Algılanan Örgütsel Adaletin Öğretmenlerin İşe Yabancılaşma Düzeylerine Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 459 - 477, 18.06.2016

Mehmet Kurtulmuş Hüseyin Karabıyık

https://doi.org/10.14686/buefad.v5i2.5000175962

Cited By: 14

Öz

Bu araştırmanın amacı, algılanan örgütsel adaletin öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine etkisini incelemektir. Araştırma tarama modeliyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Diyarbakır ili resmi liselerde görevli 302 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklem seçkisiz örneklem alma yöntemiyle belirlenmiştir. Araştırmanın verileri örgütsel adalet ve işe yabancılaşma ölçekleri ile toplanmıştır. Araştırmada, cinsiyet değişkenine göre öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Yaş değişkenine göre ise öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca, örgütsel adalet değişkenin örgütsel yabancılaşma değişkenini anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç doğrultusunda, yöneticilerin okulun imkanlarını tüm personele adil bir biçimde kullandırmaları ve çalışanlar arasında taraf tutmamaları gibi eylemlere/yönetsel uygulamalara dikkat etmelerinin önemli olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

örgütsel adalet, yabancılaşma, işe yabancılaşma, öğretmen, lise

Kaynakça

• Aiken, M. ve Hage, J. (1966). Organizational alienation: A comparative analysis. American Sociological Review, 31, s. 497-507.
• Ak, B. (2008). Güvenirlik Analizi. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (Editor: Şeref Kalaycı). Ankara: Asil Yayıncılık.
• Altaş, S. S. ve Çekmecelioğlu, H. G. (2015). Örgütsel adalet algısının iş tatmini, örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkileri: Okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(3), s. 421-439.
• Ay, G. ve Koç, H. (2014). Örgütsel adalet algısı ile örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: öğretmenler üzerinde bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(2), s.67-90.
• Aydın, İ. ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2008). Principals’ opinions of organisational justice In elementary schools in turkey. Journal of Educational Administration, 46(4), s.497-513.
• Babaoğlan, E. ve Ertürk, E. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), s.87-101.
• Bakhshi, A., Kumar, K. ve Rani, E. (2009). Organizational justice perceptions as predictor of job satisfaction and organization commitment. International Journal of Business and Management, 4(9), s. 145-154
• Bal, V. (2014). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Manisa’daki eğitim kurumlarında bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-9. http://iibfdergi.aksaray.edu.tr
• Banai, M. ve Reisel, W. D. (2007). The influence of supportive leadership and job characteristics on work alienation: A six-country investigation. Journal of World Business, 42. 463–476. doi:10.1016/j.jwb.2007.06.007
• Baş, G. ve Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), s. 29-62.
• Başar, U. (2011). Örgütsel adalet algısı, örgütsel özdeşleşme ve iş tatmini arasındaki ilişkilere yönelik görgül bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Bayram, N. (2009). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. Ezgi Kitapevi. Bursa.
• Can, A. (2013). SPSS ile Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ceylan, A. ve Sulu, S. (2011). Organizational injustice and work alienation. Ekonomie a Management, 2, s. 65-78.
• Choi, S. (2011). Organizational justice and employee work attitudes: The federal case. The American 10.1177/0275074010373275 of Public
• Administration, 41(2) s. 185-204. DOI:
• Cohen-Charash, Y. ve Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: a meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processe, 86(2), s. 278-321. doi:10.1006/obhd.2001.2958
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, .L.H ve YEE NG, K. (2001). Justice at the Millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psyhology, 86(3), s. 425-445.DOI: 10.1037//0021-9010.86.3.425
• Cowherd, D. M. ve Levine, D. I. (1992). Product quality and pay equity between lower- level employees and top management: An investigation of distributive justice theory. Administrative Science Quarterly, 37(2), s. 302-320.
• Cropanzano, R., Byrne, Z. S., Bobocel, D. R. ve Rupp, D. E. (2001). Moral virtues, fairness heuristics, social entities, and other denizens of organizational justice. Journal of Vocational Behavior, 58, s. 164–209. doi:10.1006/jvbe.2001.1791
