SİYASAL DÜZENİN ve TOPLUMSAL REFAHIN DÜŞÜNÜRLERİN AHLAK ANLAYIŞLARI ÜZERİNE ETKİSİ: KINALIZADE ALİ EFENDİ ve NICCOLO MACHIAVELLI ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2017, Sayı: ICOMEP 2017 ÖZEL SAYISI, 204 - 211, 31.12.2017

Sefa Mertek Esra Çengel

Öz

Toplumsal
hayatta düzen, istikrarlı ve öngörülebilir davranışları içinde barındıran bir
yaşama biçimidir. Tarih boyunca insanlar, her zaman bir düzen içerisinde olmak
istemişlerdir. Çünkü insanlar, öngörülebilir davranışları içeren güvenli bir
ortamda yaşamlarını geçirmeyi tercih etmektedirler. Thomas Hobbes, “homo homini
lupus” derken güvenliği ve insanların toplumsal bir düzen olmaksızın
birbirlerine güvenmemeleri gerektiğini ifade etmiştir. Bu bakımdan insanlar,
ilk önce kişisel, sonra ailesel, daha sonra ise toplumsal bir güvenlik arayışı
içinde olmuşlardır. Güvenli bir siyasal düzen sağlandıktan sonra ise insanlar
refah, ahlak, bilim gibi değerleri düşünmeye başlamışlardır. Refah, insanların
sadece yaşamlarını idame ettirebilmesini değil, aynı zamanda belirli bir yaşam
kalitesinde yaşamalarını ifade etmektedir. Toplumsal refah ise içinde yaşanılan
toplumun yaşam kalitesindeki seviyeyi belirtmektedir. Toplumsal refahın ana
belirleyici unsuru ise devletlerdir. Devletler gelişmişlik düzeyi ile kendi
halkının yaşam kalitesini yükseltme amacını taşımaktadır. Toplumsal refah ile
ilişkili olarak toplum hayatı şekillenmekte ve toplum hayatı da insanların
düşünceleri üzerinde etkili olmaktadır. Siyasal düzen ve toplumsal refah,
insanların hayata bakışları ve olaylara yaklaşımları konusunda son derece
etkili olmuştur. Siyasal düzenin ve refahın olduğu ortamda insanlar siyasete,
ahlaka, bilime vb. farklı bir yaklaşım belirlerken siyasal düzenin ve refahın
olmadığı ortamda insanlar, çok daha farklı bir yaklaşım benimsemişlerdir. Bu
çalışmanın amacı, siyasal düzeni ve toplumsal refahı göz önünde bulundurarak
“ahlak anlayışımızın içinde yaşadığımız toplumun şartları bakımından şekillenip
şekillenmediği” sorusunun cevabını aramaktır. İlk olarak, siyasal düzen ve
toplumsal refahın kavramsal bir incelemesi yapılacaktır. İkinci olarak, ele
alınan düşünürler olan Kınalızade Ali Efendi’nin yaşadığı Osmanlı Devleti’nin
ve Niccolo Machiavelli’nin yaşadığı İtalya’nın durumları ele alınacaktır. Son
bölümde ise örnek teşkil etmesi açısından aynı çağda fakat siyasal düzeni ve
toplumsal refahı farklı olan devletlerde yaşamış Kınalızade Ali Efendi’nin ve
Niccolo Machiavelli’nin ahlak felsefeleri karşılaştırmalı olarak
incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Siyasal Düzen, Toplumsal Refah, Ahlak, Kınalızade Ali Efendi, Niccolo Machiavelli

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A., Akal C. B. ve Köker L. (1994). Kral Devlet ya da Ölümlü Tanrı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aristotle. (1998). Politics, çev. C. D. C. Reeve, Cambridge: Hackett Publishing Company.
• Ateş, T. (2001). Siyasal Tarih. İstanbul: Der Yayınevi.
• Cem, İ. (1970). Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe Giriş, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Encyclopædia Britannica, Erişim Tarihi: 10.11.2017, https://www.britannica.com/place/Italy/Florence#toc27687
• Frankena, W. K. (1973). Ethics, New Jersey: Prentice-Hall Inc.
• Kınalızade Ali Çelebi. (2015). Ahlak-ı Ala’i, çev. Mustafa Koç, İstanbul: Klasik Yayınları.
• Machiavelli, N. (2016). Hükümdar, çev. N. Adabağ, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• NTV, (2010). Başvuru Kitapları: Dünya Tarihi. İstanbul: NTV Yayınları.
• Oktay, A. S. (2015). Kınalızade Ali Efendi ve Ahlak-ı Alai, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Özlem, D. (2004), Etik, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Sander, O. (1989). Siyasi Tarih: İlk Çağlardan 1918’e. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Skinner, Q. (2004). Machiavelli, çev. C. Atila, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• TDK, Güncel Türkçe Sözlük, Erişim Tarihi: 10.11.2017, http://www.tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a05659c4fa112.65806917
• UNDP. (01.01.2016). Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Erişim Tarihi: 08.11.2017, http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html