YENİ BELGELER IŞIĞINDA 1934 TRAKYA YAHUDİ OLAYLARI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 16, 878 - 894, 01.07.2018

Erdal Aydoğan

Öz

ÖZET

Yakın Dönem Türk tarihine damgasını
vuran en önemli hadiselerden biri de “1934 Trakya Olayları”dır. Çanakkale ve
diğer Trakya vilayetlerinde yaşanan gelişmelerin öznesi ise Trakya Yahudileridir.
1930’lu yıllarda hem dünyada hem de Türkiye’de yaşanan ekonomik ve ideolojik
problemeler ve arayışların bir sonucu olarak ortaya çıkan olaylar basit
şekliyle bölgede yaşayan zengin Yahudilerin mallarının ve mağazalarının
yağmalanması şeklinde ortaya çıkmıştır. Bu süreçte yaşanan olumsuzluklar
bölgede yaşayan Yahudilerin başta İstanbul olmak üzere diğer şehirlere
göçleriyle sonuçlanmıştır.

Bu olumsuzluklar ülke yönetiminde
bir takım anlaşmazlıkları da ortaya çıkarmış, parti-hükümet tartışmalarına yeni
bir ivme kazandırmıştır. Başbakan İsmet Paşanın gelişmelere vaktinde el
koymasıyla olaylar yatıştırılabilmiştir. Olayların hazırlayıcıları
cezalandırılmış yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalan Yahudilerin
evlerine geri dönmeleri teşvik edilmiş, zararları giderilmeye çalışılmıştır.
Hadiselerde, Trakya Umumi Müfettişliği ve Dr. İbrahim Tali Beyin rolü ise
günümüze kadar belirsizliğini korumuştur.

Anahtar Kelimeler

Trakya Yahudiler Umûmî Müfettişlik Faşizm CHF

Kaynakça

• KAYNAKLAR
• Arşiv Belgeleri
• B.C.A., 030.10./72.475.2.B.C.A., 030.18.01/42.8.10.B.C.A., 030.18.01/43.18.9.B.C.A., 030.18.01/43.19.16.Dr. İbrahim Tâli Bey Evrakı.
• Süreli YayımlarAyın Tarihi, 8 (1-31 Temmuz 1934). Son Posta, 8 Temmuz 1934
• EserlerAYDOĞAN, Erdal, Türk Siyasi Hayatında Dr. İbrahim Tâli (Mustafa Kemal’le Trablusgarp’tan Cumhuriyet’e), İstanbul, 2008.AKTAR, Ayhan, Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikaları, 8. bs., İstanbul, 2006.BALİ, N Rıfat, Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945), 8. Baskı, İstanbul, 2010.------- N. Rıfat, 1934 Trakya Olayları, 2.bs., İstanbul 2009.Cumhuriyet Ansiklopedisi (1923-1940), I, İstanbul, 2005, s.227.İsmet İnönü, Konuşma Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşiler (1933-1938), (Haz.) İlhan Turan, Ankara, 2003.KORALTÜRK, Murat, Erken Cumhuriyet Döneminde Ekonominin Türkleştirilmesi, İstanbul, 2011. ÖKE, Mim Kemal, Güney Asya Müslümanlarının İstiklal Savaşı ve Türk Milli Mücadelesi, Ankara, 1988. ------- , Mim Kemal, Kutsal Topraklarda Siyonistler ve Masonlar (İhanetler, Komplolar, Aldanmalar), İstanbul, 1990.
• Makaleler
• AKTAR, Ayhan, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Uygulanan Türkleştirme Politikaları”, Tarih ve Toplum, 156 (Aralık 1996).------- , Ayhan, “Trakya Yahudilerini Doğru Yorumlamak”, Tarih ve Toplum, 145 (Kasım 1996). KARABATAK, Haluk, “Türkiye Azınlık Tarihine Bir Katkı 1934 Trakya Olayları ve Yahudiler”, Tarih ve Toplum, 146(Şubat 1996).KOCA, Hüseyin, “Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Dönemi Umûmî Müfettişlikler (Genel Valilikler)”, Türkler, c.17, Ankara, 2002. LEVİ, Avner, “Trakya Yahudileri Olayı (Alınamayan Ders)”, Tarih ve Toplum, 151 (Temmuz 1996).ÖZMEN, Abidin, “Genel Müfettişlikler Hakkında Bir Düşünce”, İdare Dergisi, (Ocak-Şubat 1948). SİPOLS- V.-M.HAALAMOF, İkinci Dünya Savaşının Nedenleri (Emperyalizmin Anatomisi), (Çev.) İzzet Yaşar, İstanbul, 1975. ŞİMŞEK, Halil, “Çanakkale Bağlamında 1934 Trakya Yahudi Olayları”, CTAD, 5/9 (Bahar 2009). TOPRAK, Zafer, “1934 Trakya olaylarında Hükümetin ve CHF’nin Sorumluluğu”, Toplumsal Tarih, 34 (Ekim 1994).