• Cüce, H., Güney, S. ve Tayfur, Ö. (2013). Örgütsel adalet algılarının örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), s, 1-30.
• Çağ, A. (2011). Algılanan örgütsel adaletin, örgütsel sinizme ve işten ayrılma niyetine etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar.
• Çalışır, İ. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Bolu ili örneği). Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Bolu.
• Çetin, B., Özgan, H. ve Bozbayındır, F. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet ile sinizm algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi, 37, s. 1-20. http://www.akademikbakis.org
• Çırak, S. ve Atanur Baskan, G. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet algısı (Ankara / Yenimahalle). Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), s. 1091-1106.
• Çokluk, Ö, Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları (İkinci Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Deconnick, J. B. (2010). The effect of organizational justice, perceived organizational support, and perceived supervisor support on marketing employees' level of trust. Journal of Business Research, 63, s. 1349 –1355. doi: 10.1016/j.jbusres.2010.01.003
• Deconnick, J. B. ve Stilwell, C. D. (2004). Incorporating organizational Justice, role states, pay satisfaction and supervisor satisfaction in a model of turnover intentions. Journal of Business Research, 57, s. 225 – 231. doi:10.1016/S0148-2963(02)00289-8
• Demirel, Y. ve Seçkin, Z. (2011). Örgütsel adaletin bilgi paylaşımı üzerine etkisi: İlaç sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Bilig, 56, s. 99-119.
• Doğan, A. (2008). İlköğretim kurumlarında örgütsel adaletin örgütsel bağlılık üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
• Elma, C. (2003). ilköğretim okul öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Eryılmaz, A. ve Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim. 36(161).
• Esin, P. (1982). İş bölümü, yabancılaşma ve sosyal politika. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 502.
• Fischer, R. 2004). Rewarding employee loyalty: An organizational justice approach. International Journal of Organisational Behaviour, 8(3).
• Folger, R. ve Konovsky, M. A. (1989). Effects of procedural and distributive justıce on reactions to pay raise decisions. Academy of Management Joumal, 32(1), s. 115-130.
• Fromm, E. (1973). Çağımızın özgürlük sorunu. (Çeviren: Bozkurt Güvenç). Özgür İnsan Yayınları, Ankara: Küçükesat Yayınları.
• Greenberg, J. (2004). Stress fairness to fare no stress: Managing workplace stress by promoting organizational justice. Organizational Dynamics, 33 (4), s. 352-365. doi:10.1016/j.orgdyn.2004.09.003
• Greenberg, J. (1986). Determinants of perceived fairness of performance evaluations. Journal of Avolied Psychology, 71(2), s. 340-342
• Greenberg, J. (1990). Employee theft as a reaction to underpayment inequity: The hidden cost of pay cuts. Journal of Applied Psychology, 75(5), s. 561-568.
• Güzel, B. ve Ayazlar, G. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel sinizm ve işten ayrılma niyetine etkisi: otel işletmeleri araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16 (26), 133-142
• Gyekye, S. A. ve Haybatollahi, M. (2014). Relationship between organizational justice and organizational safety climate: do fairness perceptions ınfluence employee safety behaviour?. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 20(2), s. 199- 211, DOI: 10.1080/10803548.2014.11077045
• Hajda, J. (1961). Alienation and integration of student intellectuals. American Sociological Review, 26(4).
• Hascher, T. ve Hagenauer, G. (2010). Alienation from school. International Journal of Educational Research, 49. Doi:10.1016/J.İjer.2011.03.002
• Hirschfeld, R. R. ve Feild, H. S. (2000). Work centrality and work alienation: Distinct aspects of a general commitment to work. Journal of Organizational Behavior, 21.
• Horowitz, I. L. (1966). On alienation and the social order. Philosophy and Phenomenological Research, 27(2), s. 230-237.
• Hoy, W. K., Blazovsky, R. ve Newland, W. (1983). Bureaucracy and alienation: A comparative analysis. Journal of Educational Administration, 21 (2), s. 109 – 120. http://dx.doi.org/10.1108/eb009872
• Hoy, W.. K. ve Tarter, C. J.. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management, 18, s. 250-259.
• İşcan, Ö. F. ve Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), s. 195-216.
• İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, s. 49-64.
• Kanungo, R. N. (1979). The concepts of alienation and involvement revisited. Psychological Bulletin, 86, s. 119-38.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (19. Basım). Ankara: Alkım Yayınları.
