Aşk ve İdeoloji Bağlamında Psikanalitik Söylem Çözümlemesi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 194 - 222, 20.12.2017

Emrullah Şeker

Öz

Bu çalışmanın amacı herhangi bir söylem parçasını psikanalitik
bir yaklaşımla incelemektir. Aşk ve ideolojiyi temel içgüdülerle
ilişkilendirerek, bunların insan zihnindeki yeri ile sözlü ve yazılı
ifadelerdeki dışavurumlarını inceledik ve söylemi psikanalitik bir çözümlemeye
tabi tuttuk. Bunu yaparken asıl amacımız eleştirel söylem çözümlemesini mümkün
olduğunca öznel değerlendirmelerden arındırıp eleştirileri kuramsal temellere
oturtmaktır. Bu bağlamda sevisel veya ideolojik söylem içerisinde yer alan
dilsel göstergeler haz, korku, sevi,
yıkım, bastırım ve dışavurum gibi
psikanalitik olgular açısından değerlendirilmiştir. Bu çalışma ile aşk, ideoloji
ve zihinsel katmanlar arasındaki ilişkiyi
dışa vuran söylemsel öğeleri kuramsal dayanaklarıyla ortaya çıkarabilen örnek bir dilbilimsel söylem
çözümlemesi modeli ortaya koymayı amaçlıyoruz. Bu bağlamda benlik,
üst benlik ve alt benlik işlevleri
ile sözlüksel ve işlevsel kategoride yer alan anlambirimler arasında temel içgüdüler, duygular,  bastırım ve geri dönüşler şeklinde
sınıflandırılan model sözcük dizileri oluşturulmuş ve örnek bir veri
sınıflandırma tablosu hazırlanmıştır. Daha sonra söylem içerisinde geçen anlam
birimler bu sınıflandırma tablosu göz önüne alınarak çalışmanın amaçlarına göre
değerlendirilmiş ve örnek bir veri değerlendirme ölçeği hazırlanmıştır. Bu
kuramsal çalışma sonunda ortaya çıkan psikanalitik söylem çözümlemesi modeli ile
veri çözümleme ve değerlendirme yöntemi sadece dilbilim alanında değil aynı
zamanda sosyoloji, psikoloji, kriminoloji gibi diğer alanlarda da söylem
çözümlemesinin önemli bir veri kaynağı olmasına yardımcı olacaktır.  

Anahtar Kelimeler

: ideoloji, aşk, söylem çözümlemesi, psikanaliz

Kaynakça

• Aitchison, J. (2012). Words in the mind: An introduction to the mental lexicon. Singapore:Wiley-Blackwell.
• Büyükkantarcıoğlu, N. (2001). Yazınsal Eleştiri Kuramları İçerisinde Eleştirel Söylem Çözümlemesinin Yeri ve İşlevi. TÖMER Dil Dergisi: Dilbilimsel Eleştiri Özel Sayısı, 17-29.
• Daniels, V. (2011). The Analytical Psychology of Carl Gustav Jung. Retrieved Agugust, 24, 2013.
• Dijk, Teun Van (2015). ‘Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım’. Söylem ve İdeoloji, Ed. Barış Çoban, Zeynep Özarslan. Çev. Nurcan Ateş. İstanbul: Su Yayınevi.
• Freud, S. (1998). Ruhçözümlemesine Yeni Giriş Konferansları (Çev: Emre Kapkın, Ayşen Kapkın). İstanbul: Payel Yayınları.
• Freud, S. (2011). Cinsellik Üzerine. Çev. Emre Kapkın, İstanbul: Payel Yayınları.
• Freud, S. (2013). Psikanalize Giriş: Nevrozlar. Çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Say Yayınları.
• Freud, S. 2014. Psikanaliz Üzerine. Çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Freud, S. (2015). Psikanalize Giriş. Çev. Cem A. İdemen, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Gay, P. (Ed.). (1995). The Freud Reader. London: Vintage.
• Gleason, J. B., & Ratner, N. B. (1993). Language development in children. Psycholinguistics, 301-350.
• Günay, V. D. (2013). Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• Gür, T. (2013). Post-modern bir araştırma yöntemi olarak söylem çözümlemesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(1), 185-202.
• Halldórsdóttir, G. E. (2014). First Language Acquisition. The rate and style of vocabulary growth in the first years.
• Jones, E. (2004). Freud Hayatı ve Eserleri. Çev. Emre Kapkın, Ayşe Tekşen Kapkın, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jung, C. G. (2014). Collected Works of CG Jung, Volume 9: New Jersey: Princeton University Press.
• Kalay, Faruk. (2016). Şu Philip Roth Ne İster?. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kıran, Z.& Kıran, A. E. (2000). Dilbilime Giriş. 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Reich, W. (1970). The Mass Psychology of Fascism. Macmillan.
• Saussure, F. D. (2001). Genel Dilbilim Dersleri. Çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual Yayınları.