On Two Decrees by Safavid Shahs about Akhlat and Adiljevaz

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 1, 57 - 70, 29.06.2017

Namiq Musalı

Öz

Safavids had deep influences on
Anatolia. However, the documents issued by the Safavids regarding this region
have not been sufficiently investigated and translated two decrees in Turkey.
In current article we studied and translated from Persian to Turkish by early
Safavid shahs on Akhlat and Adiljevaz. The originals of these decrees are kept
in the archive of Topkapı Palace Museum. The first decree, which dated 920 A.H.
/ 1514 A.D., issued by Shah Ismail I on tax relief for the residents of Akhlat
and Adiljevaz. The other is a decree by Shah Tahmasp I to the Ottoman ruler of
Adiljevaz Mustafa Bey, a son of Yularkıstı Sinan Pasha. It was written in 960
A.H. / 1553 A.D. Both of these documents are valuable sources for the study of
local history.

Anahtar Kelimeler

Akhlat, Adiljevaz, Safavids, Decree, Persian

Safevî Şahlarının Ahlat ve Adilcevaz’la İlgili İki Fermanı Üzerine

Öz

Safevîler Anadolu üzerinde derin etkilere sahip
olmalarına rağmen bu devletin söz konusu bölge ile ilgili belgelerinin
Türkiye’de yeterince araştırıldığını ve çevrildiğini söylemek mümkün değildir. Makalemizde
erken dönem Safevî şahlarının Ahlat ve Adilcevaz’a ilişkin iki fermanını
Farsçadan Türkçeye çevirdik ve inceledik. Her iki fermanın asılları Topkapı
Sarayı Müzesi’nde muhafaza edilmektedir. Bunlardan ilki I. Şah İsmail’in
fermanı olup, Ahlat ve Adilcevaz’ın vergi yükünün hafifletilmesi konusundadır
ve H. 920 / M. 1514 yılına aittir. Diğeri ise I. Şah Tahmasp’ın barış
girişimleri kapsamında Adilcevaz’ın Osmanlı yöneticisi Yularkıstı Sinan Paşa
oğlu Mustafa Bey’e gönderdiği fermandır ve H. 960 / M. 1553 yılında kaleme
alınmıştır. Her iki evrak, bölgesel tarihin öğrenilmesi açısından değer arz
etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahlat, Adilcevaz, Safevîler, Ferman

Kaynakça

• - Hasan-ı Rumlu. A Chronicle of the Early Safavids Being the Ahsanu’t-Tawârîkh. Translated by C. N. Seddon. Oriental Institute, Baroda, 1934.
• - Kılıç, Orhan. XVI. Yüzyılda Adilcevaz ve Ahlat (1534-1606). Tamga Yayıncılık, Ankara, 1999.
• - Kırzıoğlu, Fahrettin. Osmanlıların Kafkas-ellerini Fethi (1451-1590). Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1993.
• - Küpeli, Özer. Osmanlı – Safevî Münasebetleri (1612-1639). Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2014.
• - Lambton, Ann. Mâlik ve Zâri’ der İran (tercüme: Menûçehr Emîrî). Merkez-i İntişârât-ı İlmî ve Ferhengî, Tahran, 1362 / 1983.
• - Minorsky, Vladimir. “A Soyūrghāl of Qāsim b. Jahāngīr Aq-Qoyunlu (903/1498)”, Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London, Vol. 9, No. 4 (1939), p. 927-960
• Musalı, Namiq. I. Şah İsmail’in hâkimiyeti (“Târîh-i ‘Âlemârâ-yi Şâh İsmâ’îl” eseri esasında). Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü Yayınları, Bakü, 2011.
• - Musalı, Namiq. “Safevî Kaynaklarına Göre I. Şah Tahmasp ve Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Ahlat ve Çevresinde Safevî – Osmanlı Savaşları”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 5, Mayıs 2015, s. 16-31.
• - Orucov, Alihaydar vd. Azerbaycan dilinin izahlı lugati. IV c. Şark-Garb Neşriyatı, Bakü, 2006.
• - Philipps Universität (Marburg); Persian Digital Archive, http://www.asnad.org/fa/ (erişim tarihi: 26.12.2016)
• - Petruşevsky, İlya Pavloviç. Oçerki po istorii feodalnıx otnoşeniy v Azerbaydjane i Armenii v XVI – naçale XIX vv. İzdatelstvo Leningradskogo Gosudarstvennogo Universiteta, Leningrad, 1949.
• - Sümer, Faruk. “Ahlat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, II. c., İstanbul, 1989, s. 19-22.
• - Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts (erişim tarihi: 26.12.2016)
• - Türk Dil Kurumu, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_ttas&view=ttas (erişim tarihi: 26.12.2016)
• - Veliyeva, Zülfiyye. Safevî Devlet Teşkilatı (“Tezkiretü’l-Mülük”e göre). Yayınlanmamış Doktora Tezi (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara, 2007.