• Kesik, F. ve Cömert, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), s. 27-46.
• Konovsky, M. A. (2000). Understanding procedural justice and ıts impact on business organizations. Journal of Management, 26(3), s. 489-511.
• Lam, S. S. K., Schaubroeck, J. ve Aryee, S. (2002). Relationship between organizational Justice and employee work outcomes: A cross-national study. Journal of Organizational Behavior, 23(1), s. 1-18. http://www.jstor.org/stable/4093682
• Lang, D. (1985). Preconditions of three types of alienation in young managers and professionals. Journal Of Occupational Behavior, 6 (3).
• Leck, J. D., Saunders , D. M. ve Charbonneau, M . (1996). Affirmative action programs: An organizational justice perspective. Journal of Organizational Behavior, 17(1), s. 79- 89
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions ınfluence employee citizenship?. Journal of Applied Psychology, 76(6), s. 845-855.
• Nair, N. ve Vohra, N. (2010). An exploration of factors predicting work alienation of knowledge workers. Management Decision. 48(4). 600-615.DOI 10.1108/00251741011041373
• Neetler, G. (1957). A Measure of alienation. American Sociological Review, 22(6), 670-677.
• Niehoff, B. P., ve Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behaviour. Acad Manage J., 36(6), s. 527–56.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), s. 45-65.
• Owolabi, A. B. (2012). Effect of organizational justice and organizational environment on turn- over intention of health workers in ekiti state, Nigeria. Research in World Economy, 3(1). doi:10.5430/rwe.v3n1p28
• Örücü, E. ve Özafşarlıoğlu, S. (2013). Örgütsel adaletin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde bir uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), s. 335-338.
• Özer, P. S. ve Urtekin, G. E. (2007). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, s. 107-125.
• Özgan, H. ve Bozbayındır, F. (2011). Okullarda adil olmayan uygulamalar ve etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, s. 66-85.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki (Doktora Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, s. 307-331.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LİSREL ile Pratik Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociologial. Review, 24(6), s. 783- 791.
• Selvitopu, A. ve Şahin, H. (2013). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2), s. 171-189.
• Sookoo, N. (2014). Perceptions of injustice and alienation dynamics within the workplace. Journal of the Department of Behavioural Sciences, 3(1).
• Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Tan, Ç. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Taşdan, M., Oğuz, E., ve Ertan-Kantos, Z. (2006). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet algısı. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, s. 100-111.
• Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33 (150), s. 87–96.
• Tezcan, M. (1991). Toplumsal ve Kültürel Değişme (İkinci Basım). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. No: 164. Ankara.
• Titrek, O. (2009a). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 6(2), 551-573.
• Titrek, O. (2009b). Employees’ organizational justice perceptions in Turkish schools. Social Behavior and Personality, 37(5), s. 605-620.
• Uğurlu, C. T. (2009). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Yöneticilerinin Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet Davranışlarının Etkisi, Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Ünlü, Y., Hamedoğlu, M. A. ve Yaman, E. (2015). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ve örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 5(2), s. 140-157.
• Yadav, G. K. ve Nagle, Y K. (2012). Work alienation and occupational stress. Social Science International, 28 (2).
• Yıldız, K., Akgün, N. ve Yıldız, S. (2013). İşe yabancılaşma ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. International http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1193 of Social Science, 6(6), s. 1253-1284,
• Yılmaz, K. ve Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), s. 108-126.
• Yılmaz, K. (2010). Devlet ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), s. 579-616
• Yürür, S. (2008). Örgütsel adalet ile iş tatmini ve çalışanların bireysel özellikleri arasındaki ilişkilerin analizine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), s. 295-312.
• http://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/play%20favorites