TENGRİ VE BULGARLAR. ANTİK VE ORTAÇAĞDA BULGARLAR TOPLUMUNDA TENGRİ ANLAYIŞI

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 157 - 165, 30.12.2017

Abdulali Aliev Aleksander İliev

Öz

Tenri kelimesi eski Türk yazıtlarında ve
Kaşgari’nin (Kaşgarlı Mahmud’un 1005-1102) Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı yapıtında (Tenri) olarak geçmektedir.[1]Altaylar
Tenri, Moğollar Tener, Buryatlar Teneri, Tıvalar Deer, Yakutlar Tanara,
Çuvaşlar Tura Bulgarlar Tanra, Çin kaynaklarına göre Eski Hunlar Çenli v.s.
görüldüğü gibi birbirinden farklı kültürel geleneklerine bağlı olan topluluklar,
Tenri yada Tengri kelimesini kendi fonetik özelliklerine göre ve asıl
anlamlarını muhafaza ederek ifade etmişlerdir. N. G. Ayupov, Ten “Gök” ve Ri
“İnsan” iki kökten meydana geldiğini, Tengri kelimesi Proto-Türklere (Ön
Türkler) ait olduğunu Hun diline de aynı şekilde ifade edilmektedir. 

---

[1] Fuzuli Bayat,
Kaşgarlı Mahmut'un "Divanü Lugati't Türk" Eserinde Mitolojik dünya
Modeli İle İlgili Bazı Kavramlar Journal Of Turkısh-Lınguıstıcs Vol. 1, Nu: 1
September 2007, s. 77.

Anahtar Kelimeler

Tengri, Bulgar, Ortaçağ

Kaynakça

• Abat Dyuba “Bit, obiçai i obredi na İnduste” v 3 toma Sofiya 1995
• Aleksandrov D; Boyni İzkustva i voenno del ona drevnite Bolgari. Sofiya 1999
• Aleksiev Hofrat Aİzgubenite Kodove na drevnite Bolgarii Sofiya 2002
• Angelov Dobrazuvanie na Blagarskata drjavnost Sofiya 1971
• Arnaudov M. Studii vrhu bolgarskite obredi i leğendi C. I ve II Sofiya 1971
• Arhiv na avtora Antropologiçeski analizi, audioarhiv, belejki, videoarhiv ekspeditsionni dnevnici, kari, pisma, polevi materiali zapiski, fotoarhiv. Sofiya 1971.
• Başu M. Skazamniye deşeryata na hana Sofiya 1971
• Bongrad Levin G. M. İlin G.F. İndiya v revnosti. Moskva 1985
• Vaklinov St. Formiranie na starobolgarskata kultura. Sofiya 1997
• Venedikov İ. Zlatniyat ctojer na Probolgarite Sofiya 1997
• Gumilev L. İstoriya naroda Hunnu. kniga 1 i 2 Moskva 2002
• Gumilev L. Ritmı Evroazii. Moskva 1993
• Gumilev L. Drevnie Turki. Sankt-Peterburg, Moskva 2002
• Zlatarski V. İstoriya na blarskata derjava prez srednite vekove IV Cilt Sofiya 1970-1974
• İliyev A. Bolgarsite i poluostrov Hidustan Sofiya 2006
• Kollektiv, Arabski izvori za bolgarite. Sofiya 2000
• Kollektiv Blagarsko narodno tvorçestvo v 12 tome Sofiya 1962- 1970
• Kollektiv Gorod Bolgar. Moskva 1988
• Kollektiv Drevnie Obrayadı verovaniya i kulturı narodov Sredney Azii Moskva 1986
• Kollektiv Kalendarni Praznitsi i obiçai na bolgarite Entsiklopedia Sofiya 1998
• Kollektiv Podbrani izvori za bolgarskata istoriya Sofiya 2002
• KollektivTraditsionnoe mirovozreniye Turkov Yujnoy Sibirii . Novosibirsk 1988
• Liçkovska k. Şajinska K. Mitologiya i Mesopotamiya Sofiya 1984
• Nikov N. Praznitsite na bolgarite s leğendi i predaniya. Sofiya 2003
• Ovçarov D. bolgarski srednevekovni risunki grafiti. Sofiya 1982
• Ovçarov D. Prebolgarskata religiya. Proizxod i suşnost Sofiya 1997
• Rerih N. Altay İ Himalai. Putevoy dnevnik, Riga 1992
• Roborovskiy V.İ. puteşestvie v vostoçnıy Tyan-Şan i Nyan Şan Moskva 1949
• Stoynev A. Svetogledt na prebolgarite Sofiya 1986
• Stoyanov S. Yanakiyev M. Starobolgarski ezik. Sofiya 1986
• Sıslov D. Piyatat na bolgariya.Sofiya 2000
• Taynata istoriya na mnpgolite. Sofiya 1991
• Feher G. Oblekloto i orujieto na starata bolgaraska voyska. Voennoto del ona prebolgarite. Sofiya 2000
• Tsıbikov G. İzbrannıe trudı v II Tomah. Novosibirsk 1991
• Dobrev P. Bolgarskite ognişa na tsvilizatsiya na kartata na Evroaziya. Sofiya 1992
• Dobrev P. Prebolgarite proizxod ezik, kultura. Sofiya 1991
• Dobrev P. Svet na prabolgarite. Sofiya 1994
• Dokladi Simpozium- Slavyani i prabolgari.Sofiya 1982
• Minaev O Madarskiyat konik. Sofiya 1990
• Bakalov G. Vladimirov G The Bulgarians. Sofia 2004
• Co-autors Himalayan mysteries. New Delhi-Singapore 2001
• Donchev S. The Madara Horseman. Balkan media. spring 1991
• Grosset R. L’Empire des steppes. Paris 1960
• Rene de Nebesky-Wojkowitz, Tibetan religous dances. New-Delhi 1997
• Vyasa The Mhabharata, vol I-XXII, Poona 1927- 1966
• Victor Chain tibet Handbook a pilgrimage quide. Chikago 1994