BİR TİYATRO METNİNDEKİ METİNLERARASI GÖNDERGELERİN EDEBİ DEĞER BAKIMINDAN ÇEVİRİ DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 23 - 45, 31.12.2018

Mesut Kuleli

Öz

Bu çalışmanın amacı, Shakespeare’in Coriolanus oyunundaki metinlerarası göndergeleri çözümlemek ve metinlerarası göndergeler saptanan söylemlerin iki Türkçe çevirisini değerlendirmektir. Metindeki metinlerarasılık ilişkileri, çeviri ediminden önce özgün metin çözümlenmesi için uygulanabilecek adımlardan biridir. Shakespeare’in eserlerinde ikonokrafik ve tarihsel göndergelerin yanı sıra Yunan ve Roma mitolojisinden yararlandığı bilinmektedir. Bu göndergeler yoluyla kurulan metinlerarasılık ilişkilerini çözümlemeden bir Shakespeare metnini başka bir kültüre aktarmak metnin alımlanmasında kayıplara neden olabilmektedir. Oyunun göstergebilimsel çözümlemesi sonucunda, 16 söylemde metinlerarasılık göndergeler saptanmıştır. Bu söylemlerin tümü, zorunlu metinlerarasılık olarak bulunmuştur. Bu söylemlerin çeviri değerlendirmesine göre söylemlerin yarısında metinlerarasılık ilişkileri korunabilmişken, diğer yarısında anlam bozucu eğilimler saptanmıştır. En sık kullanılan anlam bozucu eğilimin, anlamın aşırı yorumlanması olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Çeviri göstergebilimi, metinlerarasılık, zorunlu metinlerarasılık, yazın çevirisi

TRANSLATION EVALUATION OF INTERTEXTUAL REFERENCES IN A PLAY OF LITERARY VALUE

Öz

The aim of this study is to analyze intertextual references in the original play Coriolanus by Shakespeare and evaluate two Turkish translations of those contexts with intertextual references.
Intertextual references are one of the steps of semiological analysis of original texts prior to the act of translation. It is a well-known fact that Shakespeare benefited from Greek and Roman mythologies besides iconographic and historic references, without the analysis of which transferring a Shakespearean work into another culture might lead to losses in signification of the text. As a result of the semiological analysis of the play, 16 contexts were found to feature intertextual references. All those contexts were determined as obligatory intertextuality. Translation evaluation of those contexts showed that while intertextuality was preserved in half of the contexts, designificative tendencies were also determined in the other half, with over-interpretation of the meaning becoming the most frequently used tendency. 

Anahtar Kelimeler

Semiotics of translation, intertextuality, obligatory intertextuality, literary translation

