Türkiye’deki Önemli Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstri İçi Ticaret Göstergeleri İle Statik ve Dinamik Analizi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 3, 548 - 557, 15.12.2018

Rıfat Kurt Erol İmren

Öz

Çalışmada Türkiye’deki bazı tıbbi ve aromatik
bitkilerin dış ticaret durumu ve Endüstri İçi Ticaret’i (EİT)  incelenmiştir. Bu kapsamda, birinci aşamada,
2007-2017 dönemini kapsayan, HS12 (GTIP) kodlu sanayi ürün grubuna ait bazı
tıbbi ve aromatik bitkilerin yer aldığı veriler, dünya genelinde
değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede ilk olarak EİT’yi belirlemek için
kullanılan standart Grubel-Lloyd (GL) endeksi ile statik analiz yapılmış, daha
sonra Brülhart’ın Marjinal Endüstri İçi Ticaret’i belirlemeye yönelik A ve B
endeksleri kullanılarak dinamik analiz gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada ise
SITC Rev3 ve HS12 (GTIP)  kodları
kullanılarak 6 gruba ayrılan tıbbi ve aromatik bitkilerin, G-8 ülkeleriyle olan
EİT’si GL endeksi kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuçlar, Türkiye’nin,
kebere, çöven, ıhlamur ve kişniş gibi ürünlerde hem ithalatçı hem de ihracatçı,
defne, kekik, mahlep, nane, rezene ve sumak gibi ürünlerde ihracatçı, çörekotu ve
zencefilde ise ithalatçı konumda olduğunu göstermiştir. Ayrıca Türkiye’nin dış
ticaret yönünün 2012 küresel krizi öncesi ve sonrasında ürün gruplarına göre
farklılıklar gösterdiği ve G-8 ülkeleriyle EİT’nin ise yok denecek kadar az
olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler, Endüstri İçi Ticaret, Statik ve Dinamik Analiz

A Static and Dynamic Analysis of Intra-Industry Indicators of Important Medical and Aromatic Plants in Turkey

Öz

In this study, Intra-Industry Trade (IIT) and foreign trade situation of some medicinal and aromatic plants in Turkey were examined. For this purpose, the data obtained from some medical and aromatic plants belonging to the HS12 (GTIP) coded industrial product group, covering the period 2007-2017, were evaluated worldwide. In this evaluation, firstly, a static analysis was performed with the standard Grubel-Lloyd (GL) index used to determine intra-industry trade. After that, a dynamic analysis was also performed by using Brülhart’s A and B indices to determine the marginal intra-industry trade. In the second step, the data belonging to the medical and aromatic plants, which were divided into six groups by using SITC Rev3 and HS12 (GTIP) codes, were analyzed by using the intra industrial trade GL index with G-8 countries. The results showed that Turkey is both an importer and exporter of capers, soap root, lime and coriander in products, and an exporter of bay leaves, thyme, mahleb, mint, fennel and sumac products and also the importer of black cumin and ginger. Also, Turkey's foreign trade has shown differences according to the IIT before and after the 2012 global financial crises and the IIT was seen to be minimum with G-8 countries.

Anahtar Kelimeler

Medicinal and Aromatic Plants, Intra-Industry Trade, Static and Dynamic Analysis, Static and Dynamic Analysis

Kaynakça

• Balassa B (1986). The determinants of intra-industry specialization in United States trade. Oxford Economic Papers, 38(2), 220-233.
• Balassa B ve Bauwens L (1987). Intra-industry specialisation in a multi-country and multi-industry framework. The Economic Journal, 97(388), 923-939.
• Bashimov G (2017). Tarım ve gıda ürünlerinde endüstri-içi ticaretin analizi: Türkiye ve Rusya örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 155-167.
• Başer HC (1997). Tıbbi ve aromatik bitkilerin ilaç ve alkollü içki sanayinde kullanımı. İstanbul Ticaret Odası, Yayın No: 39, İstanbul, s.207.
• Baydar H (2009). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 3. Baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Yayın No:51, Isparta.
• Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci D (2010). Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-I, 11-15 Ocak, Ankara, 437-456.
• Bedir A (2009). Uluslararası ticarette fiyata dayalı rekabet gücü ile endüstri-içi ticaret arasındaki ilişki: Türk imalat sanayi örneği. TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
• Bilici Ö (2007). Türkiye ile Avrupa Birliği Ülkeleri Arasında Endüstri-İçi Ticaretin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, 195 s.
• Bozkıran S (2015). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Pazarlaması: Lavanta Örneği-Isparta. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 60 s.
• Brülhart M (1994). Marginal intra-industry trade: measurement and relevance for the pattern of industrial adjustment. Review of World Economics, 130(3), 600-613.
• Çakmak Ö (2006). Türkiye ile Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere arasında imalat endüstrisinde endüstri-içi ticaretin yapısı: 1991-2004. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 30-47.
• Erün G (2010). Türkiye ile AB, gıda ve canlı hayvan sektörü dış ticaretinde endüstri içi ticaret analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2 (1), 71-78.
• Estrada M (2008). Intra-Industry Trade between Belgıum and the EU-15 countries. Masters Programme of Economics of Innovation and Growth Royal Institute of Technology (KTH), Stockholm, Sweden School of Architecture and the Built Environment Department of Transport and Economics, 1-46.
• Greenaway D ve Milner C (1983). On the measurement of intra-industry trade. The Economic Journal, 93(372), 900-908.
• Grubel HG ve Lloyd PJ (1975). Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products, London: Macmillan Pres, 205 p.
• Hamilton C ve Kniest P (1991). Trade liberalisation, structural adjustment and intra-industry trade: A note. Weltwirtschaftliches Archiv, 127(2), 356-367.
• Kaya AA ve Atış AG (2007). Türkiye kimya sanayi endüstri içi ticaretinin statik ve dinamik analizi: Avrupa Birliği üye ve aday ülkeleri. Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Cin. Ege Academic Review, 7(1), 251-291.
• Kemer OB and Aydemir MF (2017). Türk imalat sanayiinin endüstri-içi ticareti (2001-2014). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 1159-1180.
• Mangır F and Fidan A (2017). Grubel-Lloyd endeksi ile endüstri-içi ticaret analizi, tarım sektörü Türkiye örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 19 (33), 45-51
• Narin P (2002). Endüstri-içi Ticaret ve İhracata Dayalı Sektörler Açısından Türkiye Uygulaması, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, 173 s.
• Özdamar G (2014). İmalat sanayisinde Türkiye'nin AB ile ticaretinin yapısı ve rekabet gücü: teknoloji düzeylerine göre bir inceleme. Dumlupinar University Journal of Social Science, 41, 11-30.
• Özgüven M, Sekin S, Gürbüz B, Şekeroğlu N, Ayanoğlu F, Ekren S (2005). Tütün, tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi ve ticareti. 3-7 Ocak 2005, Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, Ankara.
• Şahin D (2015a). Türkiye’nin ve G-8 ülkelerinin endüstri-içi ticaretinin statik analizi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(3), 98-107.
• Şahin D (2015b). Türkiye’nin tarımsal gıda ürünlerinin endüstri-içi ticaretinin analizi: AB-15 ülkeleri ile karşılaştırmalı analiz. Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 4, 171-193.
• TÜİK (2018). Türkiye İstatistik Kurumu kayıtları. www.tuik.gov.tr (09/09/2018).