15 Temmuz Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Kamu Yönetimine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 5 - 37, 30.12.2018

Gökhan Tuncel Yılmaz Demirhan

https://doi.org/10.20493/birtop.494622

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temel özelliği, yönetimde güçler
ayrılığı ilkesini esas almış olmasıdır. Bu esasa göre, yasama, yürütme ve yargı
güçleri ayrı ayrı örgütlenmiş olup bu güçlerin görev ve yetkileri ile yetki
kaynakları anayasada belirtilmiştir. Buna göre yasama gücü kanunları yapar,
genel kuralları koyar. Yürütme gücü kanunlara göre, bu kuralları uygular. Yargı
gücü ise uygulamadan kaynaklanan sorunları çözer. Türkiye’de güçlerin ayrılığı benimsenmiş
olsa da yürütme erki yönetimin merkezinde yer alır. Temsili demokrasilerde
yürütme gücünü doğrudan veya dolaylı yollarla seçilen hükümet kullanmaktadır.
Ancak, demokrasisi konsolide olamamış Türkiye gibi ülkelerde seçilmişlerin
iktidar olup, muktedir olamaması sorunu bulunmaktadır. Yürütmenin asli gücü
seçilmiş kanadı hükümetlerin seçimlerde vatandaşlardan aldıkları yetki ile
ülkeyi yönetmesi beklenirken seçilmişlerin emri altında çalışması gerekirken
yürütmenin atanmışlar kanadı kendi görev ve yetki alanının dışına çıkarak ülke
yönetiminde etkili olmuştur. Türkiye’de, özellikle çok partili siyasal yaşama
geçişin ardından darbeler veya MGK gibi kurullar aracılığıyla asker, siyaset ve
idare üzerinde doğrudan etkili olmuştur. 15 Temmuz 2016 gecesi yaşanan darbe
girişimi ülkede yeni bir sürecin başlamasını da beraberinde getirmiştir. Darbe
girişimi, vatandaşların desteği, hükümetin ve güvenlik güçlerinin mücadelesi
sonucunda başarısız olmuştur. Ancak, girişim sonrasında hükümet darbe
girişimini bertaraf etmek için bazı tedbirleri yürürlüğe koymuştur. Ülke
genelinde Olağanüstü Hal Yönetimi ilan edilmesi, bu tedbirlerin başında
gelmiştir. Bu çerçevede hükümet, çok sayıda Kanun Hükmünde Kararname çıkararak
başta kamu yönetimi olmak üzere pek çok alanda yasal düzenleme yapılmıştır.  

Bu çalışmada, 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra siyasal
iktidarın aldığı önlemlerin kamu yönetiminde meydana getirdiği bazı
değişiklikler inceleme konusu yapılmıştır. Bu inceleme, 21 Temmuz 2016-17
Temmuz 2018 tarihleri arasında Türkiye’nin tamamında üçer aylık sürelerle
uygulanan Olağanüstü Hal Yönetimi boyunca çıkarılan onlarca Kanun Hükmünde Kararname
(KHK)’ler bağlamında yapılmıştır. Bu çerçevede, KHK’larla merkezi yönetim,
yerel ve yerinden yönetimler alanında yapılan düzenlemelerin bir kısmına yer
verilmiştir. Çalışma, büyük ölçüde yasal-hukuksal metinlere dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, 15 Temmuz, OHAL, KHK’lar, İdare, YapıTürkiye

Kaynakça

• Alptekin, H. ve Bekir İ. (2018). Kayyum Atanan Belediyelerin PKK Terörü İle Mücadeledeki Rolü, Ankara, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Raporu.
• Balta, T. B. ve Hüseyin N. K. (1960), “ Türkiye’de Hukuk Devleti Anlayışı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 3, ss. 1-10.
• Demirkaya, N. (2017), “İşte Bir Yıldır, OHAL Kapsamında Yayınlanan Tüm KHK'lar ve İçerikleri”, www.gazetehaber.com.tr, (Erişim Tarihi: 18.09.2017).
• Gözler, K. (2004), Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Bursa Ekin Kitabevi.
• Gözler, K. (2015), Anayasa Hukukuna Giriş, Bursa, Ekin Yayınevi.
• Gözübüyük, Ş. (2013), Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Günal, H. Y. (1964), “Hukuk Devleti Kavramı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 3, ss. 103-124.
• Huber, E. R. (1970), “Modern Endüstri Toplumunda Hukuk Devleti ve Sosyal Devlet”, (Çev. Tuğrul Ansay), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 3, ss.27-51.
• Karabelias, G. (1998), ‘Civil-Military Relations: a Comparative Analysis of the Role of the Military in the Political Transformation of Post-war Turkey and Greece: 1980-1995’ http://www.nato.int/acad/fellow/96-98/karabeli.pdf (15.03.2018)
• Karatepe, Ş. (2013), Anayasa Hukuku, Ankara, Savaş Yayınevi.
• OHAL Komisyonu Kararları, https://ohalkomisyonu.tccb.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 12.11.2018).
• Özbudun, E. (1995), Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Özer, M. A. (2012). Yeni Kamu Yönetimi. Ankara: Barış Kitap
• Özyörük, M. (1959), Hukuka Giriş, Ankara, Ege Matbaası.
• 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu.
• 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu.
• https://www.haberler.com/cumhurbaskani-erdogan-tib-i-kapatacagiz-8667593-haberi/, (Erişim Tarihi: 5.10.2018).
• http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/tib-e-casusluk-baskini-26527018, (Erişim Tarihi: 5.10.2018)
• 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu.
• 15 Temmuz 2018 tarih ve 8 numaralı Yüksek Askeri Şûra’nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanı Kararnamesi.
• 10 Temmuz 2018 tarihli 1’nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi.
• 5393 sayılı Belediye Kanunu.
• 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu.
• 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.
• Kanun Hükmünde Kararnameler668 sayılı KHK, 27 Temmuz 2016669 sayılı KHK, 31 Temmuz 2017.671 sayılı KHK, 17 Ağustos 2016673 sayılı KHK, 1 Eylül 2016.674 sayılı KHK, 1 Eylül 2016. 676 sayılı KHK, 29 Ekim 2016.677 sayılı KHK, 22 Kasım 2016678 sayılı KHK, 22 Kasım 2016.680 sayılı KHK, 2 Ocak 2017.681 sayılı KHK, 6 Ocak 2017.685 sayılı KHK, 23 Ocak 2017.687 sayılı KHK, 9 Şubat 2017.690 sayılı KHK, 29 Nisan 2017694 sayılı KHK, 25 Ağustos 2017. 696 sayılı KHK, 24 Aralık 2017.698 sayılı KHK, 4 Temmuz 2018 699 sayılı KHK, 7 Temmuz 2018.700 sayılı KHK, 7 Temmuz 2018.702 sayılı KHK, 9 Temmuz 2018.703 sayılı KHK, 9 Temmuz 2018.