Öz
Hıristiyan resim sanatında
oldukça önemli bir yere sahip olan Meryem’e Müjde Sahnesi, hem Kanonik hem de
Apokrif kaynaklı olması bakımından önemlidir. Kanonik İncillerde, sahne ile
ilgili olarak ayrıntılı bilgi verilmezken, sahnenin hemen hemen tüm ikonografik
elemanları ile ilgili bilgileri, Apokrif kaynaklardan elde ederiz. Bunlar
içerisinde sahne ile ilgili olarak en ayrıntılı
bilgiyi 2. yüzyılda yazılmış olan Yakobus’un Protoevangelium’u
verir. Çalışma konusunu oluşturan Meryem’in kırmızı/mor yünü ve kirmeni de Protoevangelium
kaynaklıdır. Müjde sahnesi iki episoddan oluşması bakımından önemlidir. İlk
Müjde; kuyu başında gerçekleşirken, ikinci Müjde ise Meryem’in Evinde
gerçekleşmiştir. Bu bağlamda Meryem’e Evinde Müjde konumuz adına önemlidir.
Çünkü sahnede; Gabriel Meryem’e İsa’yı müjdelemek için geldiğinde, elindeki
kirmeni ile kırmızı/mor yününü örmektedir. Kırmızı ve mor bir renk olarak
birçok ikonografik gönderme içermektedir. İsa’nın eti ve kemiği ile özdeşleşen
rengin ikonografik geçmişini etkileyen birçok etken vardır.
Hıristiyan resim sanatında, Müjde sahnesi
kapsamında, Meryem’in kirmeni ikonografisini etkileyen birçok unsur vardır.
Bunlar içerisinde, Mezopotamya ve Yunan
pantheonu oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda her iki coğrafyadaki
Ana Tanrıça kültleri, dini ritüeller, sosyal yaşam, soyluluk, hanedan mensubu
olmak gibi geniş yelpazede birçok etken her iki rengin ikonografik gelişim
sürecini desteklemiştir. Bu çalışmada,
Müjde sahnesinde oldukça önemli bir yere sahip olan mor ve kırmızı rengin
ikonografik bir değerlendirilmesi yapılmıştır. İki rengin ikonografik
değerlendirilmesi yapılırken, Mezopotamya ve Yunan kültür çevrelerinden çeşitli
örneklendirilmelere gidilmiştir. Bu örneklendirmeler arasında Meryem sadece Ana
Tanrıçalar ile değil, Havva ile de kıyaslanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Astour. M., C. (1965). The Origin of the Terms "Canaan," "Phoenician," and "Purple": [Elektronik Sürüm] Journal of Near Eastern Studies, (24) 4, Erich F. Schmidt Memorial Issue. Part Two, 346-350.
- Badalanova, G. F. (2004). The Spinning Mary: Towards the Iconology of the Annunciation, [Elektorink Sürüm]. Cosmos, 20, 211-260.
- Beekes, R. (2010). Etymological Dictionary of Greek. Leiden-Boston: Brill.
- Benson, J. L. (2000). Greek Color Theory and the Four Elements [full text, not including figures] Massachusetts; Amherst Libraries Publication.
- Bishop Marcus (2009). St. Mary through the Iconographer Eyes. Erişim: 18.12.2017: https://stnoufer.files.wordpress.com/2009/09/final_icon.pdf
- Busatta, S. (2014). The Perception of Color and The Meaning of Brilliance Among Archaic and Ancient Populations and Its Reflections on Language. Antrocom Online Journal of Anthropology 2014, vol. 10. n. 2. P. 309-347.
- Cottica, D. (2004). The Symbolism of Spinning in Classical Art and Society, [Elektorink Sürüm]. Cosmos, 20, 185-209.
- Стасюк, I. (2015). Color as an Expressive Instrument of the Icon, Historical and Cultural Studies, 2(1), 93-95.
- Elliott, J. K. (2006). A Synopsis of the Apocryphal Nativity and Infancy Narratives. Leiden-Boston: Brill.
- Foster, P. (2009). The Apocryphal Gospels. A very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
- Hǻland, E. J. (2004). Athena’s Peplos: Weaving as a Core Female Activity in Ancient and Modern Greece, [Elektorink Sürüm]. Cosmos, 20, 155-82.
- Hislop, A. (1858). The Two Babylons Or The Papal Worship Proved To Be The Worship of Nimrod and His Wife. Edinburg: Houston & Wright.
- https://incil.info/
- Homer (t. y.) The Odyssey.
- Hone, W. (1820). The Apocryphal New Testament. London: Ludgate Hill.
- James, L. (2008). The Role of Women. E. Jeffreys, J. Haldon, R. Cormack (Ed.). The Oxford Handbook of Byzantine Studies. (p. 643-651). Oxford: Oxford University Press.
- James, P., Van der Sluijs M. A. (2008). Ziggurats, Colors, and Planets jcs 60. p. 57-79.
- Liddell, H.G., Scott R. (1940). A Greek and English Lexicon. Oxford: Clarendon Press.
- Murdock, D. M. (2010). Was the Persian Goddess Anahita the Pre-Christian Virgin Mother of Mithra? Erişim: 30. 04. 2016, http://www.kavehfarrokh.com/wp-content/uploads/2010/12/anahita1.pdf.
- Nutzman, M. (2013). Mary in the Protevangelium of James: A Jewish Woman in the Temple? Greek, Roman and Byzantine Studies. (53, 551-578).
- Parani, M. (2003). Reconstructing the Reality of Images. Byzantine Material Culture and Religious Iconography (11-15th Centuries). Brill: Leiden-Boston.
- Parani, M. (2007). “Defining Personal Space: Dress and Accessories in the Late Antiquity,” in Objects in in Context, Objects in Use. Material Spatiality in Late Antiquity. Late Antique Archaelogy 5, Ed. L Lavan, E Swift, T. Putzeys. (s. 497-529). Leiden Boston.
- Rigoglioso, M. (2010). Virgin Mother Goddesses of Antiquity. New-York: Palgrave/Macmillan.
- Schneemelcher, W. (1991). New Testament Apocrypha Volume I: Gospels and Related Writings. Louisville-London: James Clarke & Co.
- Shaw, C. (2011) ‘The Costume of Byzantine Emperors and Empresses’ Rosetta 9.5, 55-59.
- Stulz, H. (1990). Die Farbe Purpur im frühen Griechentum. Stuttgart.
- Topping, E., C. (1987). Holy Mothers of Orthodoxy. Women and Church. Minneapolis: Light and Life Publishing Company.
- Tumanov, V. (2011). Mary Versus Eve: Paternal Uncertainty and the Christian View of Women. Neophilologus: An International Journal of Modern and Mediaeval Language an Litarature. Vol. 95, 507-521.
- Ünser, Ş. (2013). Bizans Sanatında Adem ve Havva İmgeleri, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Wake, A. (2004). The Forbidden Books of the New Testament. EriĢim: 22.10.2016. www.gutenberg.net.
- www.kuran.gen.tr/
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ekim 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Eylül 2018 |
| Kabul Tarihi | 10 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 2018 Sayı: 36 |