Kaynakça

• Aktulum, K. (2011) “Metinlerarasılık // Göstergelerarasılık”, Ankara: Kanguru Yayınları.
• Apperson, G. and Manser, M. (2007) “Dictionary of Proverbs”, London: Wordsworth Editions.
• Bölükbasi, O. (2018) “Galen’s Neurology”, http://www.academia.edu/27975999/Galenin_N%C3%B6rolojisi_Galens_Neurology, (24.01. 2018.). Bulfinch, T. (2017) “Bulfinch’s Mythology : The Complete Texts”, Toronto: Aegitas.
• French, R. (2002) “Harvey, Clinical Medicine and the College of Physicians”, Clinical Medicine, 2(6): 584-590.
• Gorlée, D. (1994) “Semiotics and the Problem of Translation: With Special Reference to the Semiotics of Charles S. Peirce”, Amsterdam: Rodopi.
• Gorlée, D. (2012) “Wittgenstein in Translation: Exploring Semiotic Signatures”, Berlin: Walter de Gruyter.
• Grant, M. (2011) “Myths of the Greeks and Romans”, London: Hachette UK.
• Graves, R (2017) “The Greek Myths : The Complete and Definitive Edition”, London: Penguin UK.
• Hale, D. (1968) “Intestine Sedition: The Fable of the Belly”, Comparative Literature Studies, 5(4): 377-388.
• Hamilton, E. (2017) “Mythology : Timeless Tales of Gods and Heroes”, New York: Hachette Book Group.
• Hansen, W. and HANSEN, W. F. (2005) “Classical Mythology : A Guide to the Mythical World of the Greeks and Romans”, New York: Oxford University Press.
• Kraeling, E. (1947) “Xisouthros, Deucalion and the Flood Traditions”, Journal of the American Oriental Society, 67(3): 177-183.
• Kuleli, M. and Ural, G. (2015) “Gösterge Çözüm Yöntemi ile William Shakespeare’in Merchant of Venice Eserinde Mitolojik ve İkonografik Göndergelerin Saptanması ve Türkçe Çevirilerinin Değerlendirilmesi”, Uluslararası Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 13(1): 1-24.
• Leeming, D. (2005) “The Oxford Companion to World Mythology”, New York: Oxford University Press.
• Ludskanov, A. (1975) “A Semiotic Approach to the Theory of Translation”, Language Sciences, 35: 5-8.
• Murnaghan, S. (2009) “Penelope’s Agnoia: Knowledge, Power and Gender in the Odyssey”, Homer’s Odyssey, (ed). Doherty, L, New York: Oxford University Press: 231-246.
• Nagy, G. (1992) “Greek Mythology and Poetics”, London: Vornell University Press.
• Nowotna, M. (2005) “Le Sujet Dans Tous Ses Etas”, D’une Langue à L’autre, (ed.) Nowotna, M, Paris: Aux Lieux D’etre: 23-46.
• Öztürk Kasar, S. (2001) “La Sémiotique Subjectale et la Traduction”, Third International Congress- Claims, Changes and Challenges in Translation Studies Abstracts, European Society for Translation Copenhagen Business School-Copenhagen.
• Öztürk Kasar, S. (2009a) “Pour Une Sémiotique de la Traduction”, La Traduction et Ses Métiers, (ed.) Laplace, C., Lederer, M. and Gile, D., Caen: Lettres Modernes Minard: 163-175.
• Öztürk Kasar, S. (2009b) “Un Chef-d’oeuvre Trés Connu: Le Chef-d’oeuvre Inconnu de Balzac. Commentaries D’une Traduction a L’autre Laissant des Traces”, Les Traces du Traducteur, (ed.) Nowotna, M. and Moghani, A., Paris: Publications de I’INALCO: 187-211.
• Öztürk Kasar, S. (2012) “Jean-Claude Coquet ile bir Dil Görüngübilimine Doğru”, XII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Trakya University, Edirne: 427-433.
• Öztürk Kasar, S. (2016a) “Sémiotique de la Traduction Littéraire”, Les Langues Modernes, Dossier: Approches Théoriques de la Traduction, 1: 43-51.
• Öztürk Kasar, S. (2016b) “Interaction Entre la Sémiotique et la Traduction Littéraire”, Translation as Innovation: Bridging the Sciences and the Humanities, 1: 243-260.
• Öztürk Kasar, S. and Tuna, D. (2015) “Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma”, Frankofoni Fransız Dili ve Edebiyatı İnceleme ve Araştırmarı Ortak Kitabı, 27: 457-482.
• Öztürk Kasar, S. and Tuna, D. (2017a) “Shakespeare in Three Languages: Reading and Analyzing Sonnet 130 and its Translations in the Light of Semiotics”, IJLET International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(1): 170-181.
• Öztürk Kasar, S. and Tuna, D. (2017b) “Le Non-dit Derriere les Discours Masques”, IJLET International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3): 754-767.
• Öztürk Kasar, S. and Batu, E. (2017) “Oscar Wilde’nin Bencil Dev Öyküsünün Göstergebilimsel Çözümlemesi ve Çeviri Göstergebilimi Bağlamında Türkçe Çevirilerinin Değerlendirilmesi”, IJLET International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(4): 920-950.
• Penning, M. (2002) “Hydra Revisited: Substituting Formal for Self- and Informal In-home Care Among Older Adults with Disabilities”, Gerontologist, 42(1): 4-16.
• Riffaterre, M. (1978) “Semiotics of Poetry”, Bloomington: Indiana University Press.
• Riffaterre, M. (1990) “Fictional Truth”, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Ring, S. (2003) “Pluto”, Calgary: Weigl Publishers.
• Roman, L. and Roman, M. (2010) “Encyclopedia of Greek and Roman Mythology”, New York: Infobase Publishing.
• Saussure, F. (2001) “Genel Dilbilim Dersleri”, (trans.) Vardar, B, İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Sevgen, C. (2017) “Giriş”, Shakespeare, W. Macbeth, (trans.) Eyüboğlu, S., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: V-XLVI.
• Shakespeare, W. (1945) “Coriolanus”, (trans.) Adıvar, H.E. and Turhan, V., İstanbul: Pulhan Matbaası.
• Shakespeare, W. (1994) “Coriolanus”, (trans.) Bozkurt, B., İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Shakespeare, W. (1998) “Coriolanus”, New York: Oxford University Press.
• Stecconi, U. (2007) “Five Reasons Why Semiotics is Good for Translation Studies”, Doubts and Directions in Translation Studies, (ed.) Gambier, Y., Shlesinger, M. and Stolze, R., Amsterdam: John Benjamins Publishing Company: 15-26.
• Stewart, W. (1998) “Dictionary of Images and Symbols in Counselling”, London: Jessica Kingsley Publishers.
• Tanha, S. (2014) “Pluto, Lord of the Underworld, an Analysis”, SPICA, 2(1): 44-51.
• Thompson, D. (2004) “The Trojan War Literature and Legends From the Bronze Age to the Present”, London: McFarland.
• Torop, P. (2000) “Towards the Semiotics of Translation”, Semiotica, 128(3-4): 597-610.
• Tuna, D. (2016) “Çevirmek İçin Çözümlemek: Bel Kaufman’ın Sunday in the Park Başlıklı Öyküsünde Anlam Arayışı”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5: 76-97.
• Tuna, D. and Kuleli, M. (2017) “Çeviri Göstergebilimi Çerçevesinde Yazınsal Çeviri İçin bir Metin Çözümleme ve Karşılaştırma Modeli”, Konya: Eğitim Yayınevi.