POLONYA’DA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ

Yıl 2016, Cilt: 64 Sayı: 2, 203 - 214, 31.12.2017

Öztürk Emiroğlu

Öz

Polonya’da Türkçe öğretimi, Lehlerle Türklerin diplomatik ilişkileri (1414) ile

veya Tatar ve Karay Türklerinin Polonya topraklarına XV. yüzyılda yerleşmeleriyle

başlatılabilir. Polonya sarayında XVI. yüzyıldan itibaren Türkçe öğrenimi başlar

ve gelenek olarak son bölünmeye (1795) kadar sürer. Polonya krallarından Stefan

Batory ve III. Jan Sobieski’nin Türkçe konuştuğunu kaynaklardan öğrenmekteyiz.

Bunun yanında Dominikan ve Cizvit tarikatlarında diğer Şark dillerinin ve Türkçenin

öğrenildiğini eklemek gerekir. Aristokratlar arasında da Türkçe öğrenenlerin olduğunu

ve bilhassa Dzierżka, Otwinowski, Zamoyski, Sobieski, Czartoryski ve Potocki

ailelerinin Türkçe öğrenmeyi teşvik ettiklerini biliyoruz. XIX. yüzyılın başından

itibaren artık akademilerde diğer Şark dilleri ile birlikte Türkçenin öğretildiğini,

XX. yüzyılda Türkoloji bilimine Polonya’dan önemli katkılar yapan Türkologların

yetiştiğini kaydetmek gerekir. İncelememizde bir makalenin çerçevesine sığacak

şekilde Polonya’da Türkçe öğretiminin tarihçesini geçmişten günümüze ortaya

koymaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Polonya, Türkçe, öğretim, geçmiş

Historical Development of Teaching Turkish Language in Poland

Öz

Turkish language teaching in Poland was initiated with diplomatic relations

between the Turks and Poles. It is also possible to start with Turkish words taking

place in Polish. It can also start with the settlement of Tatar and Karay Turks in Polish

territory. Turkish language learning started in Poland palace after 16th century and as

tradition it continued until the division. We learn from sources that the kings of Poland

Stefan Batory and Jan Sobieski III could speak Turkish. It should be added that other

oriental languages and Turkish language were learned in Dominican and Jesuit sects.

We also know that aristocrats learned Turkish language and particularly Dzierżka,

Otwinowski, Zamoyski, Sobieski, Czartoryski and Potocki families encouraged

learning Turkish language. Turkish language has been taught in the academies with

other oriental languages since the beginning of the 19th century. It should be noted

that Polish Turcologists have had significant contribution to Turcology science in

20th century. In this study, we will try to mention all aspects of the history of Turkish

language teaching from past to present in Poland.

Anahtar Kelimeler

Poland, Turkish, teaching, past

Kaynakça

• Banczerowski, Jerzy (1988), “Orientalistyka Poznanska”, Sprawozdania Poznanskiego Towarzytwa Przyjaciol Nauk. Wydzial Filologiczno-Filozoficzny, S.105, s. 12-18.
• Baranowski, Bohdan (1945-1946), “Ormianie w sluzbie dyplomatycznej Rzeczypospolitej”, Mysl Karaimska, I, Wroclaw, s. 119-137.
• Baranowski, Bohdan (1950), Znajomosc Wschodu w dawnej Polsce do XVIII wieku, Lodz.
• Debi̇cki̇, Ludwik (1884), Pierwsi orientalisci i archeologowie Polsce, Pulawy.
• Dubi̇nski̇, Aleksander (1986), “Turkologia”, Instytut Orientalistyczny Uniwersytetu Warszawskiego 1932-1982, Varşova.
• Emi̇roğlu, Öztürk-Tadeusz Majda (2012), Polska Bibliografia Turkologiczna, Varşova.
• Jankowski, Henryk (2007), Szkice z dziejow Polskiej orientalistyki C.IV, Varşova, s. 127- 171.
• Kaluzynski, Stanislaw (1994), “Uniwersyteckie studia orientalistyczne w Polsce”, Przeglad Orientalistyczny, S. 1-2 (169-170), s. 3-13.
• Krzyzanowski, Julian (1936), “O powiastkach orientalnych Krasickiego”, Prace historyczno literackie ku czci İgnacego Chrzanowskiego, Krakov, s. 216-228
• Nowacki, Jozef (1964), Archidiecezja Poznanska w granicach historycznych i jej ustroj,
• Poznan. Muchli̇nski̇, Antoni (1858), Materialy do dziejow Kosciola polskiego z jezykow wschodnich, C. II, Varşova.
• Orlowski, Adam (1783), Zebranie wszystkich redempcyi, które prowincya polska Zakonu Najświetszej Trójcy od wykupienia niewolników w kraiach tureckich i tatarskich od roku 1688 do roku 1783 Varşova.
• Rajter, Miroslaw (2003), „Zycie i dorobek naukowy profesora Smieszka – zalozyciela i kierownika Katedry Orientalistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1921-1933, Poznan, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Reychman, Jan (1950), Znajomosc i nauczanie jezykow orientalnych w Polsce XVIII w., Wroclaw.
• Rolle, Antoni Jozef (1875-1887), Opowiadania historyczne VII, Lviv.
• Si̇emi̇ens, Lucyana (1853), Zywot i pamietnik Stanislawa Malachowskiego, Krakov.
• Stachowski, Stanislaw (2005), Glosariusz turecko-polski, Krakov.
• Starzenski, Michal (1914), Na schylku dni Rzeczypospolitej, Varşova.
• Tryjarski, Edward (1968-1972), Dictionnaire arrneno-kiptchak d’apres trois manuserits des coIlestons viennoises, C.1-4, Varşova.
• Turkowski̇, Tadeusz (1935), Materialy do dziejow literatury i oswiaty na Litwie i Rusi: z archiwum drukarni i ksiegarni Jozefa Zawadzkiego w Wilnie z lat 1805-1865, Vilnüs.
• Wali̇szewsk, Kazimierz (1894), Ostatni poseł polski do Porty Ottomańskiej, Akta legacji stambulskiej Franciszka Piotra Potockiego starosty rzeckiego, C. 1, Paris.
• Yoldaki Elçi Osmanlıdan Günümüze Türk-Leh İlişkileri / Posel w Drodze Stosunki Turecko- Polskie od Czasow osmanskich do Dnia Dziejszego,(2014), Yayımlayan: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• Zajaczkowski, Wlodzimierz (1983), Turkic studies in Cracow, (Red: W. Tyloch), s. 21-24.