6-18 AY ARASI BEBEĞİ OLAN ANNELERİN EMZİRME VE ANNE SÜTÜNE İLİŞKİN GELENEKSEL UYGULAMALARI

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 3, 125 - 130, 31.12.2015

Ayten Dinç İstek Dombaz Dursun Dinç

Öz

AMAÇ: Bu çalışma 6-18 ay arası bebeği olan annelerin, emzirme ve anne sütüne ilişkin geleneksel uygulamalarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.

YÖNTEMLER: Tanımlayıcı tipteki çalışmanın evrenini Aralık 2012-Şubat 2013 tarihleri arasında Çanakkale ili, Ezine ilçesindeki bir Aile Sağlığı Merkezine kayıtlı 6-18 ay bebeği olan tüm anneler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemine, çalışmaya katılmayı kabul eden 212 anne alınmıştır. Araştırma verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu aracılığıyla yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Veriler Ki-kare, yüzdelik ve aritmetik ortalama ile değerlendirilmiştir.

BULGULAR: Yaş ortalaması 28.47±4.71 olan annelerin, %51.4’ü okur yazar/ilkokul mezunu, %82.5’i ev hanımı, %75.5’i orta gelirli ve %53.8’i kasabada ikamet etmektedir. Annelerin %85.4’ü ilk 6 ayda anne sütünün yeterli olduğunu düşünmektedir. Annelerin anne sütünü artırdığını düşündükleri besinler %58 sütlü tatlılar, %42 soğan/sarımsak, %16.6 bulgur, %16.5 kuru üzüm, %11.3 börülcedir. Sütü artırdığına inanılan içecekler %57.5 bitkisel çaylar, %50.5 su, %38.2 süttür. Anne sütünü artırmak için yapılan geleneksel uygulamalar ise %29.7 sık emzirme, %23.1 nazar boncuğu takma, %23.1 çok sıvı tüketmedir. Annelerin ortalama emzirme süresi 12.61±4.31 ay olup, %13.2’si ilk 6 ay içinde bebeklerini memeden ayırmıştır. Annelerin memeden ayırma yöntemleri incelendiğinde; biberonla ek besin vermek (%25.3), su ve meyve suyuyla oyalamak (%14), memeye salça sürmek (%10), saç koymak (%10), kara sürmek (%8.7), bebeği ayrı eve göndermek (%8.7) gibi geleneksel yöntemler uyguladıkları tespit edilmiştir.

SONUÇ: Çalışmanın sonucunda, annelerin anne sütünü artırmak ve bebeklerini memeden ayırmak için geleneksel yöntemlere başvurdukları saptanmıştır. Ebe/hemşirelerin bu uygulamaları değerlendirmeleri ve eğitimde annelerin bireysel ve kültürel özelliklerini dikkate almaları önemli olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anne sütü, emzirme, geleneksel uygulamalar

TRADITIONAL PRACTICES RELATED TO BREAST MILK AND BREASTFEEDING OF MOTHERS WITH BABIES OF 6-18 MONTHS

Öz

OBJECTIVE: This research was made in order to determine the traditional practices related to breast milk and breastfeeding of mothers with babies of 6 to 18 months.

METHODS: Mothers, who are registered to the Family Health Center in Ezine district in Çanakkale from September 2012 to February 2013 constituted the research’s system, those mothers having babies from 6 to 18 months. 212 mothers that accepted to attend to the study were obtained to research’s sample. The research’s dates were gathered by the researchers with the survey form that was done face to face. Descriptive statistics, Chi-square, frequency and average were used in data analysis.

RESULTS: The mean age of mothers was 28.47±4.71, 82.5% were housewives, 51.4% were literate/primary school graduates, 75.5% had middle income and 53.8% live in town. 85.4% of mothers think breast milk is enough for the first six months. Food which mothers think increases breast milk are 58% milk desserts, 42% onion/garlic, 16.6% wheat, 16.5% dried grape, 11.3% cowpea. Drinks that are thought to increase breast milk are %57.5 herbal teas, %50.5 water, %38.2 milk. Traditional practices to increase breast milk are 29.7% frequent lactating, 23.1% affixing an annulet, 23.1% drinking liquids a lot. The average lactating period of mothers is 12.61 ± 4.31 month, 13.2% of mothers separate their babies from the breasts. When mothers’ separation methods from breast are examined, giving additional food by baby bottle (25.3%), putting of with water and fruit juice (14%), spreading tomato paste on the breasts(10%), putting hair (10%), spreading black color (8.7%), sending the baby to another house (%8.7) such traditional practices are observed.

CONCLUSION: This study showed that mothers for increasing breast milk and separating their babies from the breast mothers’ applying for traditional practices. Thus, it would be important that nurses and midwifes should evaluate these practices and should keep the individual and cultural characteristics of mothers during their educations in mind.

Anahtar Kelimeler

Breast milk, breastfeeding

Kaynakça

• 1. The United Nationc Children's Found. Breasfeeding. Erişim 23.10.2014. http://www.unicef.org/nutrition/index_24824.html
• 2. World Health Organization. Global data bank on infant and young child feeding, s.3-37, Geneva (2009).
• 3. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008. s.171-87, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara (2009).
• 4. Akgün, T. Anne sütü ile besleme durumu ve bu durumu etkileyen faktörler. Aile Hekimliği Anabilim Dalı Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İstanbul (2006).
• 5. Demirtaş, D. Emzirmeyi etkileyen kültürel değerler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara (2005).
• 6. Gökçay, G. Bebek beslenmesi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,1 Baskı, İstanbul (2007).
• 7. Dinç, S. Şanlıurfa merkezde bulunan 4 numaralı sağlık ocağına kayıtlı 0-1 yaşında çocuğa sahip olan annelerin çocuklarının bakımında uyguladıkları geleneksel uygulamalar. Hemşirelik Bülteni. 2005;2(1):53-63.
• 8. Eğri, G., & Gölbaşı, Z. 15–49 Yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamaları. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007;6(5):313–20.
• 9. Chuang CH, Chang PJ, Hsieh WS, Tsai YJ, Lin SJ, Chen PC. Chinese herbal medicine use in Taiwan during pregnancy and the postpartum period: A population-based cohort study. International Journal of Nursing Studies. 2009;46(6):787-95.
• 10. Sinem O. Bebek Gelişimi: Bebeğimi ne zaman ve nasıl sütten kesmeliyim? http://www.istanbulparentingclass.com/makaleler.php?id=29 erişim. 16.10.2014
• 11. Ünsal H, Atlıhan F, Özkan H, Targan Ş, Hassoy H. Toplumda anne sütü verme eğilimi ve buna etki eden faktörler, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2005;48:226-33.
• 12. Gökduman M, Balkaya NA. Anne sütünü artırmaya yönelik bitkisel çay kullanımı ve etkileyen faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2010;3(4):187-94.
• 13. Atmaca, B. 15-49 Yaş kadınların anne sütü ile ilgili bilgileri ve davranışları, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi, Van (2008).
• 14. Koç GI, Tezcan S. Gebelerin emzirmeye ilişkin tutumları ve emzirme tutumunu etkileyen bazı faktörler, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2005;1-13.
• 15. Gökçay, G. Yaşamın ilk 2 yılında çocuk sağlığı ve bakımı. (1. baskı). İstanbul: Saga Yayınları (2008).
• 16. Atılgan ZTD, Oğuz ŞS, Dilmen U. Prematüre bebeği olan annelerde metpaid ve humana still-tee bitki çayı kullanımının anne sütüne etkisinin karşılaştırıldığı kontrollü randomize bir çalışma (2009) Erişim: 23.10.2014, http://www.humanaturkiye.com/dr.zekai-tahir-burak.html
• 17. Katebi V. İki farklı ülkede ve farklı kültürlerde yaşayan 15 yaş üzeri evli kadınların gebelik, doğum ve loğusalığa ilişkin geleneksel uygulamaların incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Salık Bilimleri Enstitüsü, İzmir (2002).
• 18. Gökduman M. 0-6 Aylik bebeği olan annelerin anne sütünü artırmaya yönelik geleneksel uygulamaları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın (2009).
• 19. Tanrıverdi S, Köroğlu ÖA, Kültürsay N, Egemen A. Annelerin anne sütünü artıran faktörlere ilişkin görüş ve yaklaşımları, The Journal of Pediatric Research. 2014;1(2):84-6.
• 20. Özcebe H, Kesgin MT. Türkiye’de çocuk bakımındaki geleneksel inanç ve uygulamalar, Türkiyat Araştırmaları. 2004;(1):43-56.
• 21. Beyhan Aİ. Kemerhisar-Bahçeli 'de inançlar, yerel adlar, takma adlar ve sağıltmacılık, Türk halk kültüründen derlemeler, Ankara, Kültür Bakanlığı:1625, Halk Kültürü Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları:209, Süreli Yayınlar Dizisi. 1995;29:41-